BÀI 8. LẬP KẾ HOẠCH CHI TIÊU

MỞ ĐẦU

Trong cuộc sống, có những người chi tiêu không có kế hoạch, không cân đối được thu, chi, thậm chí rơi vào tình trạng nợ nần. Vì thế, lập kế hoạch chi tiêu là việc làm cần thiết giúp mỗi người kiểm soát được thu chi, chủ động trong việc thực hiện các dự định của bản thân trong hiện tại và tương lai.

Gia đình mỗi tuần cho em 50000 đồng tiền tiêu vặt. Em sẽ chi tiêu cho những khoản nào? Theo em, làm thế nào để chi tiêu số tiền đó hiệu quả?

Đáp án chuẩn:

Em sẽ dùng số tiền đó để mua đồ dùng học tập, sách vở khi cần thiết…. Theo em, cần phải tạo nên một kế hoạch chi tiêu hợp lý và kiểm soát được khoản chi tiêu. 

KHÁM PHÁ

1. Sự cần thiết phải lập kế hoạch chi tiêu

Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi

Câu hỏi:

a) Em hãy quan sát mỗi hình ảnh và cho biết bạn học sinh nào chi tiêu không có kế hoạch. Theo em, chi tiêu có kế hoạch sẽ mang lại lợi ích gì cho các bạn học sinh đó?

b) Em hãy cho biết vì sao mỗi người cần phải lập kế hoạch chi tiêu. Nếu chúng ta chi tiêu không có kế hoạch thì có thể rơi vào những hoàn cảnh nào?

Đáp án chuẩn:

a) Hình 1: cả hai bạn; Hình 3: bạn nam

Giúp các bạn học sinh đó không phải đi vay tiền người khác; tăng tiết kiệm; bớt được các khoản chi tiêu không cần thiết.

b) Vì chi tiêu có kế hoạch giúp chúng ta cân đối các khoản thu và chi một cách hợp lí; tránh được các khoản chi tiêu không cần thiết.

Nếu không có kế hoạch chi tiêu, các hoàn cảnh có thể gặp phải bao gồm: Khó khăn trong việc tránh những mức chi phí không cần thiết; Luôn phải vay mượn tiền người khác…

2. Cách lập kế hoạch và thực hiện kế hoạch chi tiêu

Em hãy đọc trường hợp sau đây và trả lời câu hỏi.

       Trường hợp 1. Hằng tháng, hà được bố mẹ cho 200 000 đồng để chi tiêu và dự phòng khi cần đến. Số tiền tuy nhỏ nhưng là công sức làm việc vất vả của bố mẹ nên Hà ý thức được việc phải chi tiêu có kế hoạch. hà đtj mục tiêu tiết kiệm tiền chi tiêu hằng tháng để mua sách vở, đồ dùng học tập cho năm học mới. Sau khi tham khảo cách lập kế hoạch chi tiêu qua sách báo, Hà tự lập kế hoạch chi tiêu của mình cụ thể như sau:

A. Tính toán các khoản tiền có được trong mỗi tháng bao gồm tiền từ bố mẹ, người thân cho hay bất kỳ khoản thu nào có được trong tháng. Trên cơ sở đó, Hà xác định mục tiêu mỗi tháng tiết kiệm được khoảng 20% tổng số tiền có được.

B. Sau khi để riêng khoản tiền tiết kiệm, Hà xác định một danh sách những khoản cần chỉ tiêu trong tháng cho nhu cầu thiết yếu, mua đồ dùng học tập, các khoản chi tiêu cá nhân và dự phòng. Hà phân chia số tiền có được cho các khoản chỉ này sao cho cân đối với số tiền có được hằng tháng.

C. Hà thực hiện theo đúng kế hoạch chỉ tiêu đã lập, thường xuyên theo dõi và ghi chép lại nhật ký chi tiêu của bản thân.

D. Hà thiết lập các quy tắc chi tiêu để có thể thực hiện đúng kế hoạch đặt ra, bao gồm việc chi tiêu vừa đủ cho các nhu cầu thiết yếu, nói không với lãng phí; cắt giảm các khoản chi không cần thiết; phân định rõ ràng giữa mong muốn và nhu cầu để có thể cắt giảm hiệu quả.

E. Cuối tháng. Hà kiểm tra lại các khoản chi tiêu của mình trong tháng xem khoản chỉ tiêu nào không cần thiết hoặc có thể cắt giảm để điều chỉnh kế hoạch chỉ tiêu cho tháng sau hợp lý hơn.

     Nhờ nghiêm túc và kiên trì thực hiện chỉ tiêu theo kế hoạch đã lập, đầu năm học mới, Hà đã có một khoản tiền tiết kiệm đủ để mua sách vở và đồ dùng học tập cho mình.

      Trường hợp 2. An ghi chép nhật ký chi tiêu mỗi tháng của mình theo bảng dưới đây:

Câu hỏi:

a) Theo em, bạn Hà trong trường hợp 1 lập kế hoạch chi tiêu gồm mấy bước? Em hãy đặt tên cho từng bước trong kế hoạch chi tiêu đó.

b) Em có nhận xét gì về thói quen chi tiêu của bạn An trong trường hợp 2? Từ đó, em hãy rút ra bài học về cách rèn luyện để tạo thói quen chi tiêu hợp lí cho bản thân.

