BÀI 7: KHỞI NGHĨA NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

1. MỘT SỐ NÉT CHÍNH CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII.

CH1: Hãy nêu những nét chính về bối cảnh lịch sử Đàng Ngoài của Đại Việt nửa đầu thế kỉ XVIII. 

Gợi ý đáp án:

+ Chính trị rối loạn: Vua, quan ăn chơi, không quan tâm đến triều chính.

+ Kinh tế: nông nghiệp đình đốn, thủ công nghiệp ngày càng sa sút.

+ Xã hội: bất ổn, đời sống nhân dân ngày càng khó khăn, cực khổ.

=> Mâu thuẫn giai cấp ngày càng trở nên gay gắt.

CH2: Dựa vào lược đồ 7.2, sơ đồ 7.3 ( SGK trang 29, 30), hãy nêu những diễn biến chính của các cuộc khởi nghĩa. Tại sao các cuộc khởi nghĩa này lại thất bại.

Gợi ý đáp án:

- Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

+ Nghĩa quân hoạt động chính ở vùng Điện Biên, Tây Bắc.

+ Ông có công bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.

+ Cuộc khởi nghĩa kéo dài đến năm 1769 thì kết thúc.

- Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

+ Nghĩa quân hoạt động ở Sơn Tây, Việt Trì, Thái Nguyên, Tuyên Quang. 

+ Chúa Trịnh tập trung đàn áp nghĩa quân.

+ Năm 1751: Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

Các cuộc khởi nghĩa đều thất bại do chưa có đường lối, chính sách cụ thể, rõ ràng và phù hợp. Đây đều là những cuộc đấu tranh mang tính tự phát.

2. TÁC ĐỘNG CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI ĐỐI VỚI XÃ HỘI ĐẠI VIỆT THỂ KỈ XVIII.

CH: Khai thác tư liệu 7.4 (SGK trang 39) và thông tin trong bài, em hãy cho biết phong trào nông dân Đàng Ngoài có tác động như thế nào đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII.

Gợi ý đáp án:

+ Phong trào nông dân Đàng Ngoài phát triển rộng khắp và kéo dài hàng chục năm buộc chính quyền Đàng Ngoài phải thực hiện một số chính sách.

+ Khởi nghĩa đều thất bại nhưng ý chí đấu tranh của nghĩa quân đã làm lung lay chính quyền “vua Lê - chúa Trịnh”.

LUYỆN TẬP- VẬN DỤNG

CH1: Sự mục nát của chính quyền họ Trịnh Đàng Ngoài đã dẫn đến những hậu quả gì? 

Gợi ý đáp án:

+ Sự mục nát của chính quyền họ Trịnh đã làm cho tình hình nông nghiệp suy sụp: mất mùa, lụt lội liên tục diễn ra, ruộng đất bị bọn địa chủ, quan lại cường hào chiếm khiến nông dân rơi vào cảnh đói khổ, phải bỏ làng đi tha hương cầu thực, xác người chết đói nằm ngổn ngang đầy đường.

+ Nhà nước đánh thuế nặng các loại sản phẩm, hàng hóa: công thương nghiệp sa sút, chợ phố điêu tàn.

CH2: Nêu những nét chính của các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Gợi ý đáp án:

-  Khởi nghĩa Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

+ Nghĩa quân hoạt động chính ở vùng Điện Biên, Tây Bắc.

+ Ông có công bảo vệ vùng biên giới và giúp dân ổn định cuộc sống.

+ Cuộc khởi nghĩa kéo dài đến năm 1769 thì kết thúc.

- Khởi nghĩa Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

+ Nghĩa quân hoạt động ở Sơn Tây, Việt Trì, Thái Nguyên, Tuyên Quang. 

+ Chúa Trịnh tập trung đàn áp nghĩa quân.

+ Năm 1751: Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

CH3: Tìm hiểu về các cuộc khởi nghĩa nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII, hãy viết về một cuộc khởi nghĩa (khoảng 100 chữ) với các nội dung sau: Khởi nghĩa diễn ra khi nào? Mục đích. Ở đâu? Ai tham gia? Ai có liên quan? Họ đã hành động như thế nào? Kết quả.

Gợi ý đáp án:

Sau khi cánh Nguyễn Cừ thất bại, Công Chất tự lập thành cánh quân riêng, đánh phá ở đất Sơn Nam về hạt Khoái Châu. Năm 1745, Công Chất thắng trận, bắt được và giết quan trấn thủ Sơn Nam là Hoàng Công Kỳ. Năm 1751, Thành bị bắt, Công Chất chạy lên giữ động Mãnh Thiên (phía bắc Hưng Hóa), vùng Mường Thanh, rồi chiếm giữ cả mấy châu gần đấy, thủ hạ có hàng vạn người. Năm 1769, Trịnh Sâm mới sai thống lĩnh là Đoàn Nguyễn Thục đem quân Sơn Tây lên đánh động Mãnh Thiên. Khi quân Trịnh lên đến nơi thì Hoàng Công Chất đã chết rồi, con là Hoàng Công Toản chống giữ không nổi, bỏ chạy sang Vân Nam.