BÀI 2: CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA BẢN ĐỒ

PHẦN MỞ ĐẦU

Bản đồ là hình vẽ thu nhỏ tương đối chính xác của một khu vực hoặc toàn bộ bề mặt Trái đất. Hiện nay, bản đồ đang trở thành phương tiện được sử dụng phổ biến trong cuộc sống thường ngày, trong điều hành công việc của các công ty, trong quản lí xã hội của các quốc gia,... Bản đồ không giống bức tranh vẽ, cũng không phải là một ảnh chụp. Vậy bản đồ có các yếu tố cơ bản nào?

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

1. Một số lưới kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới.

Câu 1: Quan sát hình 2.2 và hình 2.3, hãy nhận xét về diện tích đảo Grin-len so với lục địa Nam Mỹ.

2. Kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ.

Câu 2: Quan sát hình 2.6A và hình 2.6B, hãy cho biết yếu tố địa hình được thể hiện trên bảng chú giải nào.

Câu 3: Quan sát hình 2.7, hãy cho biết trên hình đã sử dụng các loại kí hiệu nào và các dạng kí hiệu nào, lấy ví dụ.

1. Tỉ lệ bản đồ

Câu 4: Quan sát hình 2.8 hãy cho biết có bao nhiêu cách để thể hiện tỉ lệ bản đồ. Đó là những cách nào?

Câu 5: Dựa vào hình 2.9, hãy tính khoảng cách từ Bạc Liêu đến Sóc Trăng.

1. Phương hướng trên bản đồ.

Câu 6: Quan sát hình 2.12 và hình 2.13, hãy cho biết các hướng của OA, OB, OC và OD có trong mỗi hình.

PHẦN LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 7: Để thể hiện toàn bộ Trái Đất thì giữa quả địa cầu và bản đồ, phương tiện nào thể hiện đúng hơn?

Câu 8: Dựa vào các tỉ lệ sau: 1 : 100 000 và 1 : 9 000 000, hãy cho biết 

Câu 9: Quan sát hình 2.2 và hình 2.3, hãy cho biết hình nào có độ chính xác hơn khi thể hiện toàn bộ bề mặt Trái Đất lên bản đồ?

Câu 10: Khoảng cách thực tế từ Hà Nội đến Hải Phòng là khoảng 120km. Trên một bản đồ hành chính Việt Nam, khoảng cách giữa hai thành phố đo được 10 cm. Vậy bản đồ có tỉ lên bao nhiêu?

PHẦN II: 5 PHÚT GIẢI BÀI

1. Một số lưới kinh vĩ tuyến của bản đồ thế giới.

Câu 1: Quan sát hình 2.2 và hình 2.3 em thấy:

- Ở hình 2.2 khi phép chiếu bản đồ có dạng các đường kinh tuyến và vĩ tuyến đều là các đường thẳng thì diện tích đảo Grin-len nhỏ hơn không đáng kể so với lục địa Nam Mỹ.

- Ở hình 2.3 khi phép chiếu bản đồ có các đường kinh tuyến chụm lại ở hai cực, các đường vĩ tuyến là những đường thẳng thì t thấy diện tích đảo Grin-len nhỏ hơn rất nhiều so với lục địa Nam Mỹ.

2. Kí hiệu bản đồ và chú giải bản đồ.

Câu 2: Theo em, yếu tố địa hình được thể hiện trên bảng chú giải 2.6A.

Câu 3: Trên hình 2.7 đã sử dụng các loại kí hiệu và dạng kí hiệu:

- Các loại kí hiệu:

• Kí hiệu điểm: cảng, trung tâm hành chính cấp tỉnh, cấp huyện

• Kí hiệu đường: đường sắt, đường ô tô

•  Kí hiệu diện tích: Bãi cát ướt, bãi lầy…

- Các dạng kí hiệu:

• Kí hiệu chữ: chợ, khu vui chơi giải trí, khách sạn

•  Kí hiệu tượng hình: Đền, chùa; nhà thờ, bến xe, bệnh viện...

1. Tỉ lệ bản đồ

Câu 4: Quan sát hình 2.8, ta thấy có ba cách thể hiện tỉ lệ bản đồ. Đó là

- Tỉ lệ số

- Tỉ lệ thước

- Tỉ lệ chữ

Câu 5: Tính khoảng cách từ Bạc Liêu đến Sóc Trăng.

Lần lượt thực hiện các bước như hướng dẫn ở sgk ta đo được: 2,45cm.

Với 1cm tren bản đồ = 20km trên thực địa => Từ Bạc Liêu đến Sóc Trăng dài: 20 x 2,45 = 49 (km).

1. Phương hướng trên bản đồ.

Câu 6: Quan sát H 2.12 ta thấy:

- OA hướng Bắc

- OB hướng Đông

- OC hướng Nam

- OD hướng Tây

Quan sát H 2.13 ta thấy:

- OA hướng Đông Nam

- OB hướng Tây Nam

- OC hướng Bắc

- OD hướng Đông Bắc

PHẦN LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG

Câu 7: Để thể hiện toàn bộ Trái Đất thì giữa quả địa cầu và bản đồ, theo em quả địa cầu thể hiện đúng hơn.Vì Trái Đất là hình cầu, nên ta sử dụng quả Địa Cầu để thể hiện thì bề mặt Trái Đất sẽ ít bị biến dạng nhất, đúng nhất.

Câu 8: 

- Với tỉ lệ 1 : 100 000 thì 1cm trên bản đồ tương ứng với 1km trên thực địa. Với tỉ lệ 1 : 9 000 000 thì 1cm trên bản đồ tương ứng với 90km trên thực địa.

Câu 9: Trong hai hình 2.2 và hình 2.3 thì hình 2.2 có độ chính xác hơn khi thể hiện toàn bộ bề mặt Trái Đất lên bản đồ.

Câu 10: Ta có: 10 cm trên bản đồ ứng với 120km trên thực địa.

Vậy 1cm trên bản đồ ứng với: 120 : 10 = 12 (km thực địa)

=> Vậy tỉ lệ bản đồ là: 1 : 1 200 000