Đáp án chuẩn:

a) 5 bước:

Bước 1: Xác định mục tiêu và thời hạn.          

Bước 2: Xác định khoản cần chi;

Bước 3: Thiết lập nguyên tắc thu, chi.            

Bước 4: Thực hiện kế hoạch chi tiêu.

Bước 5: Kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch.

b) Thói quen chi tiêu của bạn An trong trường hợp 2 chưa được phù hợp. 

Bài học rút ra về cách rèn luyện đẻ tạo thói quen chi tiêu hợp lí cho bản thân:

• Tạo thói quen tiết kiệm ngay từ bây giờ.

• Lên kế hoạch tiêu xài tiết kiệm trong tuần/tháng/năm.

• Ghi lại chi tiêu hằng ngày.

LUYỆN TẬP

Bài tập 1: Em đồng tình hay không đồng tình với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

A. Lập kế hoạch chi tiêu giúp chúng ta tránh được các khoản chi tiêu không hợp lí.

B. Khi có ai đó rơi vào nợ nần, nếu biết lập kế hoạch chi tiêu và cân đối thu chi hợp lí thì có thể thoát khỏi tình trạng đó.

C. Lập kế hoạch chi tiêu làm cho việc sử dụng tiền không được thoải mái.

D. Lập kế hoạch chi tiêu giúp chúng ta có thể chủ động trong những hoàn cảnh bất ngờ phát sinh.

Đáp án chuẩn:

A, B, D đồng tình; C không đồng tình.

Bài tập 2: Em hãy nhận xét việc làm của các bạn trong những trường hợp dưới đây:

a. Lan có thói quen ghi chép lại các khoản thu chi của mình để đảm bảo cân đối giữa thu và chi, tránh tình trạng chưa hết tháng đã tiêu hết tiền.

b. Thấy bạn thân hay mua đồ ăn vặt, Nam nhắc nhở và khuyên bạn không nên chi tiêu như vậy vì vừa tốn kém vừa ảnh hưởng đến sức khỏe.

c. Bạn H có thói quen chi tiêu không kiểm soát nên thường xuyên xin thêm tiền bố mẹ.

d. Bạn Bình lập kế hoạch chi tiêu hằng tháng. Sau một thời gian, Bình nhận thấy chị lớn hơn thu và đã xem lại phần chi tiêu của các tháng trước. Nhận ra một số khoản chi chưa hợp lý nên Bình cắt giảm ngay.

Đáp án chuẩn:

a,b. đúng.

c. không đúng.

d. Việc làm của Bình đã thể hiện việc kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch chi tiêu. 

Bài tập 3: Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi.

a. Thu nhập của anh trai bạn X tương đối cao nhưng tháng nào chi tiêu cũng không đủ. Cuối tháng, anh của X thường xuyên phải mua hàng chịu rồi đầu tháng có lương thanh toán sau.

Nếu em là X, em sẽ khuyên anh trai như thế nào?

b. Hễ có tiền là K tiêu hết luôn. Khi thấy bạn bè có món đồ nào trông lạ mắt, K lại đua đòi, xin tiền bố mẹ để mua bằng được. Thấy K nhiều lần mua đồ chỉ chơi một lần là chán, có nhiều thứ chưa dùng đến, bạn thân khuyên K không nên lãng phí như vậy nhưng K không nghe.

Em hãy nhận xét thói quen chi tiêu của K. Nếu là bạn của K, em sẽ khuyên K như thế nào?

Đáp án chuẩn:

a. Khuyên anh trai nên chi tiêu hợp lý. 

b. Khuyên K chi tiêu hợp lý hơn.

Bài tập 4: Em hãy nêu những thói quen chi tiêu không hợp lí và đề xuất cách khắc phục.

Đáp án chuẩn:

Dành quá nhiều tiền cho giải trí => Em có thể tự sáng tạo ra đồ chơi.

Bài tập 5: Em hãy lập kế hoạch chi tiêu hàng tháng của bản thân cho hợp lí.

Đáp án chuẩn:

* Mục tiêu: tiết kiệm được 50.000 đồng trong 1 tháng.

Bước 1: Xác định mục tiêu và thời hạn thực hiện dựa trên nguồn lực hiện có.

Bước 2: Xác định các khoản cần chi.

Bước 3: Thiết lập quy tắc thu, chi.

Bước 4: Thực hiện kế hoạch chi tiêu.

Bước 5: Kiểm tra và điều chỉnh kế hoạch chi tiêu.

VẬN DỤNG

Bài tập 1: Em hãy thực hiện kế hoạch chi tiêu đã đề ra ở bài luyện tập 5

Đáp án chuẩn:

Thực hiện kế hoạch chi tiêu. 

Bài tập 2: Em hãy sưu tầm công cụ giúp chi tiêu hợp lí và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Đáp án chuẩn:

1. Money Lover.