CHỦ ĐỀ 3. LÀM CHỦ BẢN THÂN VÀ SỐNG CÓ TRÁCH NHIỆM

HOẠT ĐỘNG 1. TÌM HIỂU CÁCH THỂ HIỆN LẬP TRƯỜNG, QUAN ĐIỂM KHI PHÂN TÍCH DƯ LUẬN XÃ HỘI VỀ QUAN HỆ BẠN BÈ TRÊN MẠNG XÃ HỘI

1. Chỉ ra những dư luận xã hội về quan hệ bạn bè trên mạng xã hội và chia sẻ thái độ, cách ứng xử của em.

Gợi ý đáp án: 

- Mạng xã hội giúp kết nối với bạn bè cũ, gặp gỡ những người mới có chung sở thích, mở rộng mối quan hệ.

- Giúp giữ liên lạc với bạn bè ở xa, chia sẻ khoảnh khắc cuộc sống, hỗ trợ tinh thần lẫn nhau.

- Tạo nhóm, diễn đàn để chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm, giúp đỡ cộng đồng cùng sở thích.

- Dễ tạo ra những mối quan hệ hời hợt, thiếu tin cậy, không chân thành.

2. Thảo luận cách thể hiện lập trường, quan điểm khi phân tích dư luận xã hội về quan hệ bạn bè trên mạng xã hội.

Gợi ý đáp án:

- Nhận thức rõ ràng về cả mặt tích cực và tiêu cực của quan hệ bạn bè trên mạng xã hội.

- Phân biệt giữa thông tin thật và giả, không tin tưởng mù quáng vào những gì được chia sẻ trên mạng.

- Dành thời gian hợp lý, không sa đà vào mạng xã hội.

- Nếu gặp mâu thuẫn, hãy trao đổi trực tiếp hoặc thông qua tin nhắn riêng.

HOẠT ĐỘNG 2. TÌM HIỂU VỀ CÁCH XÂY DỰNG VÀ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH CÁ NHÂN PHÙ HỢP

1. Trao đổi về cách phát triển tài chính cá nhân.

Gợi ý đáp án: 

- Xác định rõ ràng mục tiêu ngắn hạn (1-5 năm) và dài hạn (trên 5 năm) của bản thân 

- Lập kế hoạch cụ thể để thực hiện từng mục tiêu, bao gồm số tiền cần tiết kiệm, thời gian thực hiện và phương thức đầu tư.

- Ghi chép lại tất cả các khoản thu nhập và chi tiêu trong tháng, phân loại theo các nhóm như nhu cầu thiết yếu, nhu cầu cá nhân, tiết kiệm và đầu tư.

2. Thảo luận về cách xây dựng và thực hiện kế hoạch phát triển tài chính cá nhân phù hợp.

Gợi ý đáp án: 

- Trích ra một khoản tiền nhất định từ thu nhập mỗi tháng để tiết kiệm, tối thiểu 10 -20%.

- Tìm hiểu về các kênh đầu tư phù hợp với khả năng tài chính và mục tiêu của bản thân như chứng khoán, bất động sản, vàng,...

- Tìm kiếm các cơ hội tăng thu nhập như làm thêm giờ, kiếm việc làm thêm, phát triển kinh doanh riêng,...

- Mua bảo hiểm để bảo vệ bản thân và gia đình trước những rủi ro như tai nạn, bệnh tật,...

- Rút kinh nghiệm và tiếp tục thực hiện kế hoạch của mình.

HOẠT ĐỘNG 3. NHẬN DIỆN NHỮNG BIỂU HIỆN CỦA TINH THẦN TRÁCH NHIỆM, SỰ TRUNG THỰC, TUÂN THỦ NỘI QUY, QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TRONG ĐỜI SỐNG

1. Chỉ ra những biểu hiện của tinh thần trách nhiệm, sự trung thực, tuân thủ nội quy, quy định của pháp luật trong đời sống

Gợi ý đáp án:

- Hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, có ý thức học hỏi và nâng cao năng lực bản thân.

