CHƯƠNG 3 – THẾ GIỚI TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

BÀI 11 – NƯỚC MỸ VÀ TÂY ÂU TỪ NĂM 1945 ĐẾN NĂM 1991

Câu 1: Quan sát hình 11.1 và hình 11.2, em có liên hệ đến sự phát triển của quốc gia và khu vực nào? Tình hình chính trị, kinh tế của quốc gia và khu vực này từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai có gì nổi bật? Hãy chia sẻ những điều mà em biết.

Bài giải chi tiết:

- Hình 11.1 và hình 11.2 gợi cho em biết thông tin về sự phát triển của nước Mĩ và khu vực Tây Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai.

- Chia sẻ hiểu biết:

+ Từ năm 1945 đến năm 1991, Mỹ vẫn luôn giữ vững vị thế cường quốc kinh tế số một giới.

+ Ở Tây Âu, sau khi hoàn thành việc khôi phục kinh tế, trong những năm 1950 – 1973, các nước Tây Âu đã đạt tốc độ tăng trươgr cao, vươn lên trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính của thế giới.

+ Hiện nay, mặc dù tỉ trọng kinh tế của Mỹ và Tây Âu trong nền kinh tế thế giới giảm dần; song, Mĩ và Tây Âu vẫn là những trung tâm kinh tế tài chính lớn của thế giới.

Câu 2: Khai thác thông tin trong mục, hãy nêu nét chính về tình hình chính trị, kinh tế Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991.

Bài giải chi tiết:

♦ Chính trị

- Đối nội:

+ Nước Mỹ vẫn duy trì nền dân chủ tư sản với chế độ hai đảng thay nhau cầm quyền (Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hoà).

+ Mỹ thực hiện chính sách đối nội nhất quán nhằm mục tiêu phát triển kinh tế, ổn định xã hội; đồng thời, ngăn chặn, đàn áp phong trào đấu tranh của các lực lượng tiến bộ ở trong nước.

- Đối ngoại:

+ Mỹ tập trung triển khai Chiến lược toàn cầu nhằm chống phá các nước xã hội chủ nghĩa, đàn áp phong trào giải phóng dân tộc và thực hiện tham vọng làm bá chủ thế giới.

+ Lôi kéo các nước nhận viên trợ, thành lập các khối quân sự và thiết lập chính quyền tay sai thân Mỹ ở nhiều quốc gia trên thế giới.

+ Từ những năm 70 của thế kỉ XX, Mỹ tìm cách cải thiện quan hệ với Liên Xô bằng việc hạn chế chạy đua vũ trang, với Trung Quốc.

+ Năm 1989, Mỹ và Liên Xô cùng tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh.

♦ Kinh tế: Từ năm 1945 đến năm 1991, Mỹ vẫn luôn giữ vững vị thế cường quốc kinh tế số một giới, nhưng tỉ trọng kinh tế của Mỹ trong nền kinh tế thế giới giảm dần:

- Những năm 1945-1950, kinh tế Mỹ chiếm ưu thế tuyệt đối trong nền kinh tế thế giới;

- Từ năm 1950-1991, kinh tế Mỹ không còn chiếm ưu thế tuyệt đối do sự vươn lên của các nước Tây Âu và Nhật Bản.

Câu 2: Trình bày nét chính về tình hình chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1991.

Bài giải chi tiết:

♦ Tình hình chính trị

- Giai đoạn 1945-1950:

+ Củng cố, tăng cường chính quyền của giai cấp tư sản.

+ Liên minh chặt chẽ với Mỹ, tham gia khối NATO

+ Khôi phục sự thống trị tại các thuộc địa cũ

- Giai đoạn 1950-1973:

+ Tiếp tục liên minh chặt chẽ với Mỹ (tiêu biểu là Anh)

+ Tìm cách giảm bớt sự lệ thuộc vào Mỹ (tiêu biểu là Pháp)

- Giai đoạn 1973-1991: Thúc đẩy liên kết chính trị, đặt nền móng cho quá trình nhất thể hoá Tây Âu với thoả thuận về việc thành lập Liên minh châu Âu-EU (1991).

♦ Tình hình kinh tế

- Giai đoạn 1945-1950:

+ Khôi phục kinh tế, nhận viện trợ của Mỹ (khoảng 13 tỉ USD) theo kế hoạch Mác-san; năm 1950, kinh tế phục hồi, đạt mức trước chiến tranh.

+ Lệ thuộc chặt chẽ vào Mỹ

- Giai đoạn 1950-1973:

+ Tăng trưởng cao, vươn lên trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính của thế giới.

+ Xuất hiện xu hướng liên kết: thành lập Cộng đồng Than-Thép châu Âu (1951) Cộng đồng Kinh tế Châu Âu (1957)…

- Giai đoạn 1973-1991:

+ Tăng trưởng thấp, nhưng vẫn là một trong những trung tâm kinh tế-tài chính của thế giới.

+ Thông qua quyết định xây dựng thị trường tiền tệ với đồng tiền chung duy nhất (Ơ-rô) (1991)

Câu 3: Hãy hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) tóm tắt về chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu và Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991.

Bài giải chi tiết:

Câu 4: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về tình hình chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu hoặc Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991 và giới thiệu với bạn.

Bài giải chi tiết:

(*) Tư liệu tham khảo: Quá trình liên kết khu vực ở châu Âu

- Ngày 18-4-1951, sáu nước Tây Âu (Pháp, Cộng hoà Liên bang Đức, Bỉ, Italia, Hà Lan, Lúcxămbua) đã thành lập “Cộng đồng than-thép châu Âu".

- Ngày 25- 3-1957, sáu nước này kí Hiệp ước Rôma, thành lập “Cộng đồng năng lượng nguyên tử châu Âu” và “Cộng đồng kinh tế châu Âu” (EEC).

- Đến ngày 1-7-1967, ba tổ chức trên được hợp nhất thành “Cộng đồng châu Âu” (EC).

- Ngày 7-12-1991, các nước thành viên EC kí Hiệp ước Maxtrích (Hà Lan), có hiệu lực từ ngày 1-1-1993, đổi tên thành Liên minh châu Âu (EU) với 15 nước thành viên. EU ra đời không chỉ nhầm hợp tác liên minh giữa các nước thành viên trong lĩnh vực kinh tế, tiền tệ mà còn cả trong lĩnh vực chính trị, đối ngoại và an ninh chung.

- Cơ cấu tổ chức của EU gồm năm cơ quan chính là Hội đồng châu Âu, Hội đồng Bộ trưởng, Uỷ ban châu Âu, Quốc hội châu Âu, Toà án châu Âu và một số uỷ ban chuyên môn khác.

- Tháng 6-1979, đã diễn ra cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu đầu tiên. Tháng 3-1995, bảy nước EU huỷ bỏ sự kiểm soát việc đi lại của công dân các nước này qua biên giới của nhau. Ngày 1-1-1999, đồng tiền chung châu Âu với tên gọi là đồng ơrô (EURO) đã được phát hành, và ngày 1-1-2002 chính thức được sử dụng ở nhiều nước EU, thay cho các đồng bản tệ.

- Như vậy, đến cuối thập kỉ 90, EU đã trở thành tổ chức liên kết chính trị-kinh tế lớn nhất hành tinh, chiếm hơn 1/4 GDP của thế giới. Năm 1990, quan hệ EU-Việt Nam được chính thức thiết lập, mở ra một thời kì phát triển mới trên cơ sở hợp tác toàn diện giữa hai bên.