Video giảng Lịch sử 10 kết nối bài 5: Một số nền văn minh phương Tây thời cổ-trung đại

Tóm lược nội dung

BÀI 5: KHÁI NIỆM VĂN MINH. MỘT SỐ NỀN VĂN MINH

PHƯƠNG ĐÔNG THỜI KÌ CỔ - TRUNG ĐẠI

Chào mừng các em đến với bài học ngày hôm nay!

Thông qua video này, các em sẽ nắm được các kiến thức và kĩ năng như sau:

- Giải thích được khái niệm văn minh.

 - Phân biệt được khái niệm văn minh, văn hóa.

 - Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về các nền văn minh cổ đại phương Đông.

 - Nêu được thành tựu tiêu biểu và ý nghĩa của văn minh Ai Cập về chữ viết, khoa học tự nhiên, kiến trúc, điêu khắc.

 - Nêu được thành tựu tiêu biểu và ý nghĩa của văn minh Trung Hoa về chữ viết, văn học nghệ thuật, sử học, khoa học tự nhiên, y học, thiên văn học, lịch pháp, tư tưởng, tôn giáo.

 - Nêu được những thành tựu tiêu biểu và ý nghĩa của văn minh Ấn Độ về chữ viết, văn học nghệ thuật, khoa học tự nhiên, tư tưởng, tôn giáo.

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Các em hãy quan sát hình ảnh về cuộc diễu hành vàng của các Pha-ra-ông và trả lời câu hỏi sau: Tối ngày 3/4/2021, tại Cai-rô (Ai Cập) đã diễn ra một số sự kiện quan trọng với tên gọi “Cuộc diễu hành vàng của các pha-ra-ông”. Trong hoạt động này, 22 xác ướp của 18 pha-ra-ông và 4 nữ hoàng của Ai Cập cổ đại đã được đưa từ Bảo tàng Ai Cập ở Ta-ri-ơ qua Trung tâm Thủ đô Cai-rô, đến “ngôi nhà mới” là Bảo tàng Quốc gia văn minh Ai Cập ở Phu-xtat. Cuộc diễu hành được tổ chức với những nghi thức trang trọng nhất để tôn vinh nền Ai Cập cổ đại cùng với những giá trị trường tồn của nó. Vì sao, những thành tựu văn minh đã hơn 5 000 năm vẫn được nhân loại trân trọng, tôn vinh trong cuộc sống hiện tại?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Nội dung 1. Tìm hiểu khái niệm văn minh

Em hãy thảo luận theo nhóm và trả lời câu hỏi sau: Em hiểu thế nào là văn minh và văn hóa?

Video trình bày nội dung

- Văn minh là sự tiến bộ về vật chất và tinh thần của xã hội loài người; là trạng thái phát triển cao của văn hoá, khi xã hội loài người vượt qua trình độ của thời kì dã man.

- Văn hoá là tổng thể những giá trị vật chất và tinh thần mà con người sáng tạo nên. Văn hoá tạo ra đặc tính, bản sắc của một xã hội hoặc nhóm người trong xã hội.

Nội dung 2. Tìm hiểu khái quát tiến trình lịch sử các nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại

Cả lớp hãy thảo luận theo nhóm 4 và trả lời các câu hỏi sau:

• Tại sao chúng ta cần nghiên cứu về các nền văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại?
• Những thành tựu và giá trị của văn minh thế giới thời kì cổ - trung đại có ý nghĩa gì đối với thế giới hiện tại?
• Những kiến thức lịch sử thế giới thời kì cổ - trung đại có tâm quan trọng như thế nào để chúng ta hiểu biết về bản thân và lịch sử của dân tộc mình?

Video trình bày nội dung

- Những nền văn minh đầu tiên trên thế giới hình thành từ khoảng nửa sau thiên niên kỉ IV TCN ở khu vực Đông Bắc châu Phi và Tây Á.

- Bốn trung tâm văn minh lớn thời kì cổ đại ở phương Đông là: Ai Cập, Lưỡng Hà, Ấn Độ, Trung Hoa. Đặc điểm chung của các nền văn minh này là hình thành trên lưu vực của các dòng sông lớn.

- Thời kì trung đại, các nền văn minh ở Nam Á, Đông Á, Ấn Độ, Trung Hoa vẫn tiếp tục phát triển; khu vực Đông Bắc Phi, Tây Á chịu ảnh hưởng của văn minh A-rập.

