BÀI 9: CẤU TẠO CỦA TRÁI ĐẤT.

CÁC MẢNG KIẾN TẠP. NÚI LỬA VÀ ĐỘNG ĐẤT

PHẦN MỞ ĐẦU

Đã bao giờ em tự hỏi: Bên trong Trái Đất được cấu tạo như thế nào? Những gì đang diễn ra ở bên trong lòng Trái Đất? Tại sao nhiều nơi trên Trái Đất phải hứng chiệu các thiên tai kinh hoàng của núi lửa và động đất. Các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang cần mẫn, tích cực tìm kiếm những biện pháp nhằm khám phá Trái Đất để trả lời các câu hỏi của con người về Trái Đất.

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK.

1. Cấu tạo của Trái Đất.

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 9.1, hãy mô tả cấu tạo bên trong của Trái Đất?

2. Các mảng kiến tạo.

Câu 2: Quan sát hình 9.3 hãy:

- Xác định bảy mảng kiến tạo lớn trên Trái Đất

- Xác định ranh giới của hai mảng tách xa nhau và cho biết những mảng nào tách xa nhau?

3. Núi lửa và động đất.

Câu 3: 

- Hãy xác định sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương" trên hình 9.3.

- Hãy xác định các đới động đất trên thế giới ở hình 9.3.

PHẦN LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG.

Câu 4: Hãy vẽ hình thể hiện cấu tạo của Trái Đất và mô tả ba lớp cấu tạo của Trái Đất trên hình đó.

Câu 5: Vì sao có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương"?

Câu 6: Hãy tìm kiếm thông tin trả lời cho câu hỏi: Trước khi núi lửa hoạt động thường có những dấu hiệu nào? 

Câu 7: Giả sử em đang đi du lịch ở tỉnh Ai-chi (Nhật Bản). Em sẽ làm gì nếu:

- Đang đi ngoài đường thì xảy ra động đất?

- Đang ở trong cửa hàng thì xảy ra động đất?

- Đang ở trong nhà hoặc khách sạn thì xảy ra động đất?

PHẦN II: 5 PHÚT GIẢI BÀI.

1. Cấu tạo của Trái Đất.

Câu 1: 

Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm có 3 lớp: lớp vỏ, lớp giữa và lõi Trái Đất.

- Lớp vỏ dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.

- Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic, nhiệt độ từ 1300 độ đến trên 2000 độ.

- Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp (lõi trong rắn, lõi ngoài lỏng), nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

2. Các mảng kiến tạo.

Câu 2: Bảy mảng kiến tạo lớn trên Trái Đất là:

- Mảng Bắc Mĩ

- Mảng Nam Mĩ

- Mảng Âu - Á

- Mảng châu Phi

- Mảng Nam Cực

- Mảng Ấn - Úc

- Mảng Thái Bình Dương.

Ranh giới của hai mảng tách xa nhau là đường màu xanh.

Các mảng tách xa nhau là: Mảng châu Phi và mảng Ấn – Úc.

3. Núi lửa và động đất.

Câu 3: Sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương": kéo dài từ Niu Di-Lân, qua Nhật Bản, A-lax-ca, trải suốt bờ Tây của Bắc Mỹ và Nam Mỹ.

PHẦN LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG.

Câu 4: Vẽ cấu tạo của Trái Đất:

- Lớp vỏ dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.

- Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic, nhiệt độ từ 1300 độ đến trên 2000 độ.

- Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp (lõi trong rắn, lõi ngoài lỏng), nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

Câu 5: Có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương" vì: đây là một khu vực hay xảy ra động đất và các hiện tượng phun trào núi lửa bao quanh vòng lòng chảo Thái Bình Dương. Nó có hình dạng tương tự vành móng ngựa và dài khoảng 40.000km. Nó gắn liền với một dãy liên tục các rãnh đại dương, vòng cung quần đảo, các dãy núi lửa và sự chuyển động của các mảng kiến tạo. Đôi khi nó còn được gọi là vành đai địa chấn Thái Bình Dương. Khoảng 71% trận động đất có cường độ mạnh nhất thế giới diễn ra tại vành đai lửa. Nó đi qua quần đảo Samoa, Indonesia và cả Peru. 

Câu 6: Những dấu hiệu trước khi núi lửa hoạt động: 

Các hoạt động địa chấn (động đất và rung chấn) luôn xảy ra khi các ngọn núi lửa thức giấc và chuẩn bị phun trào, và cũng là một hiện tượng liên kết rất quan trọng đối với phun trào núi lửa.

Phần nhiều núi lửa có biểu hiện gia tăng hoạt động địa chấn trước khi phun trào. Dẫu vậy một số núi lửa thường có hoạt động địa chấn ở cấp thấp, nhưng mức tăng địa chấn vẫn có thể cho thấy khả năng xảy ra vụ phun trào. Các loại động đất xảy ra và nơi chúng bắt đầu và kết thúc cũng là những dấu hiệu quan trọng. Địa chấn núi lửa thường có ba dạng chính: động đất chu kỳ ngắn, động đất chu kỳ dài, và rung chấn điều hòa.

Câu 7:

- Đang đi ngoài đường: tránh xa các tòa nhà cao tầng, đường điện cao thế, trụ điện, ống khói,... tất cả những thứ có thể đổ lên người. Cẩn thận các vật có thể rơi từ trên cao xuống đầu.

- Đang ở trong cửa hàng: không nên xô đẩy nhau để chạy, tránh dẫm đạp lên nhau. Bảo vệ đầu bằng túi xách hoặ áo khoác. Đứng xa tủ bày hàng hóa, kính cửa sổ và các sản phẩm điện tử, đồ nội thất.

- Đang ở trong nhà hoặc khách sạn thì nên chui xuống gầm bàn, tìm góc phòng để đứng, tránh cửa kính, tránh xa những vật có thể rơi vào người.