BÀI 18: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

Cụm động từ và cụm tính từ

Câu 1: Tìm một cụm động từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Từ động từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra ba cụm động từ khác.

Trả lời

Cụm từ : không thấy mẹ đâu cả

"Thấy" là động từ trung tâm. Từ "không" trước động từ "thấy" có ý nghĩa phủ định. Từ "mẹ đâu cả" ở đằng sau chỉ đối tượng của hành động.

Ba cụm từ khác:

• Thoáng thấy có bóng người đi qua
• Tôi không thấy ai cả
• Không thể thấy những con khủng long như thế ngoài đời. 

Câu 2:  Tìm cụm động từ trong những câu sau. Xác định động từ trung tâm và những ý nghĩa mà động từ đó được bổ sung.

a. Nhìn ra ngoài sân, Sơn thấy đất khô trắng.

b. Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm, lục đống quần áo rét.

c. Với lòng ngây thơ của tuổi trẻ, chị Lan hăm hở chạy về nhà lấy áo. 

Trả lời:

a. Thấy đất khô trắng. "Thấy" là động từ trung tâm => sự nhận biết, nhận thấy, quan sát được của Sơn. 

b. Mẹ Sơn lật cái vỉ buồm. "Lật" là động từ trung tâm => sự thay đổi, xoay chuyển cái vỉ buồm ntheo hướng khác.

c. Hăm hở chạy về nhà lấy áo. "Hăm hở" là động từ trung tâm => sự phấn khích, lòng nhiệt tình của chị Lan. 

Câu 3: Trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa, Thạch Lam thường sử dụng kiểu câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ, chẳng hạn: Mẹ Sơn nghe thấy, đặt chén nước chè xuống, bảo chị Lan. Hãy tìm thêm trong văn bản này hai câu có vị ngữ là một chuỗi cụm động từ và cho biết tác dụng của cách diễn đạt đó.

Trả lời

- Nhưng cái vui của Sơn không được bao lâu. Bữa cơm về tới nhà, Sơn không thấy mẹ đâu cả, hỏi vú già.

=> nhấn mạnh hành động dè dặt, sợ sệt, dè chừng của đám trẻ con với hai chị em Sơn.

Câu 4: Tìm một cụm tính từ trong truyện ngắn Gió lạnh đầu mùa. Với tính từ trung tâm của cụm từ đó, hãy tạo ra cụm tính từ khác.

Trả lời

Cụm tính từ trong văn bản: đã cũ. Tình từ trung tâm “cũ”

Cụm tính từ khác: chưa cũ, cũ lắm, rất cũ,..

Câu 5: Tìm cụm tính từ trong những câu sau. Xác định tính từ trung tâm và những ý nghĩa mà tính từ đó được bổ sung.

a. Nhưng chân trời trong hơn mọi hôm, Sơn thấy rõ như gần.

b. Sơn bây giờ mới nhớ ra mẹ cái Hiên rất nghèo, chỉ có nghề đi mò cua bắt ốc thì còn lấy đâu ra tiền mà sắm áo cho con nữa. 

Trả lời

 a. Chân trời trong hơn mọi hôm. Tính từ trung tâm: trong => sự trong veo, trong suốt, có thể nhìn thấy rõ được của bầu trời.

b. Mẹ cái Hiên rất nghèo. Tính từ trung tâm: Nghèo => sự khó khăn, thiếu thốn của mẹ em Hiên. 

Câu 6: Các câu sau có vị ngữ là một tính từ. Hãy mở rộng vị ngữ thành cụm tính từ:

a. Gió rét

b. Tòa nhà cao

c. Cô ấy đẹp. 

Trả lời

a. Ngoài cửa sổ, gió vẫn rét quá, không thể ra ngoài được vào lúc này.

b. Trải qua bao nhiêu, tòa nhà vẫn cao lênh khênh như thế, vút tầm mắt người qua đường. 

c. Càng ngày cô ấy càng đẹp lên nhiều.