- Chăm sóc tốt bản thân, gia đình và những người xung quanh.

- Tham gia các hoạt động xã hội, góp phần xây dựng cộng đồng.

- Luôn nói đúng sự thật, không gian dối, lừa đảo.

- Giữ lời hứa, cam kết.

- Tránh nói những lời làm tổn thương người khác.

- Tuân thủ nội quy, quy định của nhà trường, cơ quan, xí nghiệp.

- Chấp hành luật giao thông, luật an toàn lao động.

2. Chia sẻ những việc làm của em thể hiện tinh thần trách nhiệm và sự trung thực.

Gợi ý đáp án: 

- Luôn hoàn thành bài tập về nhà đầy đủ và đúng hạn.

- Tham gia tích cực các hoạt động của lớp và trường.

- Giúp đỡ bạn bè trong học tập khi có thể.

- Không tham lam, lấy cắp đồ của người khác.

- Luôn nói đúng sự thật, không gian dối, lừa đảo.

3. Trao đổi về việc tuân thủ nội quy, quy định của pháp luật trong đời sống của bản thân em.

Gợi ý đáp án: 

- Đi học đúng giờ, không nghỉ học không phép.

- Mang đồng phục đầy đủ, đúng quy định.

- Chăm chú nghe giảng, tích cực tham gia các hoạt động của lớp.

- Giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi.

- Tôn trọng thầy cô giáo và bạn bè.

- Tham gia các hoạt động tuyên truyền, giáo dục về pháp luật.

- Tích cực tố giác những hành vi vi phạm pháp luật.

HOẠT ĐỘNG 4. THỂ HIỆN LẬP TRƯỜNG, QUAN ĐIỂM PHÙ HỢP KHI PHÂN TÍCH DƯ LUẬN XÃ HỘI VỀ QUAN HỆ BẠN BÈ TRÊN MẠNG XÃ HỘI

1. Đóng vai xử lí các tình huống sau.

Tình huống 1: Hẳng kết thân với một số bạn trên mạng vì có chung đam mê, sở thích. Tuy nhiên, trong số các bạn cùng lớp của Hằng, có người ủng hộ và có người phản đối kết bạn trên mạng xã hội vì cho rằng tình bạn thật sự ngoài đời mới quan trọng, còn bạn trên mạng chỉ là "bạn ảo".

Nếu là Hằng, em sẽ thể hiện lập trường, quan điểm như thế nào?

Tình huống 2: Nhiều bạn ở lớp Yến tham gia các nhóm trên mạng xã hội: Nhóm các bạn cùng tuổi, những người yêu thú cưng, những người thích múa cổ trang.... Thỉnh thoảng, các nhóm này lại tổ chức gặp mặt hoặc liên hoan. Thấy Yến ít tương tác trên mạng xã hội, các bạn rủ Yến tham gia cùng vì cho rằng các nhóm này đều có cùng sở thích nên chơi với nhau rất vui. 

Nếu là Yến, em sẽ đưa ra lập trường, quan điểm như thế nào?

Tình huống 3: Nam và một số bạn trong lớp thường tìm hiểu thông tin về ngành học mình yêu thích qua các diễn đàn trên mạng xã hội. Tham gia diễn đàn, Nam được các thành viên chia sẻ nhiều thông tin và lời khuyên hữu ích. Thấy Nam thường dành nhiều thời gian cho việc này, mọi người trong gia đình phản đối vì cho rằng các mối quan hệ và thông tin trên mạng không phải lúc nào cũng tin tưởng được. 

Nếu là Nam, em sẽ làm gì để thể hiện lập trường, quan điểm của mình?

Gợi ý đáp án: 

Tình huống 1: 

+ Cân nhắc: Hằng cần nhận thức rằng cả hai quan điểm đều có lý.

