Slide bài giảng Lịch sử và Địa lí 4 cánh diều Bài 9: Thăng Long – Hà Nội

Tóm lược nội dung

BÀI 9: THĂNG LONG – HÀ NỘI

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Hà Nội là thủ đô của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nơi có nhiều di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh nổi tiếng. Em hãy kể tên những địa danh, di tích, thắng cảnh của Hà Nội mà em biết.

Trả lời rút gọn:

- Hoàng thành Thăng Long – Cột cờ Hà Nội. 

- Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh. 

- Hồ Tây.

- Tháp Rùa – Hồ Hoàn Kiếm. 

- Đền Ngọc Sơn. 

KHÁM PHÁ

1. Vị trí  địa lí, đặc điểm tự nhiên và tên gọi khác của Thăng Long - Hà Nội

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 1, em hãy:

- Xác định vị trí của Thăng Long – Hà Nội trên lược đồ. Hà Nội tiếp giáp với những tỉnh nào?

- Nêu đặc điểm tự nhiên của Thăng Long được thể hiện trong “Chiếu dời đô” của Lý Công Uẩn. Thăng Long – Hà Nội còn có tên gọi nào khác?

Trả lời rút gọn:

- Hà Nội nằm ở trung tâm của vùng Đồng bằng Bắc Bộ. Tiếp giáp các tỉnh:Phú Thọ, Vĩnh Phúc, Thái Nguyên; Bắc Giang; Bắc Ninh; Hưng Yên; Hà Nam; Hòa Bình.

- Đặc điểm tự nhiên của Thăng Long được thể hiện trong “Chiếu dời đô”:

+ “ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng cuộn hổ ngồi, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. 

+ “là nơi thắng địa, là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương”.

- Một số tên gọi khác của Thăng Long - Hà Nội: Tống Bình, Đại La, Thăng Long, Đông Đô, Đông Quan,..

2. Một số nét chính về lịch sử Thăng Long-Hà Nội

Thăng Long tứ trấn

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát từ hình 2 đến hình 5, em hãy cho biết vì sao gọi là “Thăng Long tứ trấn”.

Trả lời rút gọn:

Vì ở bốn phía của thành Thăng Long có 4 ngôi đền được gọi là "Thăng Long tứ trấn", đó là đền Bạch Mã (trấn phía đông), đền Voi Phục (trấn phía tây), đền Kim Liên (trấn phía nam), đền Quán Thánh (trấn phía bắc). 

Sự tích Hồ Gươm

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 6, em hãy cho biết vì sao có tên gọi là Hồ Gươm.

Trả lời rút gọn:

Vì nó gắn liền với sự tích vua Lê Lợi trả gươm rùa vàng ở hồ Tả Vọng nay là hồ Gươm.

Hoàng Diệu chống thực dân Pháp

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 7, em hãy kể lại câu chuyện về Hoàng Diệu chống thực dân Pháp.

Trả lời rút gọn:

Thực dân Pháp đem tàu chiến đến gần thành Hà Nội và hằng ngày khiêu khích. Sáng ngày 25-4-1882, người Pháp đưa tối hậu thư buộc Hoàng Diệu phải đầu hàng và ngay sau đó đã tấn công thành Hà Nội. Hoàng Diệu lên mặt thành đốc quân chiến đấu quyết liệt. 

(Theo Quốc sử quán triều Nguyễn, Đại Nam thực lục, Tập 8, 

NXB Giáo dục, Hà Nội, 2006, tr.518)

Chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không”

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 8, em hãy trình bày tóm tắt về chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” năm 1972.

Trả lời rút gọn:

Từ ngày 18-12-1972, Mỹ huy động máy bay B-52 và các loại máy bay khác ném bom vào Hà Nội làm cho hàng nghìn người chết và bị thương. Quân dân miền Bắc trong đó có Hà Nội đã kiên cường đánh trả máy bay Mỹ, trong 12 ngày đêm (từ ngày 18-12-1972 đến ngày 29-12-1972) đã bắn rơi 81 máy bay của Mỹ, trong đó có 34 máy bay B-52. 

3 Hà Nội – trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục quan trọng?

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát từ hình 9 đến hình 12, em hãy nêu dẫn chứng để khẳng định Hà Nội là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá, giáo dục quan trọng của Việt Nam.

Trả lời rút gọn:

Hà Nội có nhiều ngành công nghiệp (cơ khí, hoá chất, điện tử, dệt may,...), khu công nghiệp và công nghệ cao (Nội Bài, Thăng Long, Sài Đồng, Hoà Lạc,...), nhiều trung tâm thương mại, siêu thị lớn,...

Hà Nội còn có nhiều di tích lịch sử – văn hoá nổi tiếng như: chùa Một Cột, Khu di tích Hoàng thành Thăng Long, Văn Miếu – Quốc Tử Giám, Nhà hát Lớn Hà Nội,... Hà Nội còn là nơi tập trung nhiều trường đại học, viện nghiên cứu, bảo tàng, thư viện,..

LUYỆN TẬP

Câu 1: Vì sao Lý Công Uẩn lại chọn thành Đại La làm kinh đô?

Trả lời rút gọn:

Lý Thái Tổ chọn Đại La làm kinh đô vì đó là nơi thắng địa, là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương.

Câu 2: Vì sao chiến thắng trong 12 ngày đêm cuối năm 1972 của nhân dân miền Bắc trong đó có Hà Nội lại được gọi là chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không"?

Trả lời rút gọn:

Chiến thắng 12 ngày đêm cuối năm 1972 được gọi là chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không” vì chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954, quân dân ta đã phá tan “Pháo đài khổng lồ” của Pháp, góp phần quyết định trong việc kết thúc chiến tranh, buộc Pháp phải kí Hiệp định Giơ-ne-vơ.

VẬN DỤNG 

Câu hỏi: Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây.

1. Hãy sưu tầm tư liệu và giới thiệu cho các bạn về một nhân vật hoặc một di tích lịch sử, văn hoá của Thăng Long – Hà Nội mà em yêu thích.

2. Hãy viết một đoạn văn thể hiện niềm tự hào của em về truyền thống lịch sử, văn hoá của Thăng Long – Hà Nội.

Trả lời rút gọn:

1. Hãy sưu tầm tư liệu và giới thiệu cho các bạn về một nhân vật hoặc một di tích lịch sử, văn hoá của Thăng Long – Hà Nội mà em yêu thích.

(Nguồn: http://dsvh.gov.vn)