BÀI 20. SÔNG VÀ HỒ. NƯỚC NGẦM VÀ BĂNG HÀ

1. Sông hồ 

a. Sông

Câu 1: Đọc thông tin trong mục a, em hãy mô tả các bộ phận của một dòng sông lớn

Giải rút gọn:

Các bộ phận: sông chính, chi lưu, ranh giới lưu vực sông, phụ lưu.

Câu 2: Xác định trên hình 1: lưu vực sông, dòng sông chính, phụ lưu, chi lưu

Giải rút gọn:

HS tự xác định.

Câu 3: Em hãy nêu mối quan hệ giữa mùa lũ của sông với nguồn cung cấp nước sông

Giải rút gọn:

b. Hồ

c. Vai trò của nước sông, hồ

Câu 1: Dựa vào các hình 2, 3 và hiểu biết của em, hãy nêu một số nguồn gốc hình thành hồ

Giải rút gọn:

Một số nguồn gốc hình thành hồ: 

• Hồ móng ngựa là loại hồ hình thành do uốn khúc một con sông, qua thời gian, đoạn sông cũ trên dòng chảy mất đi tạo ra đường đi cho dòng sông mới, vết tích dòng sông cũ để lại. 

• Hồ nhân tạo là do con người hình thành nên.

• Hồ băng hà được hình thành do băng hà di chuyển qua bào mòn mặt đất, đào sâu chỗ đất đá mềm để lại vũng nước lớn. 

• Hồ miệng núi lửa là hồ hình thành trên miệng trũng của núi lửa, nước tụ lại khi chảy ra sông

• Hồ kiến tạo là loại hồ hình thành ở vùng đất bị sụt lún do động đất gây ra và di chuyển các mảng kiến tạo. 

• Ở hoang mạc, gió tạo thành các cồn cát cao, chân cồn cát tạo thành nơi trũng, nước tụ lại thành hồ, các hồ này rất nông

Câu 2: Dựa vào thông tin trong mục c và các hình 4, 5, em hãy lấy ví dụ cụ thể để minh họa về vai trò của nước sông, hồ

Giải rút gọn:

• Làm thủy điện: Đập thủy điện Hòa bình, đập thủy điện Trị An, ...

• Bến tàu du lịch trên sông Son - Hòa Bình

• Nuôi trồng thủy sản ở lưu vực sông Sêrêpôk.

• Du lịch, khu sinh thái: Khu sinh thái Hồ Dụ, Hồ Ba Bể, ...

• Nước tưới cho sinh hoạt: Hồ Gia Măng

d. Sử dụng tổng hợp nước sông, hồ

Câu 1: Đọc thông tin trong mục d, quan sát hình 6 và dựa vào hiểu biết của em, hãy cho biết việc sử dụng tổng hợp nước sông, hồ có thể mang lại những lợi ích gì. Nêu ví dụ.

Giải rút gọn:

Lợi ích: hiệu quả kinh tế cao, hạn chế sự lãng phí nước và góp phần bảo vệ tài nguyên nước

Ví dụ: Đập thủy điện Hòa Bình có giá trị về thủy điện, cung cấp nước tưới tiêu cho người dân vùng xung quanh, đồng thời có giá trị du lịch cao. 

2. Nước ngầm

Câu 1: Dựa vào hình 7, em hãy cho biết nước ngầm được hình thành như thế nào?

Giải rút gọn:

Nước ngầm được hình thành: là nước nằm trong tầng chưa nước thường xuyên dưới bề mặt đất, được tạo nên chủ yếu bởi nước mưa, nước sông,... thấm xuống đất.

Câu 2: Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích gì?

Giải rút gọn:

Nước ngầm chủ yếu được sử dụng vào mục đích: là nguồn cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới, góp phần ổn định dòng chảy của sông ngòi..

Câu 3: Nêu một số biện pháp sử dụng hợp lí và bảo vệ nước ngầm

Giải rút gọn:

• Có biện pháp xử lí nghiêm các hành vi thải chất thải mà chưa qua xử lí.

• Hạn chế sử dụng các loại phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, hóa chất trong sản xuất nông nghiệp.

• Tiết kiệm nguồn nước ngọt 

• Trồng nhiều cây xanh

• Không vứt rác bừa bãi

3. Băng hà (sông băng)

Câu 1: Nêu vai trò của băng hà đối với tự nhiên và đời sống con người

Giải rút gọn:

Vai trò: góp phần điều hòa nhiệt độ trên Trái Đất, cung cấp nước cho các dòng sông

LUYỆN TẬP - VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy kể tên các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất và tầm quan trọng của chúng đối với con người

Giải rút gọn:

- Các nguồn nước ngọt quan trọng trên Trái Đất: sông, hồ, nước ngầm, băng hà

- Tầm quan trọng của chúng đối với con người:

• Sông, hồ: giao thông, du lịch, nước cho sinh hoạt, tưới tiêu, đánh bắt và nuôi trồng thủy sản.

• Nước ngầm: cung cấp nước sinh hoạt và nước tưới quan trọng trên thế giới, góp phần ổn định dòng chảy của sông ngòi.

• Băng hà: góp phần điều hòa nhiệt độ, cung cấp nước cho các dòng sông

Câu 2: Thu thập thông tin và cho biết trong các sông: sông Đà, sông Luộc, sông Đuống, sông Lô, sông nào là lưu phụ, sông nào là chi lưu của sông Hồng

Giải rút gọn:

• Lưu phụ của sông Hồng: sông Đà, sông Lô

• Chi lưu của sông Hồng: sông Đuống, sông Luộc

Câu 3: Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả như thế nào?

Giải rút gọn:

Việc khai thác nước ngầm vượt quá giới hạn cho phép sẽ gây ra hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên và con người. 

• Hạ thấp mực nước ngầm là nguyên nhân gây ra hiện tượng sụt lún mặt đất

• Làm suy giảm chất lượng nước ngầm.

• Tình trạng sụt giảm mạch nước ngầm của tỉnh, giảm áp lực nước. Điều này làm gia tăng khả năng thẩm thấu, xâm nhập nước mặn từ bên ngoài vào các tầng rỗng, gây ra hiện tượng nhiễm mặn tầng nước ngầm.