Soạn giáo án Mĩ thuật 5 kết nối tri thức Chủ đề 2: Hình tượng anh hùng dân tộc trong mĩ thuật tạo hình Việt Nam

HOẠT ĐỘNG CỦA GV

HOẠT ĐỘNG CỦA HS

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo tâm thế hứng thú cho HS, từng bước làm quen bài học.

b. Cách tiến hành

- GV hướng dẫn HS liên hệ thực tế và trả lời câu hỏi: 

+ Em hãy kể tên một số anh hùng dân tộc ở quê hương em.

+ Em có cảm nhận gì về những anh hùng dân tộc đó. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

- GV trình chiếu cho HS quan sát một số hình ảnh anh hùng dân tộc Việt Nam:

Hình ảnh: Hai Bà Trưng

Hình ảnh: Lý Bí (Lý Nam Đế)

Hình ảnh: Hưng Đạo đại vương

- GV nhận xét, đánh giá và kết luận: Việt Nam ta luôn tự hào với những người anh hùng làm rạng danh quê hương đất nước. Để hiểu rõ hơn về hình tượng người anh hùng quê hương qua một số tác phẩm mĩ thuật và bước đầu biết thực hành vẽ, sáng tạo một bức tranh về đề tài anh hùng quê hương, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong chủ đề ngày hôm nay – Chủ đề 2: Hình tượng anh hùng dân tộc trong mĩ thuật tạo hình Việt Nam. 

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Quan sát

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS

- Mô tả đặc điểm tạo hình nhân vật được thể hiện trong tác phẩm mĩ thuật.

- Nhận biết hình thức thể hiện tác phẩm. 

- Nắm bắt được thông tin về anh hùng dân tộc được thể hiện trong tranh và những đóng góp của họ cho lịch sử dân tộc. 

b. Cách tiến hành

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu về hình tượng anh hùng dân tộc trong các tác phẩm mĩ thuật

- GV tổ chức cho HS cả lớp quan sát một số ảnh chụp về anh hùng dân tộc SGK tr.11:

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi và trả lời câu hỏi:

+ Mô tả đặc điểm tạo hình nhân vật được thể hiện trong tác phẩm mĩ thuật.

+ Hãy cho biết hình thức thể hiện của các tác phẩm mĩ thuật. Cách thực hiện các tác phẩm mĩ thuật này có sự khác nhau như thế nào?

+ Tìm hiểu về anh hùng dân tộc được thể hiện trong tranh và cho biết nhân vật đó đóng góp gì trong lịch sử dân tộc Việt Nam. 

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án: 

+ Mỗi một tác phẩm các anh hùng dân tộc lại hiện lên với những đường nét  khác nhau: 

• Nhân vật trong TPMT số 1 hiện lên với đường nét thẳng đầy góc cạnh và mạnh mẽ.

• Nhân vật trong TPMT số 2 lại có nhiều nét vẽ mềm mại, uốn lượn hơn. 

• Nhân vật trong TPMT số 3 và 4 có đường nét tả thực, giống như con người thật.

• Nhân vật trong TPMT số 5 có nét thẳng kết hợp với nét uốn lượn, mềm mại. 

+ Các tác phẩm có hình thức thể hiện phong phú và khác nhau:

• TPMT số 1 và số 2 thể hiện dưới dạng tranh. 

• TPMT số 3 và 4 thể hiện dưới dạng tượng. 

• TPMT số 5 thể hiện dưới dạng phù điêu. 

+ Anh hùng dân tộc được thể hiện trong TPMT và đóng góp của họ trong lịch sử dân tộc

• TPMT số 1: Thánh Gióng đánh tan giặc Ân bảo vệ nhân dân khi mới 3 tuổi.

• TPMT số 2: Vua Quang Trung Lãnh đạo cuộc khởi nghĩa nông dân Tây sơn, cùng nhân dân đánh bại 5 vạn quân Xiêm (1785) và 29 vạn quân thanh (1789), bảo vệ độc lập dân tộc lập ra triều đại Tây Sơn, bước đầu xây dựng và củng cố nền thống nhất quốc gia, đề ra những chính sách phát triển đất nước.

