Câu hỏi tự luận mức độ vận dụng cao Lịch sử 8 cánh diều bài 1: Cách mạng tư sản ở châu Âu và Bắc Mỹ

Câu 1:

Mối liên hệ giữa bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (1945) với bản Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ (1776).

- Tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ  (1776):

+ Được ra đời từ sau cuộc đấu tranh giành độc lập của 13 nước thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ. Trên cơ sở kế thừa những tư tưởng tiến bộ thời kỳ Khai sáng, bản Tuyên ngôn là lời khẳng định thuyết phục về quyền con người, quyền dân tộc, về nguyên tắc “chủ quyền nhân dân” trong cuộc đấu tranh chống lại chế độ phong kiến chuyên chế, hướng con người vươn tới các giá trị dân chủ, giá trị nhân văn cao cả về tự do, bình đẳng, bác ái. 

+ Là bản Tuyên ngôn mang đậm giá trị nhân văn, nhân bản, là nền tảng để xây dựng các bản Hiến pháp dân chủ tiến bộ của nước Mỹ sau đó.

- Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam (1945):

+Từ những dòng đầu tiên, Hồ Chí Minh trích dẫn: “Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng, tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền  ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc…”.

 Xuất phát từ những giá trị nhân văn cao cả, mang tính phổ quát toàn nhân loại làm cơ sở, mục tiêu cho cuộc đấu tranh của dân tộc Việt Nam, nhằm thực hiện những quyền chính đáng, thiêng liêng không ai có thể xâm phạm, là sự tiếp nối của lá cờ giải phóng dân tộc, giải phóng con người mà cách mạng Mỹ đã giương cao.

+