BÀI 7. ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN - Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

MỞ ĐẦU

Fluorine được sử dụng làm chất oxi hóa cho nhiên liệu lỏng dùng trong tên lửa. Fluorine (F) là một nguyên tố hóa học có số hiệu nguyên tử bằng 9, thuộc chu kì 2, nhóm VIIA. Từ vị trí của fluorine trong bảng tuần hoàn, có thể dự đoán được tính chất hóa học cơ bản của fluorine không? Khả năng phản ứng của fluorine như thế nào?

Giải nhanh:

Ta có thể dự đoán được tính chất cơ bản của F và F có tính oxi hóa mạnh. 

1. ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN

Thảo luận 1: Quan sát bảng 7.1 hãy nhận xét về số electron lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố nhóm A trong cùng môt chu kì và trong cùng một nhóm?

Giải nhanh:

- Trong một chu kì, theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân thì số electron lớp ngoài cùng tăng dần.

- Trong một nhóm, các nguyên tử có số electron lớp ngoài cùng bằng nhau.

Luyện tập: Hãy nêu xu hướng biến đổi một số tính chất của các nguyên tố, đơn chất và hợp chất của chúng để minh họa nội dung của định luật tuần hoàn.

Giải nhanh:

- Bán kính nguyên tử: theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân

+ Trong một chu kì, bán kính nguyên tử giảm dần.

+ Trong một nhóm, bán kính nguyên tử có xu hướng tăng.

- Độ âm điện: theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân

+ Trong một chu kì, độ âm điện tăng dần.

+ Trong một nhóm, độ âm điện giảm dần.

- Tính kim loại, tính phi kim: theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân

+ Trong một chu kì, tính kim loại giảm dần, tính phi kim tăng dần.

+ Trong một nhóm, tính kim loại tăng dần, tính phi kim giảm dần.

2. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC

Thảo luận 2: Dựa trên các kiến thức đã được học, hoàn thành những thông tin còn thiếu trong bảng 7.2.

Giải nhanh:

Luyện tập: a) Nguyên tố potassium thuộc ô 19 trong bảng tuần hoàn. Cho biết cấu tạo của nguyên tử này.

b) Nguyên tử của nguyên tố chlorine có 17 proton. Cho biết vị trí của nguyên tố này trong bảng tuần hoàn.

c) Nguyên tử của nguyên tố sulfur thuộc ô 16 trong bảng tuần hoàn. Cho biết tính chất hóa học cơ bản của nguyên tố sulfur.

Giải nhanh:

a) - Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁶4s¹.

- Số lớp electron: 4.

- Số electron lớp ngoài cùng: 1.

b) - Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁵.

- Thuộc ô số 17, chu kì 3, nhóm VIIA.

c) - Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p⁴

- Là phi kim

- Hóa trị cao nhất với oxygen là VI.

- Công thức oxide cao nhất: SO₃ là acidic oxide.

- Công thức hydroxide tương ứng: H₂SO₄ là acid mạnh.

Vận dụng: Potassium hydroxide (KOH) là một trong những hóa chất quan trọng của ngành công nghiệp. Chất này được sử dụng để sản xuất chất tẩy rửa gia dụng, thuốc nhuộm vải, phân bón, … Hãy dự đoán hydroxide này có tính base mạnh hay yếu.

Giải nhanh:

Dự đoán hydroxide này có tính base mạnh.

BÀI TẬP

Câu 1: Các nguyên tố trong bảng tuần hoàn được sắp xếp theo chiều tăng dần

A. Khối lượng nguyên tử B. bán kính nguyên tử

C. số hiệu nguyên tử D. độ âm điện của nguyên tử

Giải nhanh:

Chọn C.

Câu 2: Nguyên tố Ca có số hiệu nguyên tử là 20. Phát biểu nào sau đây về Ca là không đúng?

A. Số electron ở vỏ nguyên tử của nguyên tố Ca là 20

B. Vỏ của nguyên tử Ca có 4 lớp electron và lớp ngoài cùng có 2 elrctron

C. Hạt nhân của nguyên tố Ca có 20 proton

D. Nguyên tố Ca là một phi kim

Giải nhanh:

Chọn D.

Câu 3: Một nguyên tố kim loại được sử dụng làm vỏ lon nước giải khát. Nguyên tử của các nguyên tố này có cấu hình electron: [Ne] 3s² 3p1. Hãy xác định tên nguyên tố này và vị trí của nó trong bảng tuần hoàn và cho biết tính chất của nó.

Giải nhanh:

- Cấu hình electron: 1s²2s²2p⁶3s²3p¹

- Thuộc ô số 13, chu kì 3, nhóm IIIA.

- Là kim loại có tính khử mạnh.

- Hóa trị cao nhất với oxygen: 3

- Công thức oxide cao nhất: Al₂O₃

- Công thức hydroxide tương ứng: Al(OH)₃

- Là oxide và hydroxide lưỡng tính.

Câu 4: Nguyên tử của một nguyên tố có cấu hình electron: [Ar] 4s². Nguyên tố này là một trong những nguyên tố thiết yếu cho cơ thể, được bổ sung trong các sản phẩm sữa. Hãy xác định vị trí nguyên tố này trong bảng tuần hoàn và cho biết tính chất của nó.

Giải nhanh:

- Thuộc ô số 20, chu kì 4, nhóm IIA.

- Là kim loại mạnh.

- Hóa trị cao nhất với oxygen: 2

- Công thức oxide cao nhất: CaO

- Công thức hydroxide tương ứng: Ca(OH)₂.

- Tính acid, base của oxide cao nhất và hydroxide: base mạnh.