Giáo án chuyên đề Ngữ văn 11 kết nối tri thức CĐ 3 Phần 1: Đọc về một tác giả văn học (P2)

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Xây dựng hồ sơ về một tác giả

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

-       GV đặt câu hỏi để HS có thể suy nghĩ trả lời:

+ Khi xây dựng hồ sơ về một tác giả cần lưu ý điều gì?

-       HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-   Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

1. Xây dựng hồ sơ về một tác giả

a. Tìm kiếm tài liệu

Cần tìm kiếm các nguồn tài liệu liên quan đến các tác giả để thu thập thông tin, các thông tin như: tiểu sử và quá trình sáng tác của tác giả, tác phẩm tiêu biểu và các bài viết có liên quan.

Lưu ý: đối với các tác giả lớn HS có thể tìm các cuốn tuyển tập, trong đó có nhiều sáng tác của tác giả và bài viết có luên quan đã được tập hợp, tuyển chọn công phu.

b. Lập danh mục tài liệu

Do việc đọc và tìm hiểu về tác giả được tìm hiểu trong một thời gian dài vì thế nên cần lập danh mục các tài liệu đã thu thập được để có thể dễ dàng lựa chọn tài liệu và xây dựng được kế hoạch đọc hợp lí.

Ví dụ: khi chọn tác giả Nam Cao thì có thể tập hợp các tài liệu liên quan theo danh mục, từ đó chọn các tài liệu cần đọc.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Đọc ghi chép và tổng hợp các thông tin cần thiết về một tác giả

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

-       GV đặt câu hỏi để HS có thể suy nghĩ trả lời:

+ Bạn cần tóm lược những thông tin nào khi xây dựng niên biểu về một tác giả văn học?

+ Khi đọc và ghi chép thông tin về tác phẩm của tác giả cần lưu ý điều gì?

+ Khi đọc và ghi chép nhận định về tác giả nên lưu ý gì?

-       HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-   Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

Nhiệm vụ 1: Đọc ghi chép và tổng hợp các thông tin cần thiết về một tác giả

a. Đọc và ghi chép thông tin về tiểu sử tác giả

Những thông tin cần lưu ý ghi chép bao gồm có:

+ Tên khai sinh của tác giả và các bút danh nế có, năm sinh, năm mất….

+ Quê quán, gia đình, đặc điểm con người

+ Thiên hướng và các chặng đường sáng tác

+ Các tác phẩm tiêu biểu

+ Các giải thưởng nếu có

b. Đọc và ghi chép thông tin về tác phẩm của tác giả

- Đọc và ghi chép thông tin chi tiết

+ Bắt đầu đọc những tác phẩm đã được nghe, được biết hoặc tác phẩm có nhan đề trùng với tên của cuốn sách để tạo cảm hứng và ấn tượng ban đầu.

+ Đọc với tư cách một độc giả để tiếp nhận các giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm hoặc ‘đọc như một nhà văn’ để cảm nhận quá trình sáng tạo tác phẩm, từ đó có thể trở thành người “đồng sáng tạo” với tác giả.

+ Với những tác phẩm có dung lượng lớn, thời gian đọc thường kéo dài và ngược đọc có thể phải tạm ngừng nhiều lần. Nhưng với từng chương, phần cụ thể thì cần bố trị thời gian để đọc trọn vẹn, tránh làm ngắt quãng mạch cảm xúc.

+ Vận dụng những kĩ năng đã được rèn luyện trong quá trình đọc văn bản như liên tưởng, tưởng tượng suy luận, kết nối,… để có thể theo dõi từng chi tiết, hình ảnh, mạch cảm xúc của tác phẩm

-         Tổng hợp và đánh giá

+ Tổng hợp về từng cuốn sách: Có thể tổng hợp kết nối các tác phẩm và nhận xét chung về từng cuốn sách theo một số nội dung như: các chủ đề chính được thể hiện, giá trị nội dung của cuốn sách, những nét riêng, dấu ấn riêng mà tác phẩm để lại trong lòng người đọc, vị trí của cuốn sách trong sự nghiệp sáng tác của tác giả.

+ Đánh giá chung

Đọc kết nối các cuốn sách hoặc các thể loại trong sáng tác của tác giả sẽ cho bạn một cái nhìn bao quát đầy đủ về toàn bộ quá trình sáng tác. Khi đánh giá, có thể hướng về các nội dung:

· Các giai đoạn sáng tác, thể loại sáng tác chính và các tác phẩm tiêu biểu cho từng giai đoạn, từng thể loại.

· Chủ đề nổi bật được đề cập trong tác phẩm

· Những vấn đề trọng tâm được đặt ra trong các tác phẩm, cách giải quyết của tác giả đối với từng vấn đề.

