Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Ngữ văn 9 CD bài 1: Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (Trích Chinh phụ ngâm – Đặng Trần Côn)

Câu 1:

- Không gian được mở rộng: “Non Yên dù chẳng tới miền/ Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời."

+ "Non Yên" → Ước lệ chỉ miền núi non biên ải xa xôi.

+ Hình ảnh đường lên trời xa vời.

→ Hình ảnh ước lệ gợi lên sự xa cách muôn trùng giữa người chinh phu và người chinh phụ. => Nỗi nhớ trong lòng người chinh phụ đã tràn ra cả không gian và thời gian rộng lớn.

- Trong hình ảnh khoa trương: "Nhớ chàng thăm thẳm đường lên bằng trời".

+ Thời gian thương nhớ ”đằng đẵng”.

+ Không gian chia li rộng lớn mà chỉ kích thước của vũ trụ “đường lên bằng trời” mới sánh kịp.

→ Một nỗi nhớ thương triền miên, được cụ thể hóa trong độ dài của thời gian, độ rộng của không gian ( đường lên bằng trời).

+ “Thăm thẳm” gợi:

Độ dài của thời gian.

Độ rộng của không gian.

Độ sâu của nỗi nhớ.

→ Không gian vô tận và nỗi nhớ vô cùng.

- Đau đáu → Khát khao >< vô vọng.

→ Tình và cảnh thẩm thấu lẫn nhau → Nỗi lòng thương nhớ nặng nề.

- Câu thơ là một hiện thực cụ thể của một nỗi lòng, nỗi lòng đã hoàn toàn phơi ra ngoài cảnh vật. Hình ảnh:

+ “Cành cây sương đượm” → Gợi sự buốt giá trong tâm hồn người.

+ “Tiếng trùng mưa phun” → Ảo não.

=> Khao khát sự đồng cảm nhưng vô vọng, sầu nhớ thèm da diết. => Khi “tiếng trùng mưa phun“ rung lên ta không còn nghe tiếng của ”lòng này” nữa mà là tâm trạng của người chinh phụ đã lẩn khuất trong hình ảnh, âm điệu của tự nhiên, âm thanh của tiếng trùng hay cũng chính là âm thanh của một cõi lòng tan nát.

=> Tâm trạng: khát khao sự đồng cảm của chinh phu nơi biên ải nhưng vô vọng, sầu nhớ da diết, triền miên.

Câu 2:

- Tâm trạng của người chinh phụ ở 16 câu đầu: cô đơn lẻ loi, rối bời, nhung nhớ đến ngẩn ngơ, buồn sầu triền miên đến mê sảng.

- Nghệ thuật diễn tả tâm trạng trong 16 câu đầu:

+ Miêu tả cử chỉ, hành động lặp đi lặp lại.

+ Các biện pháp tu từ: điệp từ, điệp ngữ vòng tròn (rèm, đèn), câu hỏi tu từ, so sánh phóng đại.

+ Kết hợp nhuần nhuyễn độc thoại nội tâm (Dạo hiên... thôi) với giọng kể, lời nhận xét đồng cảm của tác giả - người kể chuyện.

+ Tả cảnh ngụ tình: dùng thiên nhiên, sự vật (tiếng gà, cây hòe, thời gian) để diễn tả tâm trạng.