Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng Địa lí 12 cd bài 3: Sự phân hóa đa dạng của thiên nhiên

Câu 1:

- Sông ngòi nước ta phân phối không đều trong không gian:

+ Mật độ nơi dày gấp rất nhiều lần nơi thưa (đến 8 – 10 lần). Nơi dày nhất là cửa sông Hồng và sông Cửu Long (trên 4 km/km²), nơi thưa nhất là vùng núi đá vôi (khoảng 0,3 km/km²).

+ Nơi nhiều nước gấp rất nhiều lần nơi ít nước (hệ thống sông Mê Công có lượng nước chiếm trên 60%, hệ thống sông Hồng chiếm khoảng 15%, tất cả các hệ thống sông khác chỉ chiếm khoảng 25% tổng lượng nước trên toàn lãnh thổ).

- Lượng nước phân phối rất chênh lệch trong năm: Mùa lũ chiếm đến 70 – 80% tổng lượng nước năm, mùa cạn khoảng 20 – 30%.

Câu 2: 

- Do tác động của khí hậu (chủ yếu là nhiệt, ẩm) theo các đai cao ở nước ta.

- Đai nhiệt đới gió mùa:

+ Ở miền Bắc, đai này có độ cao trung bình dưới 600 – 700 m, ở miền Nam lên đến độ cao 900 – 1 000 m.

+ Khí hậu nhiệt đới, nhiệt độ trung bình năm cao, mùa hạ nóng với nhiệt độ trung bình tháng trên 25⁰C, độ ẩm lớn. Do nhiệt ẩm dồi dào, quá trình feralit diễn ra mạnh nên đất feralit chiếm một diện tích lớn (trên 60% diện tích đất tự nhiên của cả nước).

- Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi:

+ Ở miền Bắc, đai này có độ cao từ 600 – 700 m, ở miền Nam từ 900 – 1 000 m đến 2 600 m.

+ Khí hậu mát mẻ, không có tháng nào nhiệt độ trên 25⁰C, mưa nhiều hơn, độ ẩm tăng.

+ Ở độ cao từ 600 – 700 m đến 1 600 – 1 700 m: Nhiệt độ giảm làm hạn chế quá trình phân giải chất hữu cơ, mùn được tích lũy, hình thành đất feralit có mùn với đặc tính chua. Đồng thời quá trình feralit yếu đi, nên tầng đất mỏng hơn.

+ Ở độ cao trên 1 600 – 1 700 m: Nhiệt độ thấp, quá trình feralit ngừng trệ, hình thành đất mùn.

- Đai ôn đới gió mùa trên núi:

+ Có độ cao từ 2 600 m trở lên (chỉ có ở Hoàng Liên Sơn).

+ Khí hậu có nét giống khí hậu ôn đới, quanh năm nhiệt độ dưới 15⁰C, mùa đông xuống dưới 5⁰C, chủ yếu là đất mùn thô.

Câu 3: 

- Sự hình thành đất chịu tác động của nhiều nhân tố khác nhau như: đá mẹ, khí hậu, địa hình, sinh vật, thời gian, con người. Trong đó, đá mẹ là nguồn cung cấp vật chất vô cơ cho đất, quyết định đến thành phần khoáng vật, thành phần cơ giới của đất.

- Ở các đồng bằng nước ta có đồi núi sót (ở Đồng bằng sông Hồng), núi nằm giữa đồng bằng (các đồng bằng ven biển miền Trung), núi ở đồng bằng (Đồng bằng sông Cửu Long). Ở các đồi núi, quá trình feralit hình thành đất diễn ra trên đá mẹ axit tạo nên đất feralit.

- Ở đồi núi nước ta, tại các thung lũng rộng có sông chảy qua, phù sa sông đã bồi đắp tạo nên các cánh đồng giữa núi như: cánh đồng Than Uyên, Mường Thanh, Nghĩa Lộ, Văn Chấn, Quảng Bạ, Trùng Khánh, An Khê,...Ở các cánh đồng giữa núi này có đất phù sa màu mỡ.

- Do lịch sử địa chất, nên ở nước ta đá vôi phân bố chủ yếu ở miền Bắc từ dãy Bạch Mã trở ra, đá badan phân bố tập trung ở miền Nam từ dãy Bạch Mã trở vào (chủ yếu ở Tây Nguyên, Đông Nam Bộ,...). Trên các loại đá này, hình thành đất tương ứng.