- Dù xuất hiện muộn hơn so với phương Đông nhưng văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại phát triển rực rỡ và trở thành cơ sở của văn minh phương Tây sau này.

=> Các nền văn minh ra đời từ rất sớm, đặc biệt là các nền văn minh phương Đông. Một số nền văn minh kết thúc trong thời kì cổ đại do bị các đế quốc khác xâm chiếm (Lưỡng Hà,...) một số nền văn minh khác còn tiếp tục kéo đài đến thời kì trung đại (Trung Quốc, Ấn Độ,...).

Nội dung 3. Tìm hiểu văn minh Ai Cập cổ đại

Em hãy tìm hiểu cơ sở hình thành và những thành tựu cơ bản của nền văn minh Ai Cập cổ đại?

Video trình bày nội dung

a) Cơ sở hình thành

- Cơ sở hình thành nền văn minh Ai Cập cổ đại:

+ Điều kiện tự nhiên:

• Hình thành và phát triển gắn liền với sông Nin ở Đông Bắc châu Phi. 
• Được bao quanh bởi Địa Trung Hải, Hồng Hải, sa mạc và vùng rừng núi.

+ Dân cư và xã hội:

• Là nơi giao lưu của các dòng văn hóa từ châu Á, châu Phi, châu Âu.
• Xã hội hình thành các tầng lớp: quý tộc, tăng lữ, nông dân, thợ thủ công, thương nhân, nô lệ. 

+ Kinh tế: 

• Nông nghiệp là nền tảng kinh tế ở Ai Cập cổ đại. Biết thuần dưỡng và chăn nuôi các loại gia súc.
• Hoạt động buôn bán phát triển.

+ Chính trị:

• Từ thiên niên kỉ IV TCN, các nước nhà nước sơ khai đầu tiên ở Ai Cập được hình thành trên lưu vực sông Nin. Khoảng 3 200 năm TCN, nhà nước Ai Cập thống nhất ra đời.
• Đứng đầu Nhà nước Ai Cập tập quyền là pha-ra-ông, nắm giữ quyền tối cao về chính trị, tôn giáo. Bên dưới là hệ thống quan lại ở trung ương và địa phương.

b) Những tựu cơ bản

- Tín ngưỡng, tôn giáo: Sùng bái đa thần. Thờ các vị thần tự nhiên, thờ động vật, thờ linh hồn người chết.

=> Có ảnh hưởng và ý nghĩa quan trọng trong văn hóa, xã hội, chính trị và nhiều thành tựu văn minh của Ai Cập cổ đại. 

- Chữ viết: 

+ Sáng tạo ra một trong những hệ thống chữ viết cổ nhất thế giới (chữ tượng hình) từ khoảng hơn 3 000 năm TCN. 

+ Ghi chép, để lại nhiều tư liệu quý giá thuộc các lĩnh vực: lịch sử, thiên văn học, toán học,...

- Kiến trúc và cung điện:

+ Cung điện, đền thờ và kim tự tháp là các loại hình kiến trúc tiêu biểu.

+ Nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc vẫn còn hiện hữu, là hiện thân cho sức lao động, sáng tạo, trí tuệ của con người.

- Khoa học kĩ thuật: 

+ Toán học: Sử dụng hệ số thập phân, phép tính cộng và trừ, biết tính diện tích hình tam giác, hình chữ nhật, sử dụng số pi.

+ Thiên văn học: Quan sát thiên văn và sự vận hành của các thiên thể. Sáng tạo ra kĩ thuật làm lịch dựa trên chu kì chuyển động của Mặt trời đầu tiên trên thế giới.

+ Y học: Hiểu biết tương đối chính xác về các cơ quan trong cơ thể người. Sử dụng những kiến thức giải phẫu để chữa bệnh trong kĩ thuật ướp xác.

=> Những thành tựu của nền văn minh Ai Cập cổ đại đã góp phần vào sự phát triển rực rỡ của quốc gia này, đồng thời đặt nền móng cho sự phát triển nhiều lĩnh vực của văn minh nhân loại.

………..

Nội dung video bài 5: Khái niệm văn minh, một số nền văn minh phương Đông thời cổ - trung đại còn nhiều phần rất hấp dẫn và thú vị. Hãy cùng đăng kí để tham gia học bài và củng cố kiến thức thông qua hoạt động luyện tập và vận dụng trong video.