Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Ngữ văn 11 cánh diều bài 4: Phải coi luật pháp như khí trời để thở

Câu 1: 

- Trả lời theo tình trạng hiện tại của em. Ví dụ: Qua văn bản, em thấy là mình cần tuân thủ pháp luật hơn. Khi tham gia giao thông, em sẽ không phóng nhanh, vượt ẩu, em sẽ đội mũ bảo hiểm,… Khi xem phim, em sẽ xem ở các ứng dụng đã được công nhận, không xem lậu để bảo đảm quyền lợi cho nhà sản xuất,…

- Các câu chuyện dưới đây nói về việc không tuân thủ an toàn trong lao động dẫn đến tai nạn:

Vụ tai nạn với anh Lê Văn Đặng xảy ra cách nay chỉ hơn nửa tháng. Theo em Bùi Hữu Luân - người làm công cho một trại nuôi cá ở xã Khánh Hòa, anh Đặng là người ở gần nên thỉnh thoảng ghé trại và phụ làm giùm việc nấu thức ăn cho cá. Hôm đó, anh Đặng vào xới thức ăn trong chảo nấu đang quay. Trong lúc Luân đang loay hoay phía ngoài thì nghe tiếng la thất thanh: “Tắt máy! Tắt máy... Luân ơi!”. Khi Luân chạy vào thì anh Đặng đã bị cuốn vào chảo, một cánh tay còn cố vẫy kêu cứu. Khi mọi người đổ xô đến, tắt được máy thì anh đã nằm bất động và bị kẹt giữa trục quay của chảo.

Ngay ở xã Khánh Hòa còn có một nạn nhân nữa là chị Võ Thị Bích cũng bị trục quay của chảo cuốn vào, quật chết ngay trong lúc trộn cám nấu thức ăn. Còn ở xã Mỹ Phú kế bên, mới đây có anh Nguyễn Đức Long (22 tuổi) tử vong khi bị lọt vào chảo nấu thức ăn, để lại nhiều đau khổ cho người thân bởi anh là con trai duy nhất trong nhà.

Người dân ấp Hòa Tây 1, xã Phú Bình, Phú Tân (An Giang) vẫn còn đầy thương cảm khi kể về cái chết của người vợ một gia đình nghèo ở nơi khác đến làm thuê nuôi cá tra. Trong lúc đang làm, chị vợ bị trục quay quấn mái tóc vào chảo nấu. Khi chồng tắt được máy, trục ngừng quay thì thân thể người vợ đã mềm nhũn, bê bết máu, tử vong. Quá đau đớn, sau đó người chồng dắt đứa con mới lên 5 bỏ đi nơi khác.

Ngoài ra, ở An Giang còn có rất nhiều người bị tàn phế vì chảo chế biến thức ăn nuôi cá, trong đó có anh Trần Văn Đức, nuôi cá ở Ô Long Vĩ (huyện Châu Phú). Anh gặp tai nạn khi đang xúc cám thì chiếc len xới bị vướng vào bộ phận quay làm anh ngã dúi vào chảo. Anh may mắn thoát chết nhưng bị gãy năm xương sườn, giãn khớp bả vai và giập nát phần đầu bàn chân phải. Gia đình đã tốn kém 60 triệu đồng để lo phẫu thuật, chữa trị mà đến nay anh đi lại vẫn khó khăn, không làm lụng gì được nữa.

Còn chị Võ Thị Bụp, xã Phú Bình, huyện Phú Tân, chỉ vì một chút sơ sẩy cũng bị trục quay của chảo nấu quấn lấy gây chấn thương nặng lồng ngực, cánh tay trái nát nhừ, vỡ hàm, gãy bốn răng, tốn kém 50 triệu đồng chữa trị nhưng phải tháo khớp một cánh tay.

Câu 2: 

          Văn bản “Phải coi luật pháp như khí trời để thở” là một văn bản thông tin khác với thông thường, dùng các câu chuyện để truyền tải nội dung. Vì thế, các trình bày, triển khai của văn bản là một điều đáng lưu ý.  Chúng ta sẽ đi qua từng phần của văn bản để phân tích, nhận xét.

          Văn bản là một tập hợp các câu chuyện để từ đó làm gia tăng giá trị của thông điệp mà tác giả muốn truyền tải, đó là cần phải thượng tôn pháp luật. Đề mục của văn bản cũng được thiết kể để góp phần truyền tải nội dung đó. Gộp các đề mục lại, ta thấy nó dạng như một câu với 3 đề mục đầu nêu ra lí lẽ, dẫn chứng và đề mục cuối là kết luận. Phần sapo không khái quát nội dung văn bản mà lấy ý từ câu chuyện đầu tiên để kích thích người đọc.

