Nội dung chính bài Đất nước ( Nguyễn Khoa Điềm)

[toc:ul]

A. Ngắn gọn những nội dung chính

1. Giới thiệu chung

• Tác giả

Nguyễn Khoa điềm sinh năm 1943 tại Thừa Thiên Huế, ông sinh ra và lớn lên tại một gia đình có truyền thống giàu lòng yêu nước chống giắc ngoại xâm. Thơ của Nguyễn Khoa Điềm đậm đà, bình dị, hồn nhiên, giàu chất suy tư, thể hiện tâm tư của người thanh niên trí thức tham gia tích cực vào sự nghiệp giải phóng dân tộc và thống nhất đất nước.

• Tác phẩm

Tác phẩm Trường ca Mặt đường khát vọng được Nguyễn Khoa Điềm sáng tác năm 1971. Đất Nước là chương thứ V trong trường ca.Đoạn thơ chính là sự thức tỉnh của thế hệ trẻ ở các thành thị miền Nam, và rộng ra, sự tự nhận thức của tuổi trẻ Việt Nam trong những năm chiến tranh xuống đường dấu tranh hòa nhịp với cuộc chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược.

 2. Phân tích văn bản 

• Đất nước bình dị, gần gũi được cảm nhận từ nhiều phương diện của đời sống
• Nguồn gốc của đất nước

 Đất nước hình thành từ những câu chuyện dân gian, từ những truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc, từ quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước của cha ông. Đất nước hình thành với quá trình lao động sản xuất của cha ông.

• Định nghĩa về đất nước

 Tác giả tách hai yếu tố đất và nước để định nghĩa đất nước một cách độc đáo. Đất nước là không gian gắn với cuộc sông của mỗi người, của anh và của em. Là không gian mênh mông với rừng vàng biển bạc. Là nơi sinh tồn và phát triển của cả cộng đồng. Qua đó thể hiện suy tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân với đất nước: “Phải biết gắn bó và san sẻ”, đóng góp, hi sinh để góp phần dựng xây đất nước.

•  Tư tưởng cốt lõi: đất nước của nhân dân

Thiên nhiên của đất nước không phải đơn thuần là sản phẩm của tạo hóa mà hơn hết nó là một phần máu thịt của con người, do con người tạo nên từ tình nghĩa thuỷ chung giữa anh và em, góp phần chiến đấu bảo vệ đất nước.Lịch sử 4000 năm của dân tộc được tạo nên từ mồ hôi và cả chính xương máu của nhân dân. Đất nước ấy là đất nước của nhân dân thể hiện qua tâm hồn con người: biết yêu thương, biết quý trọng trọng tình nghĩa.

B. Phân tích chi tiết nội dung bài học 

•  Đất nước bình dị, gần gũi được cảm nhận từ nhiều khía cạnh của đời sống
• Nguồn gốc của đất nước

Tác giả nói về nguồn gốc của đất nước rất mới lạ vì chẳng ai biết được Đất Nước có từ bao giờ:

Đất nước hình thành từ những câu chuyện dân gian

Đất nước hình thành từ những truyền thống mang đậm bản sắc dân tộc: ăn trầu, búi tóc, nhuộm răng đen.

Đất nước hình thành tueg quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước.

Đất nước hình thành với quá trình lao động sản xuất của cha ông

=> Một cái nhìn mới mẻ về cội nguồn đất nước, đất nước có lẽ bắt nguồn từ chiều sâu văn hóa của cha ông ta, văn học, lịch sử và truyền thống dân tộc.

• Định nghĩa về đất nước

Tác giả tách hai yếu tố đất và nước để cảm nhận định nghĩa Đất Nước một cách độc đáo

Đất nước là không gian gắn với cuộc sông của mỗi người, của anh và của em, nơi ta hẹn hò, nơi anh đến trường, là nơi em tắm.

Đất nước cũng có thể là không gian mênh mông với rừng vàng biển bạc. 

