Nội dung bài soạn

Câu 1:

Đoạn trích trên có thể chia thành hai đoạn:

• Đoạn 1 : từ đầu … “là người kém gan dạ’’.: Cuộc đối thoại giữa bốn nhân vật, Pê-nê-lốp thận trọng chưa chịu nhận chồng. Thái độ của Tê-lê-mác đối với việc mẹ không chịu thừa nhận cha.
• Đoạn 2 : còn lại: Pê-nê-lốp và Uy-lít-xơ : Pê-nê-lốp thử thách Uy-lít-xơ, vợ chồng đoàn tụ.

Câu 2:

• Sau khi nghe Pê-nê-lốp nói với Tê-lê-mác, Uy-lít-xơ vẫn nhẫn nại mỉm cười nói với con trai: “Thế nào rồi mẹ con cũng sẽ nhận ra, chắc chắn như vậy…”. => sự nhẫn nãi, bình tĩnh của Uy-lít-xơ. Cái “mỉm cười” của Uy-lít-xơ cho thấy chàng là người hết sức bản lĩnh, biết kìm chế tình cảm để có được sự sáng suốt, chín chắn cũng là cái cười thấu hiểu và độ lượng đối với vợ và con trai mình. 
• Uy-lít-xơ bàn với con là Tê-lê-mác việc đối phó với những gia đình quyền quý có người bị chàng giết. Điều này thể hiện sự khôn ngoan, sáng suốt của Uy-lít-xơ.
• Uy-lít-xơ hờn dỗi khi Pê-nê-lốp mãi vẫn không nhận ra chàng và chàng khóc khi nghe vợ giải thích nguyên nhân. => Uy-lít-xơ là một người rất giàu tình cảm và rất yêu vợ.

Câu 3:

• Pê-nê-lốp “rất đỗi phân vân’’ khi gặp Uy-lít-xơ vì nàng “luôn lo sợ có người đến đây, dùng lời đường mật để đánh lừa’’.
• Pê-nê-lốp phải dùng đến cách thử bí mật của chiếc giường trong màn nhận mặt nàng vì
• Trước hết, để Pê-nê-lốp biết đó không phải là Uy-lít-xơ giả.
• Thứ hai, chi tiết đó sẽ khẳng định sự thủy chung của Pê-nê-lốp đối với chồng, bởi vì sau hai mươi năm thì bí mật về chiếc giường cũng chỉ có nàng và chồng biết mà thôi.. Phép thử ấy không những chỉ nói lên phẩm chất kiên trinh của Pê-nê-lốp mà còn khắc sâu sự bền vững của tình cảm gia đình, tình cảm vợ chồng cha con.

Câu 4:

• Cách kể của Hô-me là một lối kể mang đậm phong cách kể chuyện của sử thi: chậm rãi, tỉ mỉ và trang trọng. Lối kể ấy làm các sự việc như được kéo dài ra, dền dứ và hồi hộp hơn, hứng khởi và hấp dẫn hơn.
• Phẩm chất của các nhân vật thường được nhà văn miêu tả qua đối thoại - những đối thoại đầy trí tuệ, có chiều sâu và thường đa nghĩa. Bên cạnh đó biện pháp phân tích diễn biến nội tâm của nhân vật cũng tham gia tích cực vào việc xây dựng nên hình tượng các nhân vật trong đoạn trích này.
• Trong khổ cuối ("Dịu hiền... buông rời"), Hô-me đã sử dụng biện pháp so sánh mở rộng, kiểu câu tầng bậc và lối lặp đi lặp lại các định ngữ chỉ phẩm chất của nhân vật. Các biện pháp nghệ thuật ấy đã cho thấy vẻ đẹp, phẩm chất đặc biệt là niềm vui mừng khôn xiết của Pê-nê-lốp khi nhận ra người chồng yêu quý của mình. 

