BÀI 1: DNA VÀ CƠ CHẾ TÁI BẢN DNA

A - MỤC TIÊU BÀI HỌC

- Dựa vào cấu trúc hóa học của phân tử DNA, trình bày được chức năng của DNA.

- Nêu được ý nghĩa của các kết cặp đặc hiệu A – T và G – C.

- Phân tích được cơ chế tái bản của DNA là một quá trình tự sao thông tin di truyền từ tế bào mẹ sang tế bào con hay từ thế hệ này sang thế hệ sau.

B - NHỮNG KIẾN THỨC CẦN GHI NHỚ

I. CHỨC NĂNG CỦA DNA

DNA là vật chất di truyền do được cấu tạo theo nguyên tắc đa phân nên có đủ thông tin quy định các tính trạng của sinh vật và cấu trúc theo NTBS nên thông tin di truyền được truyền từ gene tới protein qua các thế hệ tế bào và cơ thể.

II. TÁI BẢN DNA

1. Khởi đầu sao chép

- Nhờ enzyme liên kết với Ori mà hai mạch đơn DNA tách rời nhau, hình thành chạc sao chép hình chữ Y.

- Enzyme RNA polymerase tổng hợp nên đoạn RNA mồi cung cấp đầu 3’ – OH cho enzyme DNA polymerase tổng hợp mạch mới.

2. Tổng hợp mạch DNA mới

- Enzyme DNA polymerase gắn với nucleotide vào đầu 3’ của đoạn RNA mồi theo NTBS: A – T, G – C với mạch khuôn.

- Enzyme DNA polymerase tổng hợp các mạch mới theo cùng một chiều 5’ → 3’ dẫn đến mạch gốc 3’ → 5’ sẽ tổng hợp mạch mới liên tục. 

+ Mạch mới còn lại được tổng hợp theo từng đoạn ngắn gọi là Okazaki. 

+ Sau đó, đoạn mồi được loại bỏ và tổng hợp đoạn DNA thay thế.

- Enzyme ligase sẽ gắn các đoạn Okazaki lại với nhau tạo thành mạch mới hoàn chỉnh.

* Kết quả: Từ một phân tử DNA mẹ tạo ra hai phân tử mới giống nhau và giống với DNA mẹ, mỗi phân tử có một mạch cũ và một mạch mới được tổng hợp (nguyên tắc bán bảo toàn).

* Ý nghĩa: Quá trình tái bản DNA đảm bảo thông tin di truyền được truyền đạt gần như nguyên vẹn từ tế bào này sang tế bào khác, từ thế hệ này sang thế hệ khác (đối với loài sinh sản vô tính).