• TPMT số 3 và 4: Anh hùng Võ Thị Sáu và Lý Tự Trọng đều xả thân để chiến đấu với Thực dân Pháp, bị chúng bắt giam nhưng không đầu hàng.. Cả hai đều hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. 

• TPMT số 5: Đại tướng Võ Nguyên Giáp là vị tướng tài ba, chỉ huy quân dân ta thực hiện kháng chiến chống Pháp, Mĩ cứu nước. 

- GV trình chiếu thêm một số hình ảnh về anh hùng quê hương để gợi ý cho HS lựa chọn một anh hùng dân tộc mà HS yêu thích nhất. 

Hình ảnh: Tranh Đông Hồ Phù Đổng Thiên Vương 

Hình ảnh: Tranh Đông hồ Bà Triệu 

Hình ảnh: Tượng đài vua Lý Thái Tổ

Hình ảnh: Tượng đài Mẹ Việt Nam anh hùng

- GV hướng dẫn HS làm việc nhóm (4 HS) quan sát tranh anh hùng dân tộc SGK tr.11-12 và trả lời câu hỏi:

+ Nội dung trong từng bức tranh?

+ Em nhận ra những bức tranh các nhân vật tạo hình như thế nào?

+ Mỗi TPMT được thể hiện bằng chất liệu tạo hình gì?

+ Nêu các hình ảnh (chính, phụ), màu sắc được thể hiện trong từng tác phẩm mĩ thuật.

+ Nêu cảm xúc của bản thân về các tác phẩm. 

- GV hướng dẫn HS quan sát, thảo luận, chia sẻ trong nhóm và thống nhất đáp án. 

- GV mời đại diện 2 – 3 HS trình bày kết quả làm việc. HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

- GV nhận xét, đánh giá, chốt đáp án:

+ Nội dung tranh:

• Tranh số 1: Hình ảnh Thánh Gióng đang cưỡi ngựa sắt, tay cầm cây tre đánh giặc. 

• Tranh số 2: Hình ảnh vua Quang Trung cưỡi voi, tay cầm thanh kiếm giương cao dưới lá cờ khải hoàn cùng hàng vạn binh lính.

• Tranh số 3: Hình ảnh chị Võ Thị Sáu với dáng đứng bất khuất, kiên cường. 

• Tranh số 4: Hình ảnh chân dung anh Lý Tự Trọng với ánh mắt kiên định, gương mặt nghiêm nghị. 

• Tranh số 5: Hình ảnh chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng với đồng bào các dân tộc tỉnh Thái Nguyên.  

+ Tạo hình nhân vật trong các bức tranh đều toát lên sự mạnh mẽ, uy nghiêm đồng thời đen xen những nét mềm mại, uyển chuyển. 

+ Chất liệu tạo hình, màu sắc, bố cục trong mỗi tác phẩm:

• TPMT số 1 là tranh sơn mài. Thể hiện với gam màu nóng như cam, đỏ. Bố cục có hình ảnh chính đặt giữa bức tranh ới màu sắc tươi sáng như vàng, trắng, ghi...

• TPMT số 2 là tranh khắc gỗ. Thể hiện với gam màu nóng như hồng, cam, đỏ xen kẽ là sắc xanh. Bố cục có hình ảnh chính nằm giữa bức tranh, hình ảnh phụ sắp xếp xung quanh hình ảnh chính. 

• TPMT số 3 và 4 là tượng đồng. Tác phẩm tượng đồng. Màu sắc chủ đạo là màu nâu đặc trưng của đồng và các mảng màu sẫm hơn tạo nên các mảng sáng tối. 

• TPMT số 5 là phù điêu đá xanh. Tác phẩm hiện lên với 2 gam màu đối lập là xanh và xám đậm. Bố cục có hình ảnh chính là Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hình ảnh phụ là đồng bào dân tộc tỉnh Thái Nguyên. 

