I. MỘT SỐ NÉT CHÍNH CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI THẾ KỈ XVIII

a. Bối cảnh lịch sử:

- Sự khủng hoảng của chính quyền phong kiến:

+ Vua Lê bạc nhược.

+ Chúa Trịnh chỉ lo hưởng thụ.

+ Tận thu thuế.

+ Bóc lột nhân dân.

- Các ngành kinh tế đình đốn, suy thoái:

+ Sản xuất nông nghiệp đình đốn.

+ Thủ công nghiệp ngày càng sa sút.

+ Đô thị suy tàn.

- Đời sống nhân dân khó khăn: dắt dìu nhau đi kiếm ăn một cách tuyện vọng. 

b. Diễn biến chính của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

Diễn biến: 

- Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 – 1769):

+ Xây dựng căn cứ ở Điện Biên.

+ Bảo vệ vùng biên giới, giúp dân ổn định cuộc sống.

+ Năm 1769, khởi nghĩa bị dập tắt.

- Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 – 1751):

+ Tập hợp nghĩa quân, xây dựng căn cứ ở Vĩnh Phúc, mở rộng sang Sơn Tây, Tuyên Quang, Việt Trì, Thái Nguyên.

+ Năm 1751, Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

- Khởi nghĩa Nguyễn Hữu Cầu (1741 – 1751):

+ Địa bàn khởi nghĩa ở Đồ Sơn, Vân Đồn, mở rộng vào Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An.

+ Năm 1751, quân Trịnh tấn công, khởi nghĩa thất bại.

Nguyên nhân thất bại:

- Rời rạc, không có sự liên kết thống nhất.

- Thành phần chủ yếu là người nông dân, kĩ năng hành quân, đánh trận hạn chế.

- Chúa Trịnh thẳng tay đàn áp (lực lượng quân đội chính quy), chia rẽ nhân dân (giảm vài thứ tô thuế, giảm lao dịch cho dân phiêu tán).

II. TÁC ĐỘNG CỦA PHONG TRÀO NÔNG DÂN Ở ĐÀNG NGOÀI ĐỐI VỚI XÃ HỘI ĐẠI VIỆT THẾ KỈ XVIII

- Buộc chính quyền Đàng Ngoài phải thực hiện một số chính sách: khuyến khích khai hoang, cho nông dân lưu tán trở về quê.

- Làm lung lay chính quyền “vua Lê – chúa Trịnh”.