Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Ngữ văn 12 kntt bài Ôn tập học kì I

Câu 1: 

Trong bài thơ Viếng Lăng Bác, Viễn Phương thể hiện cảm xúc sâu sắc và thiêng liêng qua từng hình ảnh và câu chữ. Ngay từ câu mở đầu, "Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác", tác giả dùng đại từ "con" đầy gần gũi, thể hiện tình cảm kính yêu và lòng biết ơn như đối với một người cha già kính mến. Cảm xúc của tác giả được thể hiện qua những hình ảnh ẩn dụ đầy sáng tạo, như "mặt trời trong lăng rất đỏ" – một biểu tượng cho sự vĩ đại, bất tử của Bác Hồ. Tâm trạng bồi hồi của Viễn Phương được khắc họa qua hình ảnh "dòng người đi trong thương nhớ", tạo nên không khí trang nghiêm và thành kính. Đặc biệt, sự lưu luyến và tiếc nuối của tác giả bộc lộ rõ nhất qua câu thơ cuối: "Muốn làm con chim hót quanh lăng Bác". Mong muốn hóa thân thành những điều nhỏ bé để mãi bên cạnh Bác cho thấy tình yêu vô bờ và lòng thành kính của nhà thơ. Toàn bài thơ vừa giản dị, vừa sâu sắc, khắc họa một tình cảm chân thành và mãnh liệt dành cho vị cha già của dân tộc.

Câu 2: 

Trong nền văn học hiện thực Việt Nam, Nam Cao và Kim Lân là hai nhà văn tiêu biểu đã khắc họa sâu sắc hình ảnh người nông dân trong xã hội cũ. Qua tác phẩm Chí Phèo và Vợ nhặt, họ không chỉ tái hiện số phận khốn khổ của người nông dân mà còn thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc, phản ánh sự cảm thông đối với những con người thấp cổ bé họng trong xã hội. Dù cùng viết về người nông dân trong cảnh bần cùng, hai tác phẩm lại có những điểm tương đồng và khác biệt đáng chú ý.

Trước hết, cả Nam Cao và Kim Lân đều xây dựng hình ảnh người nông dân với cuộc sống nghèo khổ, bị áp bức trong bối cảnh xã hội cũ. Ở Chí Phèo, nhân vật Chí Phèo xuất hiện như một đại diện điển hình cho người nông dân bị tha hóa bởi cường quyền và sự bất công. Chí vốn là một anh nông dân lương thiện, hiền lành, nhưng bị Bá Kiến hãm hại, đẩy vào tù để rồi trở thành "con quỷ dữ của làng Vũ Đại". Cuộc đời Chí là chuỗi dài của sự bất hạnh, cô độc và bị chà đạp, đến mức chính anh cũng không còn nhận ra bản thân. Tương tự, trong Vợ nhặt, nhân vật Tràng và người "vợ nhặt" sống trong bối cảnh nạn đói năm 1945, phải vật lộn từng ngày để tồn tại. Người "vợ nhặt" vốn là một người phụ nữ xa lạ, đói khát đến mức chấp nhận theo không Tràng chỉ để có một bữa ăn qua ngày. Cuộc sống của họ không chỉ nghèo đói mà còn bị phủ đầy nỗi ám ảnh của cái chết và sự bất lực trước xã hội bất công.

Tuy nhiên, trong bi kịch của người nông dân, cả hai tác phẩm đều hé lộ ánh sáng nhân đạo, khắc họa vẻ đẹp nhân tính ẩn sâu trong những con người khốn khổ. Ở Chí Phèo, Nam Cao đã khéo léo làm nổi bật khát vọng lương thiện của Chí qua cuộc gặp gỡ với Thị Nở. Sự chăm sóc của Thị Nở đánh thức con người lương thiện trong Chí, khiến anh khao khát được trở về cuộc sống bình thường và xây dựng gia đình. Khát vọng ấy tuy bị dập tắt nhưng vẫn là một minh chứng hùng hồn rằng, ngay cả trong "quỷ dữ" vẫn tồn tại bản chất tốt đẹp. Tương tự, Vợ nhặt của Kim Lân cũng khắc họa sức sống mãnh liệt và tình người ấm áp giữa những con người nghèo khổ. Dù đói khát, mẹ con Tràng và người "vợ nhặt" vẫn cố gắng cùng nhau xây dựng hy vọng về một cuộc sống mới. Niềm tin và sự sẻ chia giữa họ là biểu hiện rõ nét cho tinh thần nhân đạo mà Kim Lân muốn truyền tải.

Điểm khác biệt rõ nét giữa hai tác phẩm là cách nhìn về tương lai của người nông dân. Chí Phèo mang một màu sắc bi kịch, khép lại bằng cái chết đau đớn của Chí và Bá Kiến. Cái chết ấy là tiếng kêu gào về một hiện thực khắc nghiệt, nơi người nông dân bị dồn đến bước đường cùng, không lối thoát. Trong khi đó, Vợ nhặt mang đến một tia sáng lạc quan, dù rất mờ nhạt. Hình ảnh lá cờ đỏ bay phấp phới ở cuối tác phẩm như một tín hiệu về niềm hy vọng, về một tương lai tươi sáng hơn cho những con người nghèo khổ. Kim Lân, bằng cái nhìn nhân đạo, đã nhấn mạnh sức sống mạnh mẽ của người nông dân ngay cả trong những hoàn cảnh éo le nhất.

Về nghệ thuật, cả hai nhà văn đều sử dụng ngôn ngữ chân thực, giàu sức gợi. Nam Cao với bút pháp phân tích tâm lý sắc sảo đã lột tả nội tâm giằng xé của Chí Phèo, từ khát vọng lương thiện đến sự tuyệt vọng khi bị từ chối quyền làm người. Kim Lân, ngược lại, sử dụng lối kể chuyện giản dị nhưng sâu sắc, dựng lên một bức tranh hiện thực đầy ám ảnh về nạn đói và vẻ đẹp của tình người. Cả hai đều thể hiện tài năng xuất sắc trong việc khắc họa số phận con người qua những chi tiết đời thường nhất.

Chí Phèo và Vợ nhặt đều là những tác phẩm xuất sắc viết về người nông dân, mang đậm giá trị hiện thực và nhân đạo. Qua đó, Nam Cao và Kim Lân không chỉ phản ánh xã hội bất công mà còn khẳng định giá trị tốt đẹp của con người trong nghịch cảnh. Hai tác phẩm, dù khác biệt trong cách thể hiện, đều để lại những bài học sâu sắc về nhân sinh và lòng trắc ẩn trong lòng người đọc.