BÀI 14. MỘT SỐ HÌNH THỨC TỔ CHỨC LÃNH THỔ CÔNG NGHIỆP Ở VIỆT NAM

MỞ ĐẦU

Tổ chức lãnh thổ công nghiệp có vai trò quan trọng trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoa ở nước ta, phù hợp với sự phát triển các ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, phát triển xanh và bền vững. Vậy ở nước ta có các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp chủ yếu nào? Vai trò, tình hình hoạt động và phân bố ra sao?

Gợi ý đáp án:

I. KHU CÔNG NGHIỆP

CH: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích hình thức khu công nghiệp ở nước ta.

Gợi ý đáp án:

- Khu công nghiệp là khu vực có ranh giới địa lí xác định, chuyên sản xuất hàng công nghiệp và cung ứng dịch vụ cho sản xuất công nghiệp.

- Ở nước ta, khu công nghiệp được hình thành gắn với quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá. 

- Thu hút được vốn đầu tư lớn ở trong và ngoài nước, đẩy mạnh tăng trưởng sản xuất công nghiệp, nâng cao trị giá xuất khẩu và sức cạnh tranh của nền kinh tế, thúc đẩy liên kết ngành và vùng, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giải quyết việc làm, chuyển dịch cơ cấu lao động, tăng năng suất lao động và chất lượng nguồn nhân lực, góp phần bảo vệ môi trường, thúc đẩy thương mại và đầu tư.....

- Tính đến hết năm 2021, cả nước có 397 khu công nghiệp đã được thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ. 

- Trong số đó có 292 khu đã đi vào hoạt động. Số lao động đang làm việc trong các khu công nghiệp có gần 4,1 triệu người.

- Các khu công nghiệp đang hoạt động tập trung nhiều nhất ở Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Hồng. Đồng bằng sông Cửu Long. Các tỉnh, thành phố có nhiều khu công nghiệp đang hoạt động nhất là Đồng Nai, Bình Dương. Thành phố Hồ Chí Minh, Long An và Bắc Ninh.

- Do tác động của khoa học – công nghệ, của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, các khu công nghiệp ở nước ta đang chuyển đổi và xây dựng theo mô hình khu công nghiệp sinh thái, khu công nghiệp – đô thị – dịch vụ, vận hành và quản lí theo mô hình doanh nghiệp số và chính phủ số.

II. KHU CÔNG NGHỆ CAO

CH: Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích hình thức khu công nghệ ở nước ta.

Gợi ý đáp án:

- Khu công nghệ cao là nơi tập trung, liên kết hoạt động nghiên cứu và phát triển, ứng dụng công nghệ cao, ươm tạo công nghệ cao, ươm tạo doanh nghiệp công nghệ cao, đào tạo nhân lực công nghệ cao, sản xuất và kinh doanh sản phâm công nghệ cao, cung ứng dịch vụ công nghệ cao. Khu công nghệ cao được thành lập theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ và có ranh giớn xác định.

- Khu công nghệ cao có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển của khoa học công nghệ và nền kinh tế nước ta, góp phần xây dựng năng lực nghiên cứu, phát triển trong lĩnh vực công nghệ cao, tạo môi trường thuận lợi cho các hoạt động đầu tư nhằm thu hút nhân lực công nghệ cao ở trong và ngoài nước, góp phần xây dựng các ngành công nghiệp công nghệ cao, làm động lực tăng trưởng và phát triển kinh tế, nâng cao trình độ công nghệ sản xuất và cạnh tranh của sản phẩm hàng hoá.

- Tính đến năm 2021, cả nước có 4 khu công nghệ cao. Ngoài ra, Chính phủ đang quy hoạch các khu công nghệ cao ở Nghệ An, Thừa Thiên Huế, Phú Yên, Đồng Nai, Bình Dương.....

III. TRUNG TÂM CÔNG NGHIỆP

CH: Dựa vào thông tin và hình 13.3, hãy phân tích hình thức trung tâm công nghiệp ở nước ta.

Gợi ý đáp án:

- Trung tâm công nghiệp là nơi tập trung hoạt động công nghiệp gắn với đô thị lớn và vừa. Mỗi trung tâm công nghiệp thường có một hoặc một số ngành chuyên môn hoá, là hạt nhân phát triên vùng và địa phương.

- Các trung tâm công nghiệp ở nước ta ngày càng phát triển và rất đa dạng, được phân loại dựa vào vai trò của nó trong phân công lao động theo lãnh thổ, quy mô giá trị sản xuất công nghiệp, tính chất chuyên môn hoá...

- Căn cứ vào giá trị sản xuất công nghiệp, có thể chia các trung tâm công nghiệp thành các trung tâm rất lớn (Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội và Hải Phòng); các trung tâm lớn (Phổ Yên, Từ Sơn, Biên Hoà,...); các trung tâm trung bình (Bắc Giang, Dung Quất, Cần Thơ,...) và các trung tâm nhỏ (chiếm đa số, phân bố rộng khắp cả nước).

LUYỆN TẬP – VẬN DỤNG

Câu 1: Lập sơ đồ hệ thống hoá các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở nước ta theo gợi ý: tên hình thức, vai trò, tình hình hoạt động.

Gợi ý đáp án:

Câu 2: Thu thập tài liệu, viết báo cáo ngắn về một hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp có ở thành phố, thị xã, huyện nơi em sinh sống.

Gợi ý đáp án:

Báo cáo ngắn về Khu công nghệ cao Hòa Lạc

Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hòa Lạc Hi-Tech Park) được thành lập năm 2008, nằm trên địa bàn 2 xã Thạch Thán và Vân Côn, huyện Thạch Thất, Hà Nội. Đây là khu công nghệ cao lớn nhất Việt Nam với diện tích quy hoạch 1.589 ha.

* Mục tiêu:

- Trở thành trung tâm nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ cao tầm cỡ quốc gia và khu vực.

- Góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô Hà Nội và cả nước.

* Thành tựu:

- Thu hút được hơn 150 doanh nghiệp trong nước và quốc tế đầu tư vào khu công nghệ cao.

- Giá trị sản xuất công nghiệp năm 2023 đạt hơn 10.000 tỷ đồng.

- Tạo việc làm cho hơn 10.000 lao động.

* Một số dự án trọng điểm:

- Viện nghiên cứu công nghệ cao FPT.

- Trung tâm nghiên cứu và phát triển công nghiệp công nghệ cao Samsung.

- Khu nhà ở cho chuyên gia.

* Định hướng phát triển:

- Tập trung thu hút các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ thông tin, viễn thông, điện tử.

- Phát triển các ngành công nghiệp hỗ trợ như cơ khí chính xác, khuôn mẫu, chế tạo thiết bị.

- Xây dựng khu công nghệ cao Hòa Lạc thành một trung tâm đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp.

=> Khu công nghệ cao Hòa Lạc đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội của Thủ đô Hà Nội và cả nước. Khu công nghệ cao Hòa Lạc đang được đầu tư xây dựng và phát triển với mục tiêu trở thành một trung tâm công nghệ cao tầm cỡ quốc gia và khu vực.