BÀI 6. TRUYỀN VÀ BIẾN ĐỔI CHUYỂN ĐỘNG

Câu hỏi: Khi động cơ điện ở Hình 6.1 hoạt động, chuyển động quay của trục động cơ sẽ truyền đến các bộ phận khác của máy móc và biến đổi dạng chuyển động như thế nào?

Giải nhanh:

bánh đai quay, thông qua dây đai, bánh còn lại sẽ quay theo. Biến đổi dạng chuyển động quay

1. Truyền chuyển động

Câu hỏi 1: Quan sát Hình 6.2, mô tả quá trình truyền chuyển động đạp xe của con người đến các bộ phận giúp xe chạy được.

Giải nhanh:

Khi chúng ta đạp bàn đạp, lực truyền qua làm trục giữa quay, đĩa xích quay, kéo dây xích chuyển động, dây xích kéo líp quay cùng bánh xe sau (bánh chủ động), khi bánh xe quay và lăn trên mặt đường làm cho xe chuyển động về phía trước

Câu hỏi 2: Vì sao trong các loại xe đạp thể thao, líp (số 4) thường gồm nhiều đĩa xích lớn nhỏ khác nhau?

Giải nhanh:

có nhiều líp để khi chuyển líp sẽ thay đổi tốc độ quay của bánh xe giúp đạt được tốc độ mong muốn.

Câu hỏi 3: Truyền động xích giống và khác truyền động bánh răng như thế nào?

Giải nhanh:

- Giống nhau:

+ Bánh răng hoặc đĩa xích nào có số răng ít hơn thì sẽ quay nhanh hơn.

+ Khi i = 1 bộ truyền giữ nguyên tốc độ, i < 1 bộ truyền giúp tăng tốc độ và khi i > 1 bộ truyền làm giảm tốc.

- Khác nhau: 

+ Bộ truyền chuyển động bánh răng dùng để truyền chuyển động quay giữa các trục song song hoặc vuông góc với nhau.

+ Bộ truyền động xích dùng để truyền chuyển động quay giữa hai trục xa nhau

Câu hỏi 4: Hình 6.5 cho thấy truyền động đai khác chuyển động xích như thế nào?

Giải nhanh:

Bộ truyền động đai gồm cặp bánh đai truyền chuyển động thông qua dây đai. Bộ truyền động xích gồm cặp bánh răng truyền chuyển động thông qua dây xích

2. Biến đổi chuyển động

Câu hỏi 5: Quan sát cơ cấu tay quay con trượt ở Hình 6.6, hãy xác định dạng chuyển động của cơ cấu.

Giải nhanh:

Khi quay 1 quay quanh trục A, đầu B của thanh truyền 2 chuyển động tròn làm cho con trượt 3 chuyển động tịnh tiến qua lại hoặc lên xuống trong giá đỡ 4.

Câu hỏi 6: Cơ cấu tay quay thanh lắc ở Hình 6.7 giống và khác với cơ cấu tay quay con trượt ở Hình 6.6 như thế nào?

Giải nhanh:

Giống nhau: đều có (1), (2), (4).

Khác nhau: 

+ Cơ cấu tay quay con trượt có con trượt (3).

+ Cơ cấu tay quay thanh lắc có thanh lắc (3).

Câu hỏi 7: Nếu nguồn dẫn động ban đầu được đưa vào thanh lắc 3 như thiết bị tập đi bộ lắc tay (Hình 6.7b), cơ cấu này sẽ hoạt động như thế nào?

Giải nhanh:

Nhờ bàn đạp chân chuyển động tịnh tiến giúp tay quay 1 quay quanh trục, thông qua thanh truyền 2 làm thanh lắc 3 lắc quanh trục một góc xác định.

3. Tháo lắp và tính tỉ số truyền của một số bộ truyền và biến đổi chuyển động 

LUYỆN TẬP

Câu hỏi:

- Quan sát Hình 6.8 và liệt kê các bộ truyền động và các cơ cấu biến đổi chuyển động trong máy may đạp chân.

- Giải thích quá trình tạo chuyển động và dẫn động để chi tiết cuối cùng là kim may thực hiện chuyển động lên xuống.

Giải nhanh:

- Cơ cấu quay tay thanh lắc

- Bộ truyền động đai

- Cơ cấu quay tay thanh trượt

Giải thích:

- Chuyển động bàn đạp: chuyển động lắc.

- Chuyển động thanh truyền: toàn thanh chuyển động lên xuống, đầu trên chuyển động theo vòng tròn, đầu dưới chuyển động theo cung tròn có tâm là bàn đạp.

- Nhờ dây đai, bánh đai lớn quay làm bánh đai nhỏ quay theo dẫn đến trục máy may quay, đầu thanh truyền chuyển động tròn làm cho kim may chuyển động lên xuống.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy nêu một sản phẩm có ứng dụng một trong các cơ cấu biến đổi chuyển động. Xác định loại cơ cấu biến đổi chuyển động và mô tả nguyên lí làm việc của sản phẩm mà em đã chọn.

Giải nhanh:

Trong quạt máy ứng dụng cơ cấu tay quay thanh lắc

Khi tay quay quay xung quanh trục, thông qua thanh truyền (xanh lá) làm thanh lắc qua lại quanh trục một góc xác định.