Phần Luyện tập

Bài tập 2:

Tôi trở về nhà trong sự háo hức và hồi hộp. Trong trang phục của người hành khất, tôi đã được vào căn nhà của mình. Gặp lại Pê-nê-lốp, người vợ hiền tôi mong nhớ đã bao lâu, trái tim tôi thổn thức không nói nên lời. Căn nhà vẫn như lúc tôi rời đi, có chăng chỉ là thay đổi chút ít. Pê-nê-lốp vẫn xinh đẹp và cao quý như trong trí nhớ của tôi. Tôi và con trai đã bàn kế để tiêu diệt kẻ thù - những kẻ đến để cầu hôn vợ tôi. Pê-nê-lốp đã tổ chức cuộc thi bắn cung để lựa chọn người tài giỏi nhất để nàng sẽ lấy làm chồng. Cây cung trong tay tôi lao vun vút, tiêu diệt hết những tên cầu hôn đầu sỏ, đánh đuổi hết chúng ra khỏi nhà, trừng trị lũ đầy tớ phản bội. Làm xong từng ấy việc, tôi vào trong sảnh chính ngồi dưới chiếc cột đá, ngả đầu nghỉ ngơi trong lúc đợi nhũ mẫu Ơ-ri-clê lên thông báo lại cho Pê-nê-lốp.

Một lát sau, Pê-nê-lốp cùng nhũ mẫu từ trên lầu bước xuống. Dáng đi của nàng vẫn nhẹ nhàng và thanh thoát. Ánh mắt tôi dõi theo từng bước chân của nàng từ lúc nàng bước xuống cho đến khi dừng lại, ngồi cách tôi thật xa. Tôi thấy thật ngỡ ngàng và cũng có chút gì đó hụt hẫng. Tôi cứ nghĩ, nhìn thấy tôi, người chồng đã xa cách hơn 20 năm, nàng sẽ nhào vào lòng, ôm lấy tôi mà âu yếm, mà giãi bày lòng mình. Nhưng không, nàng có vẻ thận trọng và đề phòng với tôi. Tê-lê-mác đã lên tiếng trách mẹ nó gay gắt:

- Mẹ ơi, mẹ thật tàn nhẫn, và lòng mẹ độc ác quá chừng! Sao mẹ lại ngồi xa cha con như thế, sao mẹ không đến bên cha, vồn vã hỏi han cha? Không, không một người đàn bà nào sắt đá đến mức chồng đi biền biệt hai mươi năm nay, trải qua bao nỗi gian lao, bây giờ mới trở về xứ sở, mà lại có thể ngồi cách xa chống như vậy. Nhưng mẹ thì bao giờ lòng dạ cũng rắn hơn cả đá.

Pê-nê-lốp nhìn Tê-lê-mác rồi thận trọng nói với con:

- Con ạ, lòng mẹ kinh ngạc quá chừng, mẹ không sao nói được một lời, mẹ không thể hỏi han, cũng không thể nhìn thẳng mặt người. Nếu quả thực đây chính là Uy-lít-xơ, bây giờ đã trở về, thì con có thể tin chắc rằng thế nào cha con và mẹ cũng sẽ nhận được nhau một cách dễ dàng, vì cha và mẹ có những dấu hiệu riêng, chỉ hai người biết với nhau, còn người ngoài không ai biết hết.

Nghe nàng nói, tôi nhận ra rằng nàng vẫn chưa hoàn toàn tin tưởng tôi là Uy-lít-xơ, là người chồng xa cách bấy lâu nay của nàng. Chắc tôi sẽ phải cần thời gian để chứng minh thân phận với nàng hoặc sẽ phải trải qua một vài thử thách nho nhỏ của người vợ thông minh này. Tôi mỉm cười quay sang nói với đứa con trai:

- Tê-lê-mác, con! Đừng làm rầy mẹ, mẹ con muốn thử thách cha ở tại căn nhà này. Thế nào rồi mẹ con cũng sẽ nhận ra thôi. Hiện giờ cha con bẩn thỉu, quần áo rách rưới nên mẹ con khinh cha, chưa nói "đích thị là chàng rồi!". Nhưng trước hết cha con ta phải bàn xem nên xử trí thế nào cho ổn thỏa nhất để không gây thêm thù oán và chiến tranh sẽ không xảy ra.

