Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Địa lí 10 CD bài 4: Hệ quả địa lí các chuyển động chính của Trái Đất

Câu 1: 

 - Dải áp thấp Xích đạo được hình thành do nhiệt lực, liên quan trực tiếp đến bức xạ mặt trời. Chuyển động biểu kiến hàng năm của Mặt Trời kéo theo sự dịch chuyển của dải áp thấp Xích đạo về phía bán cầu mùa hạ.

+ Vào tháng 1: Dải áp thấp Xích đạo di chuyển xuống bán cầu Nam khoảng 15° vĩ tuyến ở trên các lục địa vì bản cầu Nam là mùa hạ.

+ Vào tháng 7: Dài áp thấp Xích đạo di chuyển lên bán cầu Bắc vì bán cầu Bắc là mùa hạ.

- Ảnh hưởng đến mùa ở vùng nhiệt đới:

+ Tử 21/3 đến 23/9: Mặt Trời chuyển động biểu kiến lên bán cầu Bắc nên bán cầu Bắc là mùa nóng, bán cầu Nam là mùa lạnh.

+ Từ 23/9 đến 21/3 (năm sau): Mặt Trời chuyển động biểu kiến xuống bán cầu Nam nên bán cầu Nam là mùa nóng, bán cầu Bắc là mùa lạnh.

Câu 2: 

Nước ta trong năm có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh nhưng các nước ở vĩ tuyến cao hơn 23⁰27’ không có hiện tượng này do:

- Trái Đất đang chuyển động xung quanh Mặt Trời với trục nghiêng (23°27′ với pháp tuyến của mặt phẳng quỹ đạo Trái Đất) và không đổi phương. Do đó, tia nắng vuông góc với tiếp tuyến ở bề mặt Trái Đất sẽ lần lượt di chuyển từ 23°27′ N lên 23°27′ B. Trong vòng một năm, các địa điểm nội chí tuyến (trong đó có nước ta) đều có hai lần Mặt Trời lên thiên đỉnh. 

- Từ ngoài hai chí tuyến về hai cực không có hiện tượng này, do trục Trái Đất nghiêng với mặt phẳng hoàng đạo (mặt phẳng chứa quỹ đạo Trái Đất) một góc bằng 6633'. Để tạo góc 90° thì góc phụ phải là 23°27′, trong khi đó các địa điểm ở ngoại chí tuyến đều có vĩ độ lớn hơn 23027. 

Câu 3: 

- Vào mùa hạ, ở Lũng Cú có ngày dài hơn ngày ở Đất Mũi; vào mùa đông, ở Lũng Cú có đêm dài hơn đêm ở Đất Mũi. 

- Do khi Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời, đường phân chia sáng tối và trục Trái Đất giao nhau tại Xích đạo, chia Xích đạo ra thành hai phần bằng nhau, tại đây quanh năm có ngày và đêm dài bằng nhau. 

- Càng xa Xích dạo về phía hai cực, đường phân chia sáng tối và trục Trái Đất càng xa nhau, độ dài ngày và đêm chênh lệch nhau càng nhiều. Vào mùa hạ ở bán cầu Bắc, càng đi về phía cực thời gian ban ngày càng dài hơn thời gian ban ngày ở những vĩ độ gần Xích đạo. Vào mùa đông ở bán cầu Bắc, càng đi về phía cực thời gian ban đêm càng dài hơn thời gian ban đêm ở những vĩ độ gần Xích đạo.

Câu 4:

-  Chỉ có những địa điểm tử chí tuyến Bắc đến chi tuyến Nam mới thấy Mặt Trời ở đúng định đầu vào lúc 12 giờ trưa.

+ Tại chỉ tuyển Bắc trong năm có một lần nhìn thấy Mặt Trời ở đúng đinh đầu vào lúc 12 giờ trưa vào ngày Hạ chí (22/6); tại chí tuyến Nam - ngày Đông chỉ (22/12).

+Tại Xích đạo, trong năm có hai lần nhìn thấy Mặt Trời ở đúng đinh đầu vào lúc 12 giờ trưa, vào ngày Xuân phân (21/3) và Thu phân (23/9).

+ Những nơi khác trong vùng nội chí tuyến trong năm có hai lần thấy Mặt Trời ở đủng đỉnh đầu vào lúc 12 giờ trưa.

Câu 5:

– Khi Trái Đất tự quay quanh trục, mọi địa điểm thuộc các vĩ độ khác nhau ở bề mặt Trái Đất (trừ 2 cực) đều có vận tốc dài khác nhau và hướng chuyển động từ tây sang đông. Do vậy, các vật thể chuyển động trên bề mặt Trái Đất sẽ bị lệch so với hướng ban đầu (vì phải giữ nguyên chuyển động thẳng hướng theo quán tính). Lực làm lệch hướng đó được gọi là lực Coriolis. Ở bán cầu Bắc, vật thể chuyển động bị lệch về bên phải, ở bán cầu Nam bị lệch về bên trái theo hướng chuyển động.

– Tác động của lực Coriolis đến sự chuyển động của gió:

+ Gió Mậu dịch: thổi từ các cao áp ở hai chí tuyến về Xích đạo, ở bán cầu Bắc bị lệch về bên phải nên có hướng đông bắc, ở bán cầu Nam lệch về bên trái có hướng đông nam.

+ Gió Tây ôn đới: thổi từ các khu áp cao chí tuyến về phía áp thấp ôn đới, ở bán cầu Bắc lệch sang phải có hướng tây nam, ở bán cầu Nam có hướng tây bắc. + Gió Đông cực: thổi từ áp cao cực về áp thấp ôn đới, ở bán cầu Bắc có hướng đông bắc, ở bán cầu Nam có hướng đông nam.

- Tác động của lực Coriolis đến sự chuyển động của dòng biển: Do ảnh hưởng của lực này nên hướng chảy của các hoàn lưu ở bán cầu Bắc sẽ thuận chiều kim đồng hồ (lệch phải) như dòng biển nóng Gơn strim, dòng biển lạnh Canari,... còn ở bán cầu Nam sẽ ngược chiều kim đồng hồ (lệch trái) như dòng biển lạnh Belgela, dòng biển nóng Braxin,...