+ Lợi ích:

• Mở rộng mối quan hệ, kết bạn với những người có chung sở thích.

• Trao đổi, học hỏi kinh nghiệm từ những người khác.

• Giải trí, thư giãn.

+ Hạn chế:

• Nguy cơ gặp gỡ người xấu, lừa đảo.

• Khó xác định tính xác thực của thông tin.

• Ảnh hưởng đến sức khỏe và học tập nếu dành quá nhiều thời gian.

+ Giải pháp:

• Kết bạn một cách thận trọng, chọn lọc.

• Giữ gìn thông tin cá nhân, không chia sẻ quá nhiều.

• Kết hợp với giao tiếp và gặp gỡ trực tiếp.

Tình huống 2: 

+ Cân nhắc: Yến cần hiểu rằng tham gia các nhóm trên mạng xã hội có thể mang lại nhiều lợi ích nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ.

+ Lợi ích:

• Gặp gỡ những người có chung sở thích.

• Học hỏi kinh nghiệm, chia sẻ đam mê.

• Mở rộng mối quan hệ, tạo niềm vui.

+ Hạn chế:

• Mất thời gian, ảnh hưởng đến học tập và sinh hoạt.

• Nguy cơ gặp người xấu, bị lừa đảo.

• Dễ bị ảnh hưởng bởi những thông tin tiêu cực.

+ Giải pháp:

• Tham gia một cách chọn lọc, có chừng mực.

• Giữ gìn thông tin cá nhân, cẩn thận với những lời mời chào.

• Ưu tiên các hoạt động giao tiếp trực tiếp.

Tình huống 3:

+ Cân nhắc: Nam cần giải thích cho gia đình hiểu rằng việc tìm hiểu thông tin trên mạng xã hội có thể mang lại nhiều lợi ích.

+ Lợi ích:

• Cập nhật thông tin nhanh chóng, đa dạng.

• Trao đổi, học hỏi từ những người có kinh nghiệm.

• Tham gia cộng đồng, chia sẻ đam mê.

+ Hạn chế:

• Nguy cơ gặp thông tin sai lệch, tin giả.

• Mất thời gian, ảnh hưởng đến học tập và sinh hoạt.

• Dễ bị phân tâm bởi những yếu tố bên ngoài.

+ Giải pháp:

• Tìm kiếm thông tin từ các nguồn uy tín, chính thống.

• Sử dụng mạng xã hội một cách có chọn lọc, có chừng mực.

• Kết hợp với học tập và tham gia các hoạt động trực tiếp.

2. Chia sẻ tình huống mà em đã thể hiện lập trường, quan điểm phù hợp khi phân tích dư luận xã hội về quan hệ bạn bè trên mạng xã hội

Gợi ý đáp án: 

Mới đây, một người bạn của em đăng tải bài viết chia sẻ về việc em ấy cắt đứt quan hệ với một người bạn thân quen trên mạng xã hội. Bài viết nhanh chóng thu hút sự chú ý và nhận được nhiều ý kiến trái chiều từ cộng đồng mạng.

Cách thực hiện: Việc kết bạn và duy trì mối quan hệ trên mạng xã hội có cả mặt tích cực và tiêu cực. Em chia sẻ quan điểm của bản thân về vấn đề này, đồng thời nêu ra những lý lẽ để củng cố cho quan điểm của mình. Em trả lời các bình luận của người khác một cách văn minh, tôn trọng ý kiến của họ.

HOẠT ĐỘNG 5. LẬP VÀ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN TÀI CHÍNH CÁ NHÂN PHÙ HỢP

1. Lập kế hoạch phát triển tài chính cá nhân

Gợi ý đáp án:

Bước 1: Xác định mục tiêu tài chính

+ Mục tiêu ngắn hạn (1-5 năm): Mua nhà, mua xe, du lịch, tiết kiệm cho đám cưới,...