Câu 4: 

- Phân hóa theo bắc – nam:

+ Phía bắc dãy Bạch Mã: Thảm thực vật tiêu biểu là rừng nhiệt đới gió mùa. Loài thực vật nhiệt đới chiếm ưu thế , bên cạnh còn có các loài cây cận nhiệt (dẻ, re,...), các loài cây ôn đới (pơ mu, sa mu,...), các loài thú có lông dày ( gấu, chồn,...).

+ Phía nam dãy Bạch Mã: Thảm thực vật tiêu biểu là rừng cận xích đạo gió mùa. Thành phần thực vật, động vật phần lớn thuộc vùng xích đạo và nhiệt đới phương Nam (nguồn gốc Mã Lai – In-đô-nê-xi-a đi lên hoặc từ phía Tây (Ấn Độ - Mi-an-ma) di cư sang. Thực vật có nhiều loài cây chịu hạn, rụng lá vào mùa khô ( cây họ dầu ,...). Một số nơi hình thành loại rừng thưa nhiệt đới khô (có nhiều ở Tây Nguyên). Động vật tiêu biểu là các loài thú lớn vùng nhiệt đới và xích đạo (voi, hổ, báo, bò rừng,...) và trăn, rắn, cá sấu,...ở vùng đầm lầy.

- Phân hóa theo đông – tây: Từ đông sang tây, sinh vật phân hóa rõ rệt.

+ Hệ sinh thái biển, đảo, thềm lục địa: Các rạn san hô, rừng ngập mặn, thảm cỏ biển,...tiêu biểu cho hệ sinh thái vùng biển.

+ Hệ sinh thái vùng đồng bằng ven biển: Sinh vật tự nhiên còn không nhiều do tác động chủ yếu của con người. Các hệ sinh thái khá phong phú, nhất là hệ sinh thái vùng cửa sông, đầm phá và đất ngập nước khác.

+ Hệ sinh thái vùng đồi núi: Vùng núi Đông bắc thể hiện rõ tính chất cận nhiệt đới gió mùa, vùng núi Tây Bắc thể hiện rõ tính chất nhiệt đới ẩm gió mùa ở vùng núi thấp phía nam và tính chất ôn đới ở vùng núi cao trên 2 600 m, ở Đông Trường Sơn có mưa vào thu đông thì lúc này ở Tây Trường Sơn (Tây Nguyên) khô hạn; đầu mùa hạ ở Tây Nguyên có mưa lớn thì nhiều nơi ở Đông Trường Sơn có thời tiết khô nóng, ít mưa do chịu tác động của gió phơn Tây Nam khô nóng.

- Phân hóa theo độ cao: Có ba đai cao, mỗi đai có đặc điểm về thảm thực vật và loài sinh vật khác nhau.

+ Đai nhiệt đới gió mùa: Độ cao trung bình dưới 600 – 700 m ở miền Bắc và 900 – 1 000 m ở miền Nam. Các kiểu thảm thực vật chủ yếu là rừng nhiệt đới ẩm, rừng rụng lá, trảng cỏ, cây bụi, rừng ngập mặn, rừng tràm trên đất phèn,...Sinh vật nhiệt đới đa dạng, phong phú.

+ Đai cận nhiệt đới gió mùa trên núi: Độ cao từ 600 – 700 m ở miền Bắc và trên 900 – 1 000 m ở miền Nam đến 2 600 m. Ở độ cao 600 – 700 m đến 1 600 – 1 700 m có hệ sinh thái rừng cận nhiệt đới lá rộng và lá kim, trong rừng xuất hiện các loài chim, thú cận nhiệt đới phương Bắc, các loài thú có lông dày như gấu, sóc, cầy, cáo. Ở độ cao trên 1 600 – 1 700 m, rừng phát triển kém, đơn giản về thành phần loài, nhiều rêu, đị y; trong rừng xuất hiện các loài cây ôn đới và các loài chim di cư thuộc khu hệ Hy-ma-lay-a.

+ Đai ôn đới gió mùa trên núi: Độ cao từ 2 600 m trở lên (chỉ có ở Pu-Si-Lung, Phan-xi-păng,...), có các loài thực vật ôn đới như đỗ quyên, lãnh sam, thiết sam.