Tê-lê-mác chậm rãi đáp lại lời của tôi. Con trai nói tin tưởng tôi tuyệt đối vì với con, tôi là một người thông minh và khéo léo và con sẽ làm theo tất cả những gì tôi bảo. Tôi gật đầu rồi bảo mọi người đi tắm rửa, mặc quần áo ca múa cho người ngoài tưởng rằng trong nhà đang làm lễ cưới và dặn ai nấy giữ kín chuyện này để khi quay về trang trại của bố tôi sẽ bàn tính sau. Tôi cũng đi tắm. Trút bỏ bộ dạng nhem nhuốc bẩn thỉu, bộ quần áo rách rưới, tôi lại trở về là Uy-lít-xơ. Tôi vẫn tin rằng, Pê-nê-lốp khi nhìn thấy bộ dạng này của tôi, nàng sẽ nhận ra tôi ngay và không ngần ngại thêm nữa mà sẽ ôm tôi, nhìn tôi bằng đôi mắt đầy âu yếm. Nhưng kìa, nàng vẫn ngồi cách tôi rất xa, vẫn giữ vẻ xa cách, thờ ơ nhìn tôi bằng đôi mắt phức tạp: lúc yêu thương, khi thì nghi ngờ, lạnh lùng. Lúc ấy, tôi đã rất giận Pê-nê-lốp. Nàng có một trái tim sao mà sắt đá hơn ai hết trong đám đàn bà yếu đuối. Tôi đã bảo với nhũ mẫu kê một cái giường để tôi ngủ một mình như bấy lâu nay tôi vẫn ngủ. Còn về nàng, tôi vẫn không hiểu sao vẫn không chịu nhận. Vẫn bằng vẻ bình tĩnh và từ tốn ấy, Pê-nê-lốp thận trọng đáp lại lời nói có vẻ giận dỗi, không bằng lòng của tôi về thái độ của nàng. Nàng dặn dò nhũ mẫu Ơ-ri-clê mang chiếc giường trong phòng của nàng, cũng là phòng của hai vợ chồng tôi trước đây, lấy da cừu, chăn và vải đẹp trải lên giường cho tôi nằm.

Tôi vô cùng ngạc nhiên, giật mình vì lời dặn của nàng với nhũ mẫu. Chiếc giường mà nàng nói, là chiếc giường tôi đã làm cho hai vợ chồng. Ai có thể xê dịch được chiếc giường kiên cố ấy nếu không phải là các vị thần linh cơ chứ? Vì một chân của chiếc giường ấy chính là thân của cây ô-liu lá dài trong sân nhà tôi. Rễ của nó bám chắc vào lòng đất, và nếu là người thường thì không thể nào có thể xê dịch được chiếc giường ấy. Tôi băn khoăn và chột dạ, tôi đã nói với nàng tất cả những điều ấy và hỏi nàng đầy lo lắng:

- Nàng ơi, tôi muốn biết cái giường ấy hiện còn ở nguyên chỗ cũ hay đã có người chặt gốc cây ô-liu mà dời nó đi nơi khác?

Pê-nê-lốp nghe những điều ấy, nàng đã chạy ngay lại, nước mắt chan hòa, ôm lấy cổ tôi, hôn lên trán tôi và nghẹn ngào nói rằng tôi không nên trách nàng vì nàng sợ có người đến đây, dùng lời đường mật đánh lừa, vì đời chẳng thiếu người xảo quyệt, chỉ làm điều tai ác. Và giờ thì nàng đã nhận ra tôi vì chỉ có tôi và nàng, cùng mới người thị tì mà cha nàng cho khi nàng về làm vợ tôi biết mà thôi. Bấy giờ tôi mới hiểu ra tấm lòng chung thủy của vợ cùng khó khăn mà nàng phải gánh vác lúc tôi không ở nhà. Tôi ôm lấy vợ, nghe vợ nói mà càng thêm muốn khóc.