I. QUÁ TRÌNH XÂM LƯỢC VÀ CAI TRỊ CỦA THỰC DÂN PHƯƠNG TÂY Ở ĐÔNG NAM Á

a. Đông Nam Á hải đảo

* Tại Phi-lip-pin: 

Từ thế kỉ XVI, Tây Ban Nha bắt đầu quá trình xâm lược và tổ chức bộ máy cai trị:

- Áp đặt hệ thống hành chính mới.

- Mở rộng của Thiên Chúa giáo, văn hóa, giáo dục, chịu ảnh hưởng của Tây Ban Nha. 

- Năm 1898, Mỹ cai trị, đàn áp các cuộc khởi nghĩa.

* Tại In-đô-nê-xi-a: 

- Từ thế kỉ XVII: Hà Lan xâm lược các tiểu quốc Hồi giáo. 

- Đầu thế kỉ XIX: phần lớn quần đảo nằm dưới ách đô hộ. 

+ Trực tiếp cai trị, tiến hành khai thác thuộc địa quy mô lớn.

+ Thi hành chế độ thuế khóa, áp bức nặng nề đối với người dân thuộc địa.

* Tại Ma-lai-xi-a: 

- Cuối thế kỉ XVIII đến đầu thế kỉ XIX: thực dân Anh xâm lược các tiểu quốc Hồi giáo, thành lập Mã Lai thuộc Anh. 

- Hoạt động khai thác kinh tế thuộc địa được đẩy mạnh.

* Tại Xin-ga-po: 

- Năm 1819, thực dân Anh thiết lập cảng Xin-ga-po. 

- Năm 1824, toàn bộ Xin-ga-po trở thành thuộc địa của Anh.

- Anh xác lập chế độ cai trị, biến nơi đây thành hải cảng giao thương giữa châu  u và châu Á. 

b. Đông Nam Á lục địa

II. CÔNG CUỘC CẢI CÁCH Ở XIÊM

a. Bối cảnh, nội dung của cuộc cải cách ở Xiêm

* Bối cảnh

- Sức ép từ bên ngoài: Giữa thế kỉ XIX, thực dân Anh và Pháp mở rộng xâm lược ở Đông Nam Á lục địa, Xiêm trở thành đối tượng bị dòm ngó. 

- Vị trí địa lí nằm giữa hai vùng ảnh hưởng của Anh và Pháp:  khi Anh chiếm Mi-an-ma và Pháp xâm lược Đông Dương, Xiêm trở thành vùng đệm giữa hai thế lực thực dân.

→ Triều đình Xiêm (chủ yếu dưới thời trị vì của vua Ra-ma IV, Ra-ma V), tiến hành công cuộc cải cách theo hướng hiện đại hóa, bảo vệ nền độc lập. 

* Nội dung của công cuộc cải cách ở Xiêm:

- Chính trị, quân sự: 

+ Xây dựng mô hình nhà nước thống nhất, tập trung theo hướng hiện đại. 

+  Chính phủ tổ chức thành các bộ có quyền lực ngang nhau. 

+ Tổ chức lại hệ thống chính quyền, xóa bỏ quyền lực của quý tộc địa phương.

+ Xây dựng hệ thống luật pháp hiện đại với sự cố vấn của các quan chức phương Tây.

- Kinh tế: sử dụng cố vấn ngoại quốc.

- Xã hội: 

+ Xóa bỏ chế độ lao dịch, quan hệ nô lệ.

+ Ban hành Luật việc làm quy định tất cả người lao động phải được trả lương.

- Văn hóa: 

+ Thành lập các trường đại học theo mô hình phương Tây.

+ Cải cách giáo dục, cử sinh viên sang các nước  u - Mỹ du học.

- Ngoại giao: 

+ Xóa bỏ hiệp ước bất bình đẳng đã kí với các cường quốc phương Tây.

+ Xây dựng quan hệ ngoại giao với nhiều quốc gia trên thế giới.

b. Ý nghĩa của cuộc cải cách ở Xiêm

Mở ra giai đoạn mới cho lịch sử nước Xiêm:

- Đưa nền kinh tế phát triển theo con đường tư bản chủ nghĩa, đạt nhiều thành tựu. 

- Phản ánh tinh thần độc lập, tự chủ của người Thái, khả năng ngoại giao, sự linh hoạt trong nhận thức, vận dụng các yếu tố thời đại phục vụ cho lợi ích quốc gia.

- Thoát khỏi nguy cơ trở thành nước thuộc địa, giữ vững chủ quyền đất nước.