Từ những quan sát và trải nghiệm thực tiễn, các đội có thể xác định một vấn đề thể mà mình quan tâm để tranh biện

Đứng trước vấn đề: Ưu tiên phát triển kinh tế hay bảo vệ môi trường, có thể nảy sinh tranh biện giữa các bên có quan điểm đối lập. Lúc này, tranh biện là một hoạt động cần thiết để có thể đi đến thống nhất về giải pháp giải quyết hợp lí mối quan hệ trên.

Để hoạt động tranh biện gần hơn với những tình huống thực tế, các đội có thể tham gia tranh biện trong vai của các bên có liên quan. Một đội có thể đóng vai nhà đầu tư (định lập nhà máy, xây dựng các công trình,... ở một địa phương) và một đội đóng vai đại diện người dân địa phương (nơi định đặt nhà máy, xây dựng công trình) tranh biện về việc có nên cho phép đầu tư hay không; người điều hành có thể đóng vai đại diện chính quyền địa phương.

Mỗi đội trong các vai khác nhau sẽ đưa ra những ý kiến riêng để bảo vệ quan điểm của mình, đồng thời phản bác quan điểm của đối phương. Chẳng hạn:

- Phía ủng hộ đầu tư: bảo vệ quan điểm ưu tiên thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho địa phương (tạo bộ mặt mới cho quê hương, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân, đem lại lợi ích kinh tế,...); nếu không thì người dân có nguy cơ bị thất nghiệp hoặc phải đến những nơi khác tìm kiếm công ăn việc làm; không có công ăn việc làm ổn định thì không chỉ người dân nghèo đói mà có thể xảy ra tệ nạn xã hội;...

- Phía phản đối: bảo vệ quan điểm cần giữ gìn môi trường tự nhiên và những giá trị truyền thống (việc xây dựng các công trình sẽ làm mất đi cảnh quan tự nhiên, phá vỡ nếp sống và văn hoá quê hương, làm ô nhiễm môi trường,..); một khi môi trường bị tàn phá, cảnh quan bị tổn hại,... thì trong tương lai rất khó phục hồi hoặc phải chịu chi phí cao;...

Hai bên lần lượt trình bày quan điểm, các lí lẽ và bằng chứng theo tiến trình tranh biện. Trong từng phiên tranh biện, hai bên cần chỉ ra những điểm chưa hợp lí hoặc chưa thuyết phục của đối phương để bác bỏ. Cuộc tranh biện có thể kết thúc với kết quả một đội tranh biện thuyết phục được đối phương. Tuy nhiên, cũng có tình huống không đội nào thuyết phục được đội nào. Trong tình huống đó, bên thứ ba (người điều hành và cử toạ) sẽ cho ý kiến đánh giá đội tranh biện nào có lí lẽ và bằng chứng thuyết phục hơn.