BÀI 13: HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM TỪ SAU CÁCH MẠNG THÁNG 8 /1945 ĐẾN NAY

I. Mục tiêu bài học

- Nêu được những hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong kháng chiến chống Pháp (1945-1954) và kháng chiến chống Mỹ (1954 - 1975).

- Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Việt Nam trong giai đoạn 1975-1985, giai đoạn từ năm 1986 đến nay.

- Tự hào về truyền thống ngoại giao của cha ông trong lịch sử, góp phần vào việc xây dựng hình ảnh đẹp, thân thiện của đất nước Việt Nam trong cộng đồng quốc tế.

II. Bài học

1. Hoạt động đối ngoại sau kháng chiến chống Pháp

* Giai đoạn 1945-1954

- Nhiệm vụ: Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Trật tự thế giới hai cực l-an-ta được hình thành. Từ tháng 9 - 1945 đến tháng 7 - 1954, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà phải tiến hành kháng chiến chống thực dân Pháp. Hoạt động đối ngoại Việt Nam trong giai đoạn này có nhiệm vụ trọng tâm là phục vụ cho kháng chiến.

- Hoạt động:

+ 6/3/1976: Kí với Pháp bản Hiệp định Sơ bộ.

+ 14/9/1976: Kí với Pháp bản Tạm ước.

+ 1949: Tham gia đại hội sáng lập Hội đồng Hoà bình thế giới.

+ 1950-1954: Thiết lập quan hệ ngoại giao với các nước xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh liên minh đoàn kết chiến đấu giữa ba nước Đông Dương.

+ 8/5/1954: Phái đoàn ngoại giao Việt Nam tham dự Hội nghị Quốc tế về Đông Dương.

+ 21/7/1954: Kí Hiệp định Giơ-ne-vơ.

2. Hoạt động đối ngoại của Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975)

- Thời kỳ 1954-1964:

+ Hoạt động đối ngoại dựa trên Hiệp định Giơ-ne-vơ để phản đối chính sách của Mỹ - Diệm.

+ Tăng cường đoàn kết giữa ba dân tộc Đông Dương.

+ Mở rộng quan hệ với các nước xã hội chủ nghĩa và các nước mới độc lập.

+ Thúc đẩy mặt trận thế giới đoàn kết với Việt Nam.

- Thời kỳ 1965-1975:

+ Tuyên truyền tính chính nghĩa của cuộc kháng chiến.

+ Tố cáo chiến tranh xâm lược và tội ác của Mỹ cùng chính quyền Sài Gòn.

+ Củng cố mặt trận đoàn kết ba nước Đông Dương.

+ Tăng cường sự ủng hộ từ các nước xã hội chủ nghĩa và phát động phong trào toàn cầu chống chiến tranh.

- Thành lập Chính phủ Cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam:

+ Được nhiều quốc gia công nhận vào tháng 6-1969.

+ Phối hợp giữa Việt Nam Dân chủ Cộng hòa và Chính phủ Cách mạng lâm thời giúp Mỹ ký Hiệp định Pa-ri (27-01-1973) về chấm dứt chiến tranh.

- Sau hiệp định Pa-ri, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nâng cao vị thế ngoại giao và thiết lập quan hệ với 20 quốc gia (Nhật Bản, Anh, Pháp, v.v.).

- Từ 1973 đến 1975, hoạt động ngoại giao góp phần đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ đến thắng lợi hoàn toàn.

3. Hoạt động đối ngoại của Việt Nam năm 1975-1985

- Thập niên 70 và 80 diễn ra nhiều biến động về chính trị, kinh tế và quan hệ quốc tế.

- Việt Nam cần tranh thủ điều kiện quốc tế thuận lợi để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

- Quan hệ với Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa:

+ Tăng cường quan hệ, nhận được sự ủng hộ trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

+ Ngày 29-6-1978: Việt Nam gia nhập Hội đồng tương trợ kinh tế (SEV).

+ Ngày 03-11-1978: Ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác với Liên Xô.

- Quan hệ với Trung Quốc:

+ Đàm phán giải quyết bất đồng về biên giới.

+ Kiên quyết bảo vệ chủ quyền quốc gia, khôi phục quan hệ hữu nghị.

- Quan hệ với Lào: Phát triển mạnh mẽ, ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác vào năm 1977.

- Quan hệ với ASEAN:

+ Năm 1976: Việt Nam đưa ra Chính sách bốn điểm để thiết lập quan hệ đối thoại với các nước Đông Nam Á.

+ Thiết lập quan hệ với tất cả 5 nước thành viên ASEAN.

- Giai đoạn này, Việt Nam thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 30 nước trong phong trào Không liên kết và phát triển quan hệ với Ấn Độ, một số nước A-rập.

- Tích cực tham gia các mục tiêu của Hội nghị cấp cao không liên kết lần thứ V, VI và VII.

- Quan hệ với các nước tư bản chủ nghĩa:

+ Mở rộng quan hệ với các nước phát triển, thiết lập cơ quan đại diện ngoại giao tại Nhật Bản, Canada, Cộng hòa Liên bang Đức, Úc.

+ Tham gia 33 tổ chức quốc tế và 19 điều ước quốc tế.

- Năm 1977, Việt Nam chính thức gia nhập Liên hợp quốc.

4. Hoạt động đối ngoại của Việt Nam từ 1985 đến nay

- Đổi mới (1986): Hoạt động đối ngoại của Việt Nam góp phần vào đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

- Quan hệ khu vực Đông Nam Á:

+ Việt Nam cùng các nước tìm giải pháp chính trị cho vấn đề Campuchia.

+ Quan hệ giữa ba nước Đông Dương được củng cố và mở rộng.

+ Việt Nam ký nhiều hiệp ước hợp tác với các nước ASEAN và gia nhập ASEAN tháng 7-1995.

- Quan hệ với Trung Quốc:

+ Quan hệ được bình thường hóa tháng 11-1991.

+ Ký Hiệp ước về biên giới (12-1991) và Hiệp định phân định vịnh Bắc Bộ (12-2000).

+ Năm 2008, nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện.

- Quan hệ với Hoa Kỳ:

+ Dỡ bỏ cấm vận (1994) và thiết lập quan hệ ngoại giao (1995).

+ Ký Hiệp định thương mại (2000) và nâng cấp quan hệ lên đối tác chiến lược toàn diện (2023).

- Hợp tác với các nước khác:

+ Tăng cường hợp tác với Liên bang Nga và đổi mới quan hệ với các nước Trung-Đông Âu.

+ Cải thiện quan hệ với các nước tư bản chủ nghĩa có nền công nghiệp phát triển.

- Tham gia các tổ chức quốc tế:

+ Tính đến năm 2022, Việt Nam là thành viên của 63 tổ chức và diễn đàn quốc tế, tham gia nhiều công ước, điều ước quốc tế.

+ Chủ động góp phần xây dựng các thể chế đa phương và hợp tác giải quyết các vấn đề toàn cầu.

- Vai trò quốc tế:

+ Được bầu làm Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (2008-2009, 2020-2021).

+ Thành viên Hội đồng Nhân quyền (2014-2016, 2023-2025).