Slide bài giảng lịch sử 7 kết nối bài 13: Đại Việt thời Trần

Tóm lược nội dung

BÀI 13. ĐẠI VIỆT THỜI TRẦN (1226- 1400)

1. Sự thành lập nhà Trần

Câu 1: Hãy cho biết nhà Trần được thành lập như thế nào.

Giải rút gọn:

• Cuối thể kỉ XII: nhà Lý suy yếu => Họ Trần từng bước thâu tóm quyền hành.

• 1/1226: Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh => Nhà Trần được thành lập.

2. Tình hình chính trị

Câu 1: Hãy trình bày những nét chính về tình hình chính trị của Đại Việt thời Trần.

Giải rút gọn:

• Củng cố chế độ trung ương tập quyền

• Chia cả nước thành 12 lộ, phủ.

• Bộ máy chính quyền được tổ chức quy củ, hoàn thiện hơn thời Lý.

  • Quan lại hưởng nhiều bổng lộc.

  • Tôn thất họ Trần nắm giữ các vị trí trọng yếu trong triều

• Quân đội tiếp tục được hoàn thiện, gồm: Quân triều đình; Quân các lộ, phủ; Quân vương hầu; Dân binh các làng xã.

• Tiếp tục thi hành chính sách "ngự binh ư nông".

• Năm 1341: ban hành "Quốc triều hình luật".

• Thi hành chính sách ngoại giao hoà hiếu với phương Bắc

3. Tình hình kinh tế, xã hội

Câu 1: Em hãy nêu những dẫn chứng chứng tỏ nhà Trần chú trọng và khuyến khích phát triển nông nghiệp.

Giải rút gọn:

• Thi hành nhiều chính sách tích cực

• Cho phép các tôn thất lập điền trang.

Câu 2: Mô tả những nét chính về tình hình thủ công nghiệp và thương nghiệp thời Trần.

Giải rút gọn:

• Thủ công nghiệp:

  • Chuyên việc đúc tiền, chế tạo vũ khí,...

  • Trưng dụng thợ giỏi để xây dựng các công trình lớn.

  • Hình thành thêm nhiều làng nghề, sản phẩm thủ công đa dạng

• Thương nghiệp:

  • Hoạt động buôn bán diễn ra ở khắp nơi.

  • Các cửa khẩu dọc biên giới và các cửa biển trở thành những nơi buôn bán tấp nập, thu hút nhiều thuyền buôn và thương nhân các nước.

Câu 3: Xã hội thời Trần bao gồm những tầng lớp nào? Nêu đặc điểm của mỗi tầng lớp.

Giải rút gọn:

• Tầng lớp quý tộc: có nhiều đặc quyền, nắm giữ các chức vụ chủ chốt của bộ máy chính quyền

• Nhân dân lao động: cày cấy ruộng đất công làng xã, nhiều người phải lĩnh canh ruộng đất của địa chủ.

• Thợ thủ công và thương nhân tăng nhanh.

• Nông nô, nô tì: chuyên cày cấy trong các điền trang hoặc phục dịch gia đình quý tộc.

4. Tình hình văn hoá

a) Tư tưởng văn hóa

 Câu 1: Trình bày những nét chính về tư tưởng - tôn giáo thời Trần.

Giải rút gọn:

• Nho giáo ngày càng được nâng cao vị thế.

• Phật giáo được vua, quý tộc và nhân dân tôn sùng. 

b) Giáo dục

Câu 1: Hãy trình bày những nét chính về tình hình giáo dục thời Trần.

Giải rút gọn:

• Quốc Tử Giám được mở rộng.

• Trường học xuất hiện ở nhiều địa phương.

• Các kì thi Nho học được tổ chức thường xuyên và quy củ hơn.

c) Khoa học kĩ thuật

Câu 1: Nêu một số thành tựu chính về khoa học - kĩ thuật thời Trần. Em ấn tượng về thành tựu nào nhất? Vì sao?

Giải rút gọn:

• Sử học: Lê Văn Hưu biên soạn bộ Đại Việt sử ký.

• Quân sự: Binh thư yếu lược, Vạn Kiếp tông bí truyên thư của Trần Quốc Toản.

• Y học: thầy thuốc Tuệ Tĩnh 

Em ấn tượng về thành tựu sử học nhất vì bộ sử đầu tiên ra đời là minh chứng rõ ràng nhất cho lịch sử nhiều biến động nhưng cũng rất hào hùng của dân tộc, giúp các thế hệ sau hiểu và trân trọng công lao của các anh hùng đời trước.

d, Văn học, nghệ thuật

Câu 1: Nêu những nét nổi bật về văn học thời Trần. Sự phát triển của dòng văn học chữ Nôm thời Trần có ý nghĩa như thế nào?

Giải rút gọn:

• Văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm rất phát triển.

  • Chữ Hán: phản ánh âm hưởng hào hùng của cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, lòng yêu nước và tự hào dân tộc

  • Văn học chữ Nôm: phản ánh cuộc sống bình dân 

Ý nghĩa sự phát triển của dòng văn học chữ Nôm thời Trần:

• Thể hiện ý thức dân tộc cao khi sử dụng ngôn ngữ riêng của đất nước mình để sáng tác các tác phẩm văn học.

• Góp phần khẳng định người Việt có chữ viết, ngôn ngữ riêng của mình

Câu 2: Hãy nêu những thành tựu tiêu biểu về kiến trúc, điêu khắc thời Trần.

Giải rút gọn:

Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thể hiện rõ nét trong các công trình xây dựng

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1: Lập và hoàn thành bảng thống kê về một số thành tựu chính trên các lĩnh vực theo mẫu dưới đây.

Giải rút gọn:

Câu 2: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy cho biết sự thành lập triều Trần thay triều Lý vào đầy thế kỉ XIII có phù hợp với yêu câu lịch sử không? Vì sao?

Giải rút gọn:

• Nhà Lý ngày càng suy yếu, không chăm lo đến đời sống nhân dân.

• Lụt lội, hạn hán, mất mùa liên tiếp xảy ra. Đời sống nhân dân khổ cực, các thế lực chống đối chính quyền cũng không ngừng gây chiến.

=> Yêu cầu bức thiết cần phải thay đổi bộ máy chính quyền để cải thiện đời sống nhân dân, phát triển kinh tế đất nước và đàn áp các thể lực chống đối.

Câu 3: Tìm hiểu thêm từ sách, báo và internet, hãy viết bài giới thiệu (khoảng 7-10) câu về một thành tựu văn hoá Đại Việt thời Trần còn được bảo tồn và phát huy giá trị đến ngày nay.

Giải rút gọn:

Tháp Phổ Minh được xây dựng vào năm 1262, ở phía tây cung Trùng Quang của các vua nhà Trần. Là di tích lịch sử và kiến trúc nghệ thuật được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt. Kiến trúc thời nhà Trần được bảo tồn khá nguyên vẹn ở đây. Tháp cao khoảng 20m, gồm 14 tầng. Tầng tháp thứ nhất đặt trên bệ đá, có hai lớp cánh sen, lớp dưới chúc xuống, lớp trên ngửa lên đỡ lấy tháp hình vuông, mỗi cạnh rộng hơn 5m. Bệ và tầng thứ nhất có những hình chạm nông trên mặt đá như hoa lá, sóng nước, mây cuốn, đặc trưng cho phong cách trang trí thời nhà Trần.