+ Mục tiêu dài hạn (trên 5 năm): Nghỉ hưu, đầu tư cho con cái,...

Bước 2: Đánh giá tình hình tài chính hiện tại

+ Thu nhập: Lương, tiền thưởng, thu nhập thụ động,...

+ Chi tiêu: Cần thiết (ăn uống, nhà ở,...), không cần thiết (giải trí, mua sắm,...), nợ nần,...

Bước 3: Lập kế hoạch chi tiêu hợp lý

Bước 4: Theo dõi và điều chỉnh kế hoạch

+ Đánh giá hiệu quả thực hiện kế hoạch định kỳ.

+ Điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết.

2. Chia sẻ về kế hoạch phát triển tài chính cá nhân đã lập

Gợi ý đáp án: 

+ Mục tiêu ngắn hạn (1-5 năm):

• Tiết kiệm 30% thu nhập hàng tháng.

• Mua một chiếc xe máy mới.

• Du lịch nước ngoài một lần.

+ Mục tiêu dài hạn (trên 10 năm):

• Mua một căn nhà chung cư.

• Có một khoản tiết kiệm lớn cho việc nghỉ hưu.

• Đầu tư vào chứng khoán và bất động sản.

Đánh giá tình hình tài chính hiện tại:

• Thu nhập: 5 triệu đồng/tháng

• Chi tiêu:

• Cần thiết: 2 triệu đồng/tháng

• Không cần thiết: 1 triệu đồng/tháng

3. Thực hiện kế hoạch phát triển tài chính cá nhân đã lập

Gợi ý đáp án: 

HS thực hiện theo kế hoạch đã lập và theo dõi diễn biến. 

4. Đánh giá việc thực hiện kế hoạch và chia sẻ kinh nghiệm với các bạn.

Gợi ý đáp án: 

- Em đã tiết kiệm được khoảng 2 triệu mỗi tháng

- Em đã đạt được mục tiêu tiết kiệm cho việc mua điện thoại mới

HOẠT ĐỘNG 6. THỂ HIỆN TINH THẦN TRÁCH NHIỆM, SỰ TRUNG THỰC, TUÂN THỦ NỘI QUY, QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT TRONG ĐỜI SỐNG

1. Đóng vai xử lí các tình huống để thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự trung thực, tuân thủ nội quy, quy định của pháp luật trong đời sống.

Tình huống 1: Nam thấy Hùng và An hai hôm nay đi xe máy điện đến trường nhưng không đội mũ bảo hiểm. Hai bạn gửi xe ở quán nước rồi đi bộ vào lớp. Nam muốn báo cáo sự việc với cô giáo chủ nhiệm nhưng Vinh ngăn lại. Vinh cho rằng việc đó chẳng ảnh hưởng đến ai. làm vậy sẽ gây mất đoàn kết trong lớp. 

Nếu là Nam, em sẽ ứng xử như thế nào?

Tình huống 2: Nhà trường có quy định cấm học sinh mua và sử dụng đồ ăn uống bán ở cổng trường vì không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm nhưng Xuân nhận thấy các bạn trong lớp thực hiện không nghiêm túc. Xuân nên làm thế nào để các bạn thực hiện quy định của nhà trường một cách hiệu quả?

Tình huống 3: Lan phát hiện ra anh trai đánh bạc qua mạng và đang mắc nợ một khoản tiền lớn. Anh cấm Lan không được nói với bố mẹ. Lan không muốn bố mẹ trách mắng anh, nhưng cũng không muốn anh ngày càng lún sâu thêm.

Lan nên làm thế nào?

Gợi ý đáp án: 

Tình huống 1: 

+ Giải thích cho Vinh:

• Việc Hùng và An không đội mũ bảo hiểm là vi phạm luật giao thông và có thể gây nguy hiểm cho bản thân.

• Báo cáo sự việc với cô giáo là thể hiện trách nhiệm và mong muốn các bạn được an toàn.

