Giải thích cơ sở tế bào học của quy luật phân li

Sự phân li của cặp NST tương đồng trong phát sinh giao tử và sự tổ hợp của chúng qua thụ tinh đưa đến sự phân li và tổ hợp của cặp gen alen là cơ sở tế bào học của quy luật phân li.

Trong giảm phân, mỗi bên bố, mẹ chỉ tạo 1 loại giao tử A hoặc a. Qua thụ tinh tạo hợp tử F₁ có kiểu gen Aa – hoa màu đỏ. F₁ toàn hoa đỏ do alen trội A át hoàn toàn alen lặn a trong quá trình thể hiện kiểu hình.

Do sự phân li của cặp NST tương đồng trong giảm phân của F₁ dẫn đến sự phân li của cặp gen tương ứng Aa. F₁ tạo hai loại giao tử A, a với tỉ lệ 1 : 1.

Sự thụ tinh của hai loại giao tử đực và cái mang gen A và a đã tạo ra F₂ với tỉ lệ kiểu gen 1AA : 2Aa : 1aa và tỉ lệ kiểu hình 3 đỏ : 1 trắng. Chính sự phân li của hai loại giao tử mang alen A và a cùng với sự kết hợp của chúng qua thụ tinh và sự át chế của các alen trội với alen lặn là cơ chế tạo nên tỉ lệ kiểu hình 3 trội : 1 lặn ở F₂. Tính lặn được biểu hiện ở thể đồng hợp về gen lặn, gây ra hiện tượng phân li, nghĩa là kiểu hình của các cây F₂ không đồng nhất.