· Những điểm nổi bật về nghệ thuật trong cac tác phẩm

· Vị trí của các tác phẩm trong nền văn học.

c. Đọc và ghi chép những nghiên cứu, nhận định về tác giả

Khi đọc các bài viết về tác giả, có thể ghi lại những nhận định, đánh giá đã có theo từng vấn đề:

+ Cuộc đời và sự nghiệp

+ Các chặng đường sáng tác và những yếu tố chi phối

+ quan điểm khuynh hướng sáng tác giá trị tác phẩm

+ Phong cách nghệ thuật của tác giả

+ Vị trí của tác giả trong nền văn học dân tộc.

d. Tổng hợp các nội dung đã đọc và ghi chép

Năm

Sự kiện

1950

Sinh ra tại tỉnh Thái Nguyên, quê gốc ở Hà Nội

1960

Gia đình chuyển về Hà Nội định cư ở xã Khương Đình, huyện Thanh Trì ( nay là phường Khương Đình – quận Thanh Xuân), Hà Nội

1970

Tốt nghiệp khoa sử, trường ĐHSP Hà Nội, sau đó dạy học ở Sơn La

1986

Được biết đến với một số truyện in trên tuần báo Văn nghệ ( muối của rừng, Nàng Sinh, Cô Mỵ. Vết trượt)

1987

Tác phẩm Tướng về hưu xác lập vị trí và tên tuổi của Nguyễn Huy Thiệp trên văn đàn văn học Việt Nam đương đại

1985 -2000

Một loạt truyện ngắn tiểu biểu viết về đề tài nông thôn, miền núi, thành thị ra đời ( Chảy đi sông ơi, Những bài học nông thôn, Những ngọn gió Hua Tát,…)

2006-2008

Các giải thưởng: Giải thưởng Hội nhà văn Hà Nội cho tiểu luận văn chương Giăng lưới bắt chim (2006), Huân chương Văn học nghệ thuật Pháp (2007), Giải thưởng Premio Nonini ( I-ta-li-a – Italy, 2008)

2021

Mất tại nhà riêng ở phố Bùi Xương Trạch, quận Thanh Xuân, Hà Nội

2022

Được truy tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật

Phiếu đọc về tác giả : Nguyễn Huy Thiệp

1.  Khái quát về tiểu sử và đặc điểm con người của tác giả

-      Tiểu sử: tóm tắt theo bảng ở tr68

-      Đặc điểm con người: từng có nhiều thời gian lưu lạc khắp các vùng quê Bắc Bộ nên rất hiểu về đời sống nông thôn Việt Nam, đặc biệt là miền Bắc.

2.  Những tác phẩm tiêu biểu về đề tài nông thôn

Ghi tên năm tác phẩm và tóm tắt nội dung đọc về năm tác phẩm nổi tiếng của tác giả.

3.  Những vấn đề nổi bật về đề tài nông thôn được đề cập đến trong các sáng tác:

-      Làng quê nghèo, xơ xác và số phận những người dân quê chân lấm tay bùn (phụ nữ, trẻ em, trai làng); những con người lam lũ, sống buồn tẻ, nhàm chán, an phận.

-      Không gian sống của làng quê: thiên nhiên nguyên sơ, thanh bình, môi trường tự nhiên bị hủy hoại

-      Các giá trị văn hóa của làng quê: đặc trưng văn háo làng xã, sự biến đổi các giá trị văn hóa truyền thống trong xã hội nhiều biến động

4.  Phân tích một số vấn đề nổi bật trong sáng tác về đề tài nông thôn

Chọn một đến hai vấn đề nêu trên mục 3 để phân tích minh họa bằng một số tác phẩm đã đọc.

5.  Đánh giá chung về những giá trị đặc sắc trong sáng tác về đề tài nông thôn

Qua những trang viết về nông thôn, Nguyễn Huy thiệp đã thể hiện một số nét đặc sắc trong cảm hứng và nghệ thuật như:

+ Xót thương và trăn trở về một nông thôn đang dần thay đổi, đặc biệt là sự phai nhạt dần các đặc trưng văn hóa làng xã.

+ Khẳng định những giá trị vật chất và tinh thần của nông thôn Việt Nam vẫn luôn tiềm ẩn bền vững

+ Tái hiện bức tranh nông thôn vừa gần gũi chân thực vừa ma mị, ám ảnh, xây dựng được những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.

6.  Ý nghĩa các sáng tác đề tài nông thôn của tác giả trong bối cảnh hiện nay

KHẳng định vẻ đẹp và những giá trị vĩnh hằng của nông thôn Việt Nam.