• Việc giữ im lặng có thể khiến Vinh tiếp tục vi phạm luật giao thông và gây nguy hiểm cho bản thân và người khác.

+ Thuyết phục Vinh:

• Nêu ra những ví dụ về tai nạn giao thông do không đội mũ bảo hiểm.

• Giải thích rằng việc báo cáo sự việc không nhằm mục đích gây mất đoàn kết mà là để giúp các bạn sửa sai.

• Khuyến khích Vinh cùng Nam báo cáo sự việc với cô giáo.

Tình huống 2: 

+ Tìm hiểu nguyên nhân:

• Hỏi các bạn tại sao không thực hiện quy định của nhà trường.

• Giải thích tác hại của việc sử dụng đồ ăn uống không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm.

+ Tìm kiếm giải pháp:

• Đề xuất các bạn cùng nhau mua đồ ăn uống ở nơi an toàn.

• Khuyến khích các bạn mang đồ ăn sáng từ nhà.

• Trao đổi với ban cán sự lớp để cùng nhau tuyên truyền, nhắc nhở các bạn thực hiện quy định.

+ Gặp gỡ trực tiếp ban cán sự lớp:

• Phản ánh tình trạng các bạn không thực hiện quy định.

• Đề xuất các giải pháp để khắc phục tình trạng này.

• Nhờ ban cán sự lớp phối hợp cùng Xuân để nhắc nhở các bạn.

Tình huống 3:

+ Tìm hiểu nguyên nhân:

• Hỏi anh trai tại sao lại đánh bạc qua mạng.

• Giải thích cho anh trai hiểu tác hại của việc đánh bạc.

• Cùng anh trai tìm kiếm giải pháp để giải quyết vấn đề nợ nần.

+ Tìm kiếm sự trợ giúp:

• Chia sẻ với bố mẹ về vấn đề của anh trai.

• Nhờ bố mẹ giúp đỡ anh trai cai nghiện cờ bạc và giải quyết vấn đề nợ nần.

• Trao đổi với giáo viên chủ nhiệm hoặc chuyên gia tâm lý để được tư vấn hướng giải quyết phù hợp.

2. Chia sẻ những tình huống em đã thể hiện tinh thần trách nhiệm, sự trung thực, tuân thủ nội quy, quy định của pháp luật trong đời sống.

Gợi ý đáp án: 

- Tham gia hoạt động tình nguyện: Em thường xuyên tham gia các hoạt động tình nguyện như dọn dẹp vệ sinh môi trường, quyên góp sách vở cho học sinh nghèo,... Em nhận thức được rằng đây là những việc làm thiết thực góp phần giúp đỡ cộng đồng và thể hiện tinh thần trách nhiệm của bản thân.

- Làm việc nhà: Em luôn hoàn thành tốt các công việc được giao như dọn dẹp phòng ngủ, rửa chén bát, giặt giũ quần áo,... Em hiểu rằng việc làm của mình giúp đỡ bố mẹ và góp phần xây dựng một gia đình hạnh phúc.

- Trả lại đồ bị đánh rơi: Khi tìm thấy đồ bị đánh rơi, em sẽ tìm cách trả lại cho người chủ sở hữu. Em tin rằng đây là việc làm đúng đắn và cần thiết để thể hiện sự trung thực của bản thân.

- Tuân thủ nội quy nhà trường: Em luôn đến lớp đúng giờ, mặc đồng phục đúng quy định và không vi phạm nội quy của nhà trường. Em ý thức được rằng việc tuân thủ nội quy nhà trường là trách nhiệm của bản thân và góp phần xây dựng một môi trường học tập lành mạnh.

HOẠT ĐỘNG 7. THỰC HIỆN CÔNG VIỆC THEO KẾ HOẠCH, TUÂN THỦ THỜI GIAN VÀ THỰC HIỆN CAM KẾT ĐỂ RA

1. Xác định cam kết mà bản thân sẽ thực hiện trong năm học.

Gợi ý đáp án: 

- Học tập nghiêm túc, tập trung trong giờ học và tích cực tham gia các hoạt động học tập.

