CHỦ ĐỀ D: ĐẠO ĐỨC, PHÁP LUẬT VÀ VĂN HÓA TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ

BÀI D2: GÌN GIỮ TÍNH NHÂN VĂN TRONG KHÔNG GIAN MẠNG

I - MỤC TIÊU BÀI HỌC

Phân tích được tính nhân văn trong ứng xử ở một số tình huống tham gia không gian mạng.

II - KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

1. TÍNH NHÂN VĂN

- Tính nhân văn được thể hiện qua việc giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn, biết lắng nghe và chia sẻ các khó khăn của người khác, không phân biệt đối xử theo chủng tộc, sắc tộc, giới tính hoặc tôn giáo, đặt mình vào vị trí của người khác để hiểu và đồng cảm với họ.

- Mỗi cá nhân và cộng đồng trong xã hội phải xây dựng được ý thức kỉ luật và hành động trên tinh thần đồng cảm, tôn trọng lẫn nhau, tôn trọng pháp luật, tôn trọng quyền riêng tư, bảo vệ quyền lợi của người khác và có trách nhiệm với hành động của mình.

2. MỘT SỐ VẤN ĐỀ PHÁT SINH VỀ TÍNH NHÂN VĂN TRONG KHÔNG GIAN MẠNG

- Sống ảo: Đăng hình ảnh được chỉnh sửa kĩ thuật số khiến mọi người lầm tưởng về ngoại hình của mình, viết những bình luận chạy theo trào lưu độc – lạ để tăng lượt yêu thích, thêm người theo dõi và khoe khoang về bản thân trên mạng xã hội, ngồi hàng giờ liên tục tham gia trò chơi trực tuyến để sưu tập những vật phẩm ảo thông qua việc hoàn thành các nhiệm vụ và nhận được sự tán thưởng từ những người chơi khác,...

- KOL (KOL - Key Opinion Leader):

+ Một số KOL:

• Châu Bùi

• Khánh Vy

• Đen Vâu

+ Sức ảnh hưởng: 

• KOL đóng vai trò rất quan trọng trong việc định hướng quan điểm, quyết định của những người theo dõi. 

• Dựa vào sức mạnh của mạng xã hội, KOL sẽ giúp cho các chiến dịch quảng cáo, tuyên truyền trở nên hấp dẫn hơn, phổ biến hơn. 

• Bên cạnh đó, một số KOL cũng có thể tạo các luồng thông tin tiêu cực đối với một số sự kiện xã hội cụ thể.

- Sự phát triển của AI: AI giúp thu thập thông tin, phân tích hành vi và đưa ra đề xuất lặp đi lặp lại liên tục có thể làm cho người dùng tin vào những thông tin không đúng đắn, những giá trị sai lệch so với thế giới thực, đánh mất dần khả năng phân biệt thật - giả, dẫn đến nhiều hậu quả đáng tiếc.

- Kiểm soát thông tin trong không gian mạng: Ngày nay, tình trạng người dùng mạng xã hội thích đăng, phát thông tin không rõ nguồn gốc, chưa được kiểm chứng, thông tin vi phạm pháp luật, sử dụng từ ngữ lai căng, tục tĩu, cá biệt và mang xu hướng bạo lực,... để được trở thành độc - lạ, chạy theo trào lưu ngày càng tăng. 

Nền tảng mạng xã hội, trò chơi trực tuyến ngày càng gặp nhiều khó khăn trong việc kiểm soát nội dung, khó tránh khỏi việc biến thành công cụ cho các thế lực xấu sử dụng nhằm kích động người dùng, không tôn trọng sự khác biệt và đa dạng trong xã hội. 

3. BIỆN PHÁP GÌN GIỮ TÍNH NHÂN VĂN TRONG KHÔNG GIAN MẠNG

- Để gìn giữ tính nhân văn trong không gian mạng, người dùng cần: 

+ Nâng cao ý thức, rèn luyện hành vi đạo đức:

• Tìm hiểu về các giá trị đạo đức cơ bản chuẩn mực văn hoá ở trong và ngoài nước.