+ Các tác phẩm gợi lên lòng tự hào dân tộc đồng thời trân trọng, biết ơn người anh hùng của dân tộc. 

- GV giới thiệu giới thiệu sơ lược cho HS về họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm và tác phẩm Gióng: 

+ Họa sĩ Nguyễn Tư Nghiêm sinh 1918 mất 2016.  

+ Ông theo học tại Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương sau đó giảng dạy tại các trường mỹ thuật.

+ Ông là một họa sĩ chuyên về vẽ tranh sơn mài, sơn dầu và bột màu nổi tiếng của Việt Nam. 

+ Bức tranh sơn mài Gióng đạt Giải nhất Triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 1990 và được xem như một bảo vật quốc gia. 

+ Bức tranh được lắp dựng từ hình cơ bản. Những bước chân ngựa, y phục của nhân vật được khắc họa từ những tiêu biểu trên trống đồng Đông Sơn.

- GV hướng dẫn HS đọc thầm nội dung mục “Em có biết SGK tr.12 để phân biệt các thể loại trong điêu khắc. 

- GV mời 1 HS đọc to mục “Em có biết” trước lớp. HS khác lắng nghe, đọc thầm theo. 

Hoạt động 2: Thể hiện

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Mô phỏng hình tượng anh hùng dân tộc Bà Triệu bằng màu sáp.

- Thể hiện một sản phẩm mĩ thuật thể hiện hình tượng anh hùng dân tộc theo chất liệu, hình thức yêu thích.  

b. Cách tiến hành

Nhiệm vụ 1: Gợi ý mô phỏng hình tượng anh hùng dân tộc Bà Triệu bằng chất liệu màu sáp.

- GV trình chiếu cho HS quan sát hình ảnh minh họa SGK tr.21:

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi, quan sát và phân tích hình ảnh theo các câu hỏi gợi ý:

+ Nêu các bước tiến hành mô phỏng?

+ Chất liệu nào được sử dụng để mô phỏng?

- GV mời đại diện 1 – 2 nhóm HS trả lời. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

- GV nhận xét, đánh giá và chốt đáp án:

+ Các bước mô phỏng:

• Bước 1: Lựa chọn hình tượng nhân vật lịch sử qua tranh, ảnh, truyện, sách,...

• Bước 2: Phác thảo bố cục và vẽ nét theo ý tưởng thể hiện của mình.

• Bước 3: Vẽ màu cho bức tranh.

• Bước 4: Hoàn thiện sản phẩm. 

+ Chất liệu được sử dụng là giấy và bút màu sáp. Ngoài ra còn có thể sử dụng các chất liệu khác tùy thích. 

- GV mời đại diện 1 – 2 HS nhắc lại các bước mô phỏng một bức tranh đề tài Anh hùng dân tộc. Các HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). 

- GV nhận xét, đánh giá, và khen ngợi HS. 

Nhiệm vụ 2: Thực hiện một số sản phẩm mĩ thuật thể hiện hình tượng anh hùng dân tộc theo chất liệu và hình thức yêu thích. 

- HS lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS trả lời. 

- HS quan sát hình ảnh. 

- HS lắng nghe, tiếp thu, chuẩn bị vào bài. 

- HS quan sát hình ảnh SGK. 

- HS thảo luận cặp đôi và lắng nghe GV nêu câu hỏi. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

- HS quan sát hình ảnh, lựa chọn anh hùng dân tộc yêu thích nhất.

- HS quan sát hình ảnh, làm việc nhóm theo hướng dẫn. 

- HS làm việc nhóm. 

- HS trình bày. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

- HS quan sát, lắng nghe, ghi nhớ. 

- HS đọc SGK. 

- HS đọc trước lớp. 

- HS quan sát và thảo luận. 

- HS làm việc nhóm đôi. 

- HS trình bày. 

- HS lắng nghe, tiếp thu. 

- HS nhắc lại. 

- HS lắng nghe, tiếp thu.