          Phần đầu tiên, tác giả kể về các câu chuyện có liên quan đến an toàn lao động. Tiếp nối ngay ý ở phần sapo, tác giả kể về chuyện chỉ vì bất cẩn không dập tắt hoàn toàn điếu thuốc mà suýt nữa gây ra hoả hoạn to, may sao vẫn kịp dập tắt. Với câu chuyện này, tác giả đã bắt đầu cho người đọc thấy tác hại của việc không đảm bảo an toàn lao động. Câu chuyện thứ hai cũng ở mỏ Bạch Hổ giúp người đọc nhìn nhận thêm về an toàn lao động. Việc tác giả nêu lời nhận xét của công nhân, kĩ sư Nga và đưa ra lời đánh giả của bản thân giúp người đọc thấy được một vấn đề thường thấy trong lao động của người Việt là “ý thức kỉ luật chưa cao, đặc biệt là an toàn lao động kém”.

          Phần thứ hai, tác giả nói về tai nạn giao thông, một vấn đề rất nhức nhối trong xã hội hiện nay. Ở đây tác giả đã chọn được một câu chuyện có tính tác động cao. Câu chuyện một người tốt nghiệp đại học loại giỏi ở Hà Nội và còn được học tiếp thạc sĩ mà lại chết trong tai nạn giao thông do ý thức kém của mình vừa thể hiện được thông điệp là phải tuân thủ pháp luật vừa chỉ ra một vấn đề, đó là ngay cả những người học giỏi cũng vi phạm pháp luật. Câu chuyện vì thế mà vừa có sự thương cảm vừa có sự chê trách. Tiếp đó, tác giả đưa ra các con số cho thấy tình trạng tai nạn giao thông ở Việt Nam, kết hợp với sự tưởng tượng ở câu cuối “mỗi năm tai nạn giao thông xoá sổ dân số của hai xã cỡ trung bình”, điều này góp phần đắc lực cho việc thể hiện nội dung của văn bản.

          Ở phần thứ ba, tác giả tiếp tục nêu lên một hành vi vi phạm pháp luật nữa, đó là đùa cợt không đúng nơi đúng lúc, gây ra nhiều thiệt hại. Câu chuyện hành khách nổi hứng doạ trên máy bay có lựu đạn được tác giả lấy làm cơ sở để chỉ trích hai vấn đề. Thứ nhất, đó là ý thức pháp luật yếu kém của người dân, ngay cả là những người làm về văn hoá. Ý này cũng tương tự ý ở phần hai, chỉ trích những người có ăn có học đàng hoàng mà lại vi phạm pháp luật. Thứ hai, đó là việc xử phạt của nhà nước chưa nghiêm minh, khiến cho người dân không sợ làm những việc sai trái. Có thể thấy là tác giả đã chỉ ra được vấn đề mà ít người chú ý, từ đó cũng cải thiện chất lượng của bài viết.

          Phần thứ tư là phần cuối cùng và vì thế tính chất của vấn đề cũng được đẩy lên cao hơn. Câu chuyện tấm biển tuy ngắn gọn nhưng lại có sức truyền đạt cao, nó giống như một câu chuyện hài châm biếm sâu cay: Tại sao lại cần có một khẩu hiệu thúc dục mọi người tuân thủ pháp luật trong khi đó là điều hiển nhiên. Sang đến câu chuyện về công viên văn hoá Đầm Sen, tác giả không tiếp tục nói về tác hại của vi phạm pháp luật mà nói về hiệu quả của tuân thủ pháp luật. Điều này cho người đọc thấy được ý nghĩa của việc tuân thủ pháp luật. Cuối cùng, tác giả đi đến khẳng định những vấn đề về pháp luật. Có thể thấy, ở phần này, với những câu chuyện mới lạ hơn, tác giả đã củng cố thêm được nội dung của văn bản.

          Trong văn bản, với cách triển khai độc đáo bằng cách câu chuyện, đi kèm với các số liệu cụ thể, tác giả đã truyền tải đi một thông điệp quan trọng như đã nêu ra ở nhan đề “Phải coi luật pháp như khí trời để thở”. Đây là một vấn đề có tính thiệt thực, có ý nghĩa thời sự đối với cuộc sống của chúng ta hiện nay. Ngoài ra văn bản cũng cho ta thấy được đặc trưng của yếu tố tự sự trong văn bản thông tin.