- Hoàn thành đầy đủ bài tập về nhà và chuẩn bị bài kỹ lưỡng trước khi đến lớp.

- Đọc sách thường xuyên để nâng cao kiến thức và kỹ năng đọc hiểu.

- Tham gia các hoạt động ngoại khóa để phát triển năng khiếu và sở thích của bản thân.

2. Lập kế hoạch thực hiện cam kết của bản thân.

Gợi ý đáp án: 

- Chia nhỏ mục tiêu học tập thành các mục tiêu nhỏ hơn để dễ dàng thực hiện. 

- Lập thời gian biểu học tập hợp lý và khoa học. Cân bằng thời gian cho các môn học, dành thời gian cho việc ôn tập và giải bài tập.

- Tìm kiếm phương pháp học tập phù hợp với bản thân. 

- Tham gia các nhóm học tập và trao đổi kiến thức với bạn bè. Trao đổi kiến thức, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.

- Đánh giá kết quả học tập thường xuyên và điều chỉnh kế hoạch khi cần thiết. 

3. Thực hiện kế hoạch và báo cáo kết quả

Gợi ý đáp án:

- Mỗi ngày học thuộc 10 từ vựng tiếng Anh, giải 10 bài toán,...

- Học nhóm, học qua hình ảnh, video,...

- Ghi chép lại kết quả học tập, rút kinh nghiệm từ những sai lầm.

HOẠT ĐỘNG 8. XÂY DỰNG VÀ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH TRUYỀN THÔNG VỀ LÀM CHỦ BẢN THÂN VÀ SỐNG CÓ TRÁCH NHIỆM

1. Lựa chọn một chủ đề làm chủ bản thân, sống có trách nhiệm và xây dựng kế hoạch truyền thông

Gợi ý đáp án:

Chủ đề: Quản lý thời gian hiệu quả:

- Sử dụng các ứng dụng quản lý thời gian.

- Lập kế hoạch và sắp xếp công việc hợp lý.

- Tránh xao nhãng khi làm việc.

Kế hoạch truyền thông: 

*Mục tiêu:

+ Nâng cao nhận thức của mọi người về tầm quan trọng của việc làm chủ bản thân và sống có trách nhiệm.

+ Khuyến khích mọi người cùng nhau xây dựng một xã hội văn minh, phát triển.

*Đối tượng:

+ Học sinh, sinh viên.

+ Thanh niên.

+ Các bậc phụ huynh.

*Nội dung:

+ Chia sẻ những thông tin, kiến thức về làm chủ bản thân và sống có trách nhiệm.

+ Kể những câu chuyện về những người làm chủ bản thân và sống có trách nhiệm.

+ Tổ chức các hoạt động truyền thông như hội thảo, tọa đàm,...

*Kênh truyền thông:

+ Mạng xã hội.

+ Website.

+ Báo chí, truyền hình.

2. Thực hiện kế hoạch truyền thông đã xây dựng và báo cáo kết quả.

Gợi ý đáp án: 

- Tổ chức chiến dịch truyền thông trên mạng xã hội:

+ Chia sẻ bài viết, infographic, video về chủ đề làm chủ bản thân và sống có trách nhiệm.

+ Khuyến khích mọi người chia sẻ, bình luận và tag bạn bè.

+ Tổ chức các cuộc thi, minigame để thu hút sự tham gia của mọi người.

- Báo cáo cần bao gồm các thông tin sau:

+ Mục tiêu của chiến dịch truyền thông.

+ Nội dung truyền thông đã thực hiện.

+ Kênh truyền thông đã sử dụng.

+ Kết quả đạt được (số lượng người tiếp cận, tương tác,...).

+ Kinh nghiệm rút ra.