• Nhận diện các điểm mạnh, điểm yếu về thái độ và hành vi của bản thân, thường xuyên tự kiểm tra, đánh giá để nhận ra những sai sót, rút kinh nghiệm.

• Thể hiện sự quan tâm và tôn trọng suy nghĩ, cảm xúc của các thành viên trong gia đình và trong cộng đồng.

• Kiềm chế những hành vi không đúng đắn, thiếu tôn trọng người khác, vi phạm các quy tắc xã hội.

• Tự chủ và tự chịu trách nhiệm với hành động của mình.

• Phối hợp và giúp đỡ những người xung quanh. 

+ Tìm hiểu, tuân thủ, tuyên truyền và phổ biến những nội dung của pháp luật Việt Nam liên quan đến các hoạt động trong không gian mạng: 

• Luật Công nghệ thông tin.

• Luật An toàn thông tin mạng.

• Luật An ninh mạng.

• Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.

• Bộ quy tắc ứng xử trên mạng xã hội. 

+ Kiểm soát thông tin cá nhân trong không gian mạng:

• Sử dụng các giải pháp về công nghệ (bảo mật thông tin cá nhân, giữ an toàn cho mật khẩu, thiết lập chế độ người xem phù hợp với các nội dung đăng tải trên mạng xã hội).

• Tham gia những lớp tập huấn ngắn hạn của các chuyên gia công nghệ thông tin về việc tham gia không gian mạng một cách an toàn. 

+ Kêu gọi người dùng mạng xã hội: 

• Chỉ đăng, phát thông tin rõ nguồn gốc, thông tin đã được kiểm chứng, thông tin không vi phạm pháp luật.

• Vận động và lan toả những hình ảnh tốt đẹp về các hoạt động tình nguyện vì cộng đồng.

• Không sử dụng từ ngữ lai căng, tục tĩu, cá biệt và mang xu hướng bạo lực.

• Rèn luyện kĩ năng tự bảo vệ mình, không để các thế lực xấu lợi dụng để kích động dẫn đến cực đoan, thái quá.

• Hỗ trợ các đối tượng có hoàn cảnh khó khăn và người yếu thế trong xã hội.

• Tôn trọng sự khác biệt và đa dạng. 

- Để hỗ trợ việc gìn giữ tính nhân văn, tạo một môi trường không gian mạng trong sạch, lành mạnh, cơ quan, tổ chức liên quan đến các hoạt động trong không gian mạng cần:

+ Tăng cường vai trò kiểm duyệt nội dung từ các cơ quan chuyên môn, cơ quan quản lí nhà nước: 

• Công ty phát hành trò chơi trực tuyến và công ty quản lí trang mạng xã hội cần thực hiện kiểm duyệt nội dung xấu, độc, chống phá nhà nước, vi phạm thuần phong mĩ tục,... trước khi cho phép xuất bản hoặc chia sẻ.

• Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia thực hiện chức năng giám sát an toàn thông tin trên toàn bộ không gian mạng tại Việt Nam, cung cấp và đề xuất các nhà cung cấp dịch vụ mạng ở Việt Nam tiến hành ngăn chặn thông tin theo từ khoá, nội dung, nguồn tin được xác nhận.

• Các đơn vị chức năng của Bộ Công An, Bộ Thông tin và Truyền thông yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới cung cấp thông tin và hợp tác phù hợp với luật pháp nước sở tại và thông lệ quốc tế.

+ Giám sát hành vi người dùng: 

• Công ty phát hành trò chơi trực tuyến và công ty quản lí trang mạng xã hội cần giám sát hành vi của người dùng để nhận biết các hoạt động phân biệt đối xử, hành vi trái đạo đức, xuyên tạc, làm tổn hại đến danh dự của nhà nước, tổ chức, cá nhân, cố ý phá hoại hệ thống máy tính.

• Hạn chế sự lạm dụng và có các hình thức xử lí mang tính ngăn chặn, răn đe và giáo dục.

• Đảm bảo tất cả người dùng đều được phục vụ trong môi trường an toàn.