Slide bài giảng Vật lí 12 Cánh diều bài 1: Từ trường

Tóm lược nội dung

BÀI 1. TỪ TRƯỜNG

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Ta đã biết vùng không gian xung quanh nam châm (hoặc dây dẫn mang dòng điện) có từ trường. Từ trường do nam châm điện tạo ra có nhiều ứng dụng. Ở tàu đệm từ (Hình 1.1), từ trường do các nam châm điện ở đường ray và thân tàu làm cho tàu chuyển động với tốc độ cao mà không tiếp xúc với đường ray như tàu hoả hoặc tàu điện thông thường.

Bằng các giác quan, ta không thể nhận biết được từ trường. Làm thế nào để hình dung ra từ trường? 

Trả lời rút gọn: 

Để hình dung ra từ trường, ta có thể sử dụng các hình ảnh trực quan thông qua thí nghiệm. 

I. KHÁI NIỆM TỪ TRƯỜNG

Câu 1: Đề xuất và thực hiện phương án thí nghiệm để chứng tỏ: Khi ở gần nhau, một đoạn dây dẫn có dòng điện và một nam châm tác dụng lực lên nhau.

Trả lời rút gọn: 

Phương án thí nghiệm:

+ Kết nối đoạn dây dẫn với nguồn điện một chiều để tạo dòng điện trong dây.

+ Treo dây dẫn sao cho không chạm đất và có thể tự do di chuyển.

+ Đặt nam châm gần đoạn dây dẫn nhưng không để chúng tiếp xúc trực tiếp.

+ Bật nguồn điện để kích hoạt dòng điện trong dây.

+ Quan sát hiện tượng xảy ra.

Luyện tập 1: Treo một thanh nam châm như Hình 1.2.

Dùng một thanh nam châm khác, không chạm vào thanh nam châm ở dây treo, làm thế nào để thanh nam châm ở dây treo có thể quay xung quanh trục trùng với dây treo?

Trả lời rút gọn: 

Để tạo lực từ trường để làm quay thanh nam châm treo xung quanh trục trùng với dây treo mà không cần chạm vào thanh nam châm phụ, ta cần đặt thanh nam châm phụ sao cho nó tạo ra một từ trường có hướng tác động phù hợp lên thanh nam châm treo.

II. ĐƯỜNG SỨC TỪ

Câu 2: Vì sao mạt sắt trong Hình 1.5 lại được sắp xếp theo hình dạng nhất định?

Trả lời rút gọn: 

Do mạt sắt chịu lực từ của nam châm và định hướng theo từ trường của nam châm.

Luyện tập 2: Ở Hình 1.6, mũi tên chỉ hướng bắc của từ trường Trái Đất. Hãy xác định cực từ của kim nam châm. 

Trả lời rút gọn: 

Kim chỉ về hướng Bắc của từ trường Trái Đất là cực Nam, kim chỉ về hướng Nam của từ trường Trái Đất là cực Bắc.

Luyện tập 3: Cho một thanh nam châm và một kim nam châm nhỏ. Vẽ đường sức từ xung quanh thanh nam châm này.

Trả lời rút gọn: 

Vận dụng: Hãy xác định cực từ của thanh nam châm ở Hình 1.16.

Trả lời rút gọn: