Dựa vào thông tin mục II.2, hãy trình bày quan niệm, nguyên nhân, nơi thường xảy ra, hậu quả và biện pháp phòng chống lũ lụt ở nước ta

Câu hỏi: Dựa vào thông tin mục II.2, hãy trình bày quan niệm, nguyên nhân, nơi thường xảy ra, hậu quả và biện pháp phòng chống lũ lụt ở nước ta.

* Quan niệm

Lũ lụt chỉ hai hiện tượng thiên nhiên phổ biến là lũ và lụt. Đây là hiện tượng mực nước trên sông, hồ vượt quá mức quy định gây tình trạng ngập úng, tràn đê hay vỡ đê khiến nước trực tiếp tràn vào khu dân cư được bảo vệ.

- Lũ là hiện tượng mực nước sông dâng cao trong khoảng thời gian nhất định, sau đó xuống.

- Ngập lụt là hiện tượng mặt đất bị ngập nước do ảnh hưởng của mưa lớn, lũ, triều cường, nước biển dâng.

* Nguyên nhân

- Nguyên nhân tự nhiên:

+ Do mưa lớn kéo dài.

+ Lũ quét thường xuất hiện trên các sông nhỏ hoặc suối ở miền núi, những nơi có độ dốc cao, địa hình hẹp và dài.

+ Ngập lụt phụ thuộc vào đặc điểm mạng lưới sông. Đối với mạng lưới nan quạt, song song, vùng hạ lưu dễ bị ngập lụt do sự tập trung nước nhanh. Bão có thể làm nước biển dâng tiến sâu vào đất liền gây ngập lụt.

+ Biến đổi khí hậu với sự gia tăng số lượng và cường độ của các trận mưa lớn làm cho lũ lụt diễn ra trầm trọng hơn.

- Nguyên nhân con người: Rừng bị tàn phá, các công trình xây dựng như đường giao thông, hệ thống thuỷ lợi có thể cản trở dòng chảy tự nhiên; nhà máy thuỷ điện điều tiết nguồn nước không hợp lí; đê, đập, hồ, bờ kè bị vỡ là các nguyên nhân gây ra lũ lụt.

* Nơi thường xảy ra

- Lũ quét thường xảy ra ở vùng núi của nước ta, đặc biệt tại vùng núi phía Bắc, Trường Sơn Bắc, Trường Sơn Nam.

- Lũ thường xảy ra ở vùng hạ lưu sông Đồng Nai và Đồng bằng sông Cửu Long với mùa lũ từ tháng 7 đến tháng 11.

Ngập lụt thường xảy ra ở đồng bằng hạ lưu các sông chính ở nước ta, có 3 vùng rõ rệt:

- Xuất hiện âm thanh lạ trong lòng đất.

+ Vùng đồng bằng sông Hồng: Ở đây có hệ thống đê khổng lồ ngăn nước lũ chạy dọc suốt các sông từ sông chính đến các sông nhánh. Tuy nhiên, nguy cơ ngập lụt ở đây vẫn rất lớn vì mưa lớn, nước các sông chính dồn về nhanh; nguy cơ vỡ đê; trong nội đồng nhiều ô trũng.

+ Vùng các đồng bằng ven biển miền Trung: gồm nhiều đồng bằng nhỏ nối tiếp nhau nhưng thường bị ngăn cách nhau bởi những dải núi đâm ngang ra biển. Phần lớn các sông ngắn, độ dốc lớn, nước tập trung nhanh. Do thường bị cản trở bởi các dải cát kéo dọc bờ biển, hệ thống đường sắt, đường bộ, các cửa sông thường bị bồi lấp nên khi lũ về thường gây ra ngập lụt.

+ Vùng đồng bằng sông Cửu Long: Nước lũ tràn vào đồng bằng qua hệ thống sông và các vùng trũng thấp từ Cam-pu-chia đổ vào. Tốc độ truyền lũ thấp, cường độ nhỏ nhưng chảy tràn tự do nên diện ngập lụt lớn. Khu vực ngập điển hình nhất ở đây là Tứ giác Long Xuyên.

* Hậu quả

- Lũ lụt là một trong những thiên tai nguy hiểm nhất ở Việt Nam có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

+ Gây thiệt hại về người và tài sản, nhà cửa bị ngập lụt, đồ dạc bị hư hỏng; dịch bệnh phát sinh.

+ Gây thiệt hại về cơ sở hạ tầng: các hệ thống thông tin liên lạc bị gián đoạn; giao thông bị cản trở; hệ thống cung cấp nước sạch bị nhiễm bẩn. Ở vùng ven biển, nước bị nhiễm mặn.

+ Gây thiệt hại cho các ngành kinh tế: gia súc, gia cầm bị chết gây thiệt hại cho ngành chăn nuôi; mùa màng có thể bị mất trắng. Lũ lụt kéo dài có thể làm ảnh hưởng đến kế hoạch mùa vụ. Một số ngành công nghiệp bị ảnh hưởng do thiếu hụt nguồn nguyên liệu, nhất là công nghiệp sản xuất, chế biến thực phẩm. Hoạt động dịch vụ cũng bị đình trệ ở vùng lũ lụt.

+ Gây thiệt hại về môi trường: nước lũ cuốn theo rác thải, nước thải, xác động vật phân huỷ gây ô nhiễm môi trường.

- Tuy nhiên, ở Đồng bằng sông Cửu Long, lũ về đem lại nguồn lợi thuỷ sản; bồi đắp cho đất thêm màu mỡ; góp phần thau chua, rửa mặn cho đồng ruộng.

* Biện pháp phòng chống

- Trước lũ lụt:

+ Dầu tư xây dựng, nâng cấp, tu bổ công trình phòng chống thiên tai.

+ Thường xuyên theo dõi thông tin cảnh báo mưa, lũ.

+ Sơ tán ra khỏi khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn.

+ Bảo vệ nguồn nước sạch của gia đình bằng cách che đậy giếng, bể chứa nước,...

+ Dự trữ nước uống, thực phẩm, dược phẩm, các vật dụng cần thiết.

+ Tranh thủ thu hoạch các sản phẩm nông nghiệp và nuôi trồng thuỷ sản.

- Trong lũ lụt:

+ Cắt hết các nguồn điện sinh hoạt.