Hay Đất Nước là nơi sinh tồn và phát triển của cả cộng đồng dân tộc

Thời gian lịch sử của đất nước được tác giả nhìn từ quá khứ đến hiện tại và đến tương lai, xuyên suốt trong quá trình hình thành lịch sử. Qua đó thể hiện những tâm tư về trách nhiệm của mỗi cá nhân với đất nước: “Phải biết gắn bó và san sẻ” để góp phần dựng xây đất nước ngày càng giàu mạnh.

⇒ Qua cái nhìn toàn diện của nhà thơ định nghĩa về đất nước trở lên vừa gần gũi, thân thuộc lại vừa thiêng liêng, hào hùng.

• Tư tưởng cốt lõi: đất nước là của nhân dân

Thiên nhiên của đất nước không phải đơn thuần là sản phẩm của tạo hóa mà hơn hết nó là một phần máu thịt của con người, do con người tạo nên vì vậy đất nước là đất nước của nhân dân. Đất nước lớn mạnh nhờ tình nghĩa thủy chung anh và em, thắm thiết như núi Vọng Phu, hòn Trống Mái.

Tác giả đưa những hình ảnh từ câu chuyện dân gian, núi Bút, non Nghiên để làm nổi bật tư tưởng đất nước của nhân dân:

có nghĩa vụ chiến đấu bảo vệ đất nước . Luôn nhớ về cội nguồn thiêng liêng: đất tổ Hùng Vương. Phát huy tốt truyền thống hiếu học như núi Bút non Nghiên. Hình ảnh đất nước xinh đẹp: con cóc, con gà.. Những cuộc di dân khai phá đất nước. Lịch sử 4000 năm của dân tộc được tạo nên từ chính xương máu của nhân dân.

Tác giả nhấn mạnh đến những con người vô danh làm nên lịch sử, khẳng định vai trò của mỗi cá nhân trong việc gây dựng đất nước.

Nhân dân chính là những người đã tạo ra và giữ gìn những giá trị vật chất, tinh thần cho đất nước: văn hóa: “truyền hạt lúa”, “truyền lửa”, “truyền giọng nói”, “gánh theo tên xã, tên làng”.  “Đất nước này là đất nước của nhân dân. Đất nước của nhân dân đất nước của ca dao huyền thoại”.

=> Ta nhận ra Đất nước không ở đâu xa, trong chính mỗi chúng ta mà thôi. Đất nước ấy thể hiện qua chính tâm hồn con người: biết yêu thương, biết quý trọng lẫn nhau, biết chiến đấu vì đất nước. Tư tưởng đất nước nhân dân của Nguyễn Khoa Điềm có sự kế thừa và phát triển trong thời đại mới. Đặc biệt cổ vũ cho những thanh niên trẻ hoà cùng cuộc chiến đấu của nhân dân.

3. Tổng kết

• Nội dung

Thể hiện cái nhìn mới mẻ về đất nước với tư tưởng cốt lõi là tư tưởng đất nước của nhân dân. Đất nước là sự hội tụ, kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân. Nhân dân chính là người đã làm ra đất nước.

• Nghệ Thuật

Sử dụng thể thơ tự do, phóng khoáng không bị bó buộc về số chữ trong một câu, số câu trong một bài vừa tạo ra nét độc đáo về hình thức cho bài thơ. Sử dụng các chất liệu văn hóa dân gian với các thể loại phong phú: từ phong tục - tập quán sinh hoạt của nhân dân đến các thể loại của văn học dân gian như ca dao - dân ca, truyện cổ tích, truyền thuyết, sự tích,...Giọng thơ trữ tình - chính luận, là sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư  của người trí thức về đất nước và con người.

• Ý Nghĩa

"Đất nước" của Nguyễn Khoa Điềm đã cho ta một góc nhìn khác về nguồn gốc và tư tưởng của đất nước. Đất nước không đâu xa và ngay chính trong cuộc sống của chúng ta mà thôi. Thể hiện niềm tự hào về đất nước với những phong tục tập quán đa dạng.