I. DA Ở NGƯỜI

1. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA DA

- Da có cấu tạo 3 lớp:

• Lớp biểu bì: tầng sừng, tầng tế bào sống.
• Lớp bì: tuyến mồ hôi, dây thần kinh, cơ co chân lông, lông và bao lông, tuyến nhờn, thụ quan, mạch máu.
• Lớp mỡ dưới da: mỡ.

- Chức năng:

• Lớp biểu bì: bảo vệ cơ thể, chống lại các tia tử ngoại, vi sinh vật xâm nhập từ môi trường bên ngoài, ngăn ngừa sự mất nước của cơ thể.
• Lớp bì: giảm sự tác động từ bên ngoài và làm lành vết thương, nuôi dưỡng biểu bì, loại bỏ tạp chất
• Lớp mỡ dưới da: cách nhiệt, tạo lớp đệm bảo vệ và đóng vai trò như nguồn dự trữ năng lượng.

=> Kết luận:

- Da có cấu tạo 3 lớp: Biểu bì, bì và lớp mỡ dưới da.

- Chức năng: bảo vệ cơ thể, chống lại các yếu tố bất lợi của môi trường, điều hòa thân nhiệt, nhận biết các kích thích của môi trường, bài tiết mồ hôi.

2. MỘT SỐ BỆNH VỀ DA VÀ BẢO VỆ DA

a) Một số bệnh về da

- Bệnh hắc lào: 

• Nguyên nhân: Do nấm.
• Triệu chứng: Xuất hiện các vùng da tổn thương dạng tròn, đóng vảy; ngứa ngáy ở vùng mông, bẹn, nách.
• Hậu quả: Gây khó chịu, ngứa ngáy, mất thẩm mỹ.

- Bệnh lang ben:

• Nguyên nhân: Do nấm
• Triệu chứng: xuất hiện các vùng da lốm đốm trắng hơn bình thường.
• Hậu quả: gây mất thẩm mỹ

- Mụn trứng cá: 

• Nguyên nhân: Nang lông bị bít tắc, vi khuẩn gây viêm nhiễm và tổn thuông trên da.
• Triệu chứng: gây ra mụn sần, mụn mủ, mụn đầu trắng, mụn đầu đen,...
• Hậu quả: ngứa, đau, mất thẩm mỹ, nguy cơ để lại sẹo, có thể gây nhiễm trùng.

b) Chăm sóc, bảo vệ làn da và làm đẹp da an toàn

Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ và trang điểm da an toàn:

- Tránh làm da bị tổn thương

- Vệ sinh da sạch sẽ, đặc biệt là những vùng tiếp xúc trực tiếp với môi trường như tay, mặt.

- Che chắn da hoặc sử dụng kem chống nắng khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời

- Không lạm dụng các loại mĩ phẩm và vệ sinh da sạch sau khi trang điểm,...

3. MỘT SỐ THÀNH TỰU GHÉP DA TRONG Y HỌC

- Một số thành tựu ghép da trong y học: 

• Sử dụng da ếch, da heo để ghép da điều trị bỏng:
• Công nghệ nuôi cấy tế bào sợi trong nghiên cứu và điều trị bỏng.

=> Kết luận: 

Cần giữ vệ sinh cơ thể, tránh để da xây xát, giữ gìn vệ sinh ở để bảo vệ cơ thể không mắc các bệnh về da và các bệnh do vi sinh vật xâm nhập qua vết thương trên da gây nên.

II. ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở NGƯỜI

1. KHÁI NIỆM THÂN NHIỆT

- Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể. 

- Mỗi vùng trên cơ thể có nhiệt độ khác nhau.

- Thân nhiệt ở người bình thường khoảng 37oC ± 0,5oC.

* Thực hành đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử.

Các bước tiến hành:

Bước 1: Dùng bông y tế lau sạch nhiệt kế.

Bước 2: Đưa đầu của nhiệt kế vào vị trí cần đo (trán, tai, …) và ấn nút bật một lần nữa.

Bước 3: Đợi 3 đến 5 giây và đọc kết quả hiển thị trên màn hình

Bước 4: Tắt nhiệt kế, lau sạch và cất vào nơi quy định.

2. VAI TRÒ VÀ CƠ CHẾ DUY TRÌ THÂN NHIỆT ỔN ĐỊNH Ở NGƯỜI

=> Vai trò của việc duy trì ổn định thân nhiệt ở người: giúp các quá trình sống diễn ra bình thường. Nếu thân nhiệt hạ xuống dưới 35oC hoặc tăng trên 38oC thì tim, hệ thần kinh và cơ quan khác có thể bị rối loạn, ảnh hưởng đến các hoạt động sống của cơ thể.

=> Các cơ chế duy trì thân nhiệt gồm:

• Cơ chế thần kinh: sự tăng giảm quá trình dị hóa để điều tiết sự sinh nhiệt, cùng với các phản ứng co và giãn mạch máu, tiêt mồ hôi, co chân lông, …đều là các phản xạ do hệ thần kinh điều khiển.
• Cơ chế thể dịch: Hormone tiết ra nhiều hay ít làm quá trình chuyển hóa tăng hoặc giảm.

3. VAI TRÒ CỦA HỆ THẦN KINH TRONG ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT

- Khi trời nắng nóng hoặc lao động nặng, mao mạch ở da dãn giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng cường tiết mồ hôi, mồ hôi bay hơi sẽ lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.

- Khi trời lạnh các mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co để giảm sự tỏa nhiệt.

- Khi trời quá lạnh, cơ co dãn liên lục gâu phản xạ run để sinh nhiệt. 

- Sự tăng, giảm quá trình dị hóa ở tế bào để điều tiết sự sinh nhiệt.

Hệ thần kinh giữ vai trò chủ đạo trong hoạt động điều hòa thân nhiệt.

=> Kết luận: 

Thân nhiệt của người được duy trì ở mức ổn định vì cơ thể có các cơ chế điều hòa thân nhiệt, trong đố đa và hệ thần kinh có vai trò quan trọng.

4. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP PHÒNG CHỐNG NÓNG LẠNH CHO CƠ THỂ

a) Phòng chống nóng, lạnh cho cơ thể

- Hoạt động có vai trò chống nóng: trồng cây xanh, chống nóng cho nhà ở, luận tập thể dục thể thao, sử dụng điều hòa 2 chiếu.

- Hoạt động có vai trò chống lạnh: Mặc áo ấm, luyện tập thể dục thể thao, sử dụng điều hòa 2 chiều.

b) Phòng chống cảm nóng, cảm lạnh

- Phòng chống cảm nóng: che nắng, uống đủ nước, tránh ánh nắng trực tiếp vào vùng sau gáy, hạn chết ra ngoài trời khi nắng nóng, …

- Phòng chống cảm lạnh: vệ sinh mũi, miệng sạch sẽ, súc họng ằng nước muối sinh lý 2 đến 4 lần/ ngày, uống nước ấm, giữ ấm cho cơ thể,…