Giáo án chuyên đề lịch sử 11 mới năm 2023 chân trời sáng tạo

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 1: Lựa chọn tác giả và định hướng đọc

-     GV đặt câu hỏi để HS có thể suy nghĩ trả lời:

+ Trong các tác phẩm đã học, em có ấn tượng và mong muốn tìm hiểu tác giả nào nhất?

+ Vì sao em muốn tìm hiểu về tác giả đó? Điều em ấn tượng nhất về tác giả đó là gì?

-       HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-  Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

I.   Lựa chọn tác giả và định hướng đọc

-  HS dựa vào sở thích của mình để trả lời câu hỏi

-  Sau khi đã có được câu trả lời GV sẽ đưa ra 2 định hướng đọc:

+ Đọc sâu: Đi vào khám phá một phần sự nghiệp sáng tác hoặc một đề tài, tư tưởng, đặc điểm loại, thể loại nổi bật thể hiện trong sáng tác của tác giả.

+ Đọc rộng: Cần tìm đầy đủ, bao quát về tác giả, từ tiểu sử đến các chặn đường sang tác, thể loại, tác phẩm, các bài phê bình, nghiên cứu về tác giả ấy.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 2: Xây dựng hồ sơ về tác giả

-  GV đặt câu hỏi để HS nghiên cứu và tìm hiểu

+ Em đã tìm được tác giả mà mình yêu thích chưa?

+ Ví dụ đối với tác giả Nam Cao em cần chuẩn bị những gì?

-       HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-  Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

II. Xây dựng hồ sơ về tác giả

-     HS lựa chọn tác giả mình muốn tìm hiểu sau thời gian suy nghĩ

-     Ví dụ đối với tác giả Nam Cao HS có thể tập hợp các tài liệu liên quan theo danh mục, từ đó chọn các tài liệu cần đọc;

+ Tác phẩm tiêu biểu của Nam Cao:

·               Truyện ngắn trước Cách  mạng: Chí Phèo (1941), Dì Hảo (1941), Giăng sáng (1942), Tư cách mõ (1943), Lão Hạc (1943), Đời thừa (1943), Một bữa no (1943), Một đám cưới (1944).

·               Tiểu thuyết: Sống mòn (1944), Truyện người hàng xóm (1944)…

·               Truyện kí sau Cách Mạng: Mò sâm banh (1945), Đường vô Nam (1946), Ở rừng (1947-1948), Đôi mắt (1948).

+ Một số tài liệu nghiên cứu riêng hoặc có thể đề cập đến Nam Cao:

-                Bích Thu ( tuyển chọn và giới thiệu 2007) Nam Cao – Về tác gia và tác phẩm NXB Giáo dục, Hà Nội.

-                Tuyển tập Nam Cao (2020), NXB Văn học, Hà Nội.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Nhiệm vụ 3: Đọc ghi chép và tổng hợp các thông tin cần thiết về một tác giả

-      GV đặt câu hỏi để HS thực hiện. Chia lớp thành 3 nhóm để thực hiện:

+ Trình bày những thông tin mà em tìm hiểu được về tác giả Nguyễn Huy Thiệp với đề tài nông thôn mà ông theo đuổi?

·     Nhóm 1: Tóm tắt tiểu sử tác giả Nguyễn Huy Thiệp?

·     Nhóm 2: Các tác phẩm tiêu biểu về đề tài nông thôn của Nguyễn Huy Thiệp?

·     Nhóm 3: những nghiên cứu nhận định của Nguyễn Huy Thiệp?

·     Nhóm 4: tổng hợp tất cả những nội dung đã đọc về Nguyễn Huy thiệp

-         HS tiếp nhận nhiệm vụ

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

-         Các nhóm thảo luận để trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện  nhóm lên trả lời câu hỏi

- Các nhóm khác lắng nghe nhận xét và bổ sung

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, chốt kiến thức.

III. Đọc, ghi chép và tổng hợp các thông tin cần thiết về một tác giả

-  Nhóm 1: Tóm tắt tiểu sử tác giả Nguyễn Huy Thiệp

-  Nhóm 2: Các tác phẩm viết về đề tài nông thôn của Nguyễn Huy Thiệp

·  Chảy đi sông ơi (1985), Những bài học nông thôn (1988), Thương nhớ đồng quê (1992), Chăn trâu cắt cỏ (1996), Chú Hoạt tôi (2001)…

·  Ghi chép về tác phẩm: Ví dụ truyện ngắn Chảy đi sông ơi.

·  Đề tài: Cuộc sống của những con người đánh cá trên sông nước.

·  Cốt truyện: Nhân vật “Tôi” trong một lần được nghe câu chuyện truyền thuyết huyễn hoặc về con trâu đen ở khúc sông nên đã xin đi theo những người đánh cá đêm nhưng gặp toàn ông chủ thuyền ghê gớm, đáng sợ. Có lần khi đi đang tranh giành luồng cá, nhân vật “tôi” đã bị hất xuống sông và được một người phụ nữ cứu. Sau một thời gian làm trên thành phố nhân vật tôi về lại bến sông xưa thì được tin người phụ nữ cứu mình năm xưa bị chết đuối mà không được ai cứu, điều này đã để lại nhiều cảm xúc và ám ảnh trong lòng nhân vật.

·  Tình huống truyện: Nhân vật “tôi” đã xin đi theo thuyền đánh cá với ước mong được nhìn thấy con trâu đen trong truyền thuyết.

·  Thời gian và không gian truyện: Chủ yếu buổi đêm trên những con thuyền đánh cá chật chội, tăm tối.

·  Nhân vật: Những con người bặm trợn với những câu chuyện nửa thực nửa hư ghê rọn, hưng cũng có những con người nhân hậu hiểu đời, hiểu người và làm việc cao đẹp như chị THắm.

·   Ngôi kể: ngôi thứ nhất, nhân vật xưng tôi, người chứng kiến và trải nghiệm nhiều cung bậc của cuộc sống.

·  Nghệ thuật nổi bật: Xây dựng hình ảnh biểu tượng, dòng sông như dòng đời  luôn trôi chảy,  chảy mang theo hết thảy những vui buồn, Nhưng có những điều vẫn luôn ở lại, ám ảnh, day dứt như khát khao kiếm tìm con trâu đen trong kí ức tuổi thơ của nhân vật tôi.

+ Những câu văn tiêu biểu:

·      Chảy đi sông ơi/ băn khoăn làm gì?/ Rồi sông dòi hết/ anh hùng con chi?...

·      Con sông tựa như giật mình phút chốc sau đó lại lặng im trôi, giống như một người hiểu biết tất cả nhưng đang mê mải suy nghĩ, chẳng cần mà cũng chẳng thèm biết đến xung quanh chộn rộn những gì.

·      Đừng trách họ thế- người phụ nữ an ủi giọng nói ngân nga như hát – có ai yêu thương họ đâu…. Họ đói mà ngu muội lắm….

Nhóm 3: nghiên cứu, nhận định về tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp

-  Nguyễn Huy Thiệp đã làm một cuộc cách mạnh trong tư duy nghệ thuật, những tác phẩm của ông mang lại cho người đọc một cảm gác vừa thân quen, vừa lạ lẫm, vừa truyền thống vừa hiện đại. Ta có thể vừa đọc, vừa nhận ra một Nguyễn Huy Thiệp vừa cá tính, vừa phóng khoánh trong truyện ngắn đọc rất tự nhiên của ông. (Trần Quỳnh Nga –baohatinh.vn)

-  Chị Thắm trong “Chảy đi sông ơi” cứu không biết bao nhiêu người chết đuối, khi nghe chú bé trách bọn dánh cá đêm độc ác chị nói với em “ Đừng trách họ thế (…) có ai yêu thương họ đâu…”. Đó là tấm lòng bao dung sẵn sàng mở ra thông cảm với mọi người, kể cả kẻ ác. ( Hồ Tấn Nguyên Minh – vanhocsaigon.vn)

Nhóm 4:Tổng kết tất cả những nội dung đã đọc về Nguyễn Huy Thiệp ( hướng đọc về đề tài nông thôn)

Năm

Nội dung

1950

Sinh ra tại tỉnh Thái Nguyên, quê thuộc huyện Thanh Trì – Hà Nội

1960

Gia đình chuyển về Hà Nội định cư ở xóm Cò, thôn KHương Hạ, xã Khương Đình, huyện Thanh Trì ( nay là phố Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân) Hà Nội

1970

Tốt nghiệp khoa Sử, trường Đại học sư phạm Hà Nội

1980-1992

Chuyển về làm tại Bộ Giáo dục và Đào tạo, sau đó làm việc tại Công Ty Kĩ thuật trắc địa bản đồ, Cục bản đồ.

1986

Bắt đầu nổi tiếng với một số truyện in trên Tuần báo Văn nghệ ( Muối của rừng, Nàng Sinh, Cô Mỵ, Vết trượt) khi đã 36 tuổi.

1987

Tác phẩm Tướng về hưu đánh dấu vị trí của Nguyễn Huy Thiệp trên văn đàn văn học Việt Nam.

1985-2000

Một loạt truyện ngắn tiêu biểu viết về đề tài nông thôn, miền núi, thành thị ra đời ( Chảy đi sông ơi, Những bài học nông thôn, Những ngọn gió Hua Tát, Những người thợ xẻ, Không có vua….)

2006-2008

Các giải thưởng: Giải thưởng hội nhà văn Hà Nội cho tiểu luận văn chương Giăng lưới bắt chim (2006), Huân chương văn học nghệ thuật pháp (2007), Giải thưởng premini Nonino ( I-ta-li-a 2008)

2021

Mất tại nhà riêng ở phố Bùi Xương Trạch, quận Thanh Xuân, Hà Nội

2022

Được truy tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học nghệ thuật.

Phiếu đọc về tác giả : Nguyễn Huy Thiệp

1.    Khái quát về tiểu sử và đặc điểm con người tác giả

-       Tiểu sử: Phần hoạt động 2

-       Đặc điểm con người: Từng có nhiều thời gian lưu lạc khắp các cùng quê Bắc Bộ nên rất hiểu về đời sống nông thôn Việt Nam đặc biệt là miền Bắc.

2.    Những tác phẩm tiêu biểu của tác giả về đề tài nông thôn

+ Ghi tên 5 tác phẩm và tóm tắt nội dung đọc về 5 tác phẩm nổi tiếng của tác giả ( có thể chọn đọc sâu 2-3 tác phẩm)

3.    Những vấn đề nổi bật về đề tài nông thôn được đề cập đến trong sáng tác của tác giả

-       Làng quê nghèo, xơ xác và số phận của những người dân quê chân lấm tay bùn ( phụ nữ, trẻ em, trai làng), những  con người lam lũ, sống buồn tẻ, nhàm chán, an phận.

-       Không gian sống của làng quê: thiên nhiên nguyên sơ, thanh bình, môi trường tự nhiên đang bị hủy hoại

-       Các giá trị văn hóa của làng quê: đặc trưng văn hóa làng xã sự biến đổi các giá trị văn hóa truyền thống trong xã hội nhiều biến động.

4.    Phân tích một số vấn đề nổi bật trong sáng tác về đề tài nông thôn của tác giả

Chọn 1,2 vấn đề nêu trên (mục 3) để phân tích minh họa bằng một số tác phẩm đã đọc.

5.    Đánh giá chung về những giá trị đặc sắc của tác giả về đề tài nông thôn

-       Qua những trang viết về nông thôn, Nguyễn Huy Thiệp đã thể hiện một số nét đặc sắc trong cảm hứng và nghệ thuật sau:

+ Xót thương và trăn trở về một nông thôn đang dần thay đổi, đặc biệt là sự phai nhạt dần các đặc trưng văn hóa làng xã.

+ Khẳng định chất thơ và những giá trị vật chất và tinh thần của một nông thôn Việt Nam vẫn luôn tiềm ẩn, bền vững.

+ Tái hiện một bức tranh nông thôn vừa gần gũi, chân thực vừa ma mị, ám ảnh những hình ảnh giàu ý nghĩa biểu tượng.

6.    Ý nghĩa các sáng tác của tác giả trong bôi cảnh hiện nay

+ Khẳng định vẻ đẹp và những giá trị vĩnh hằng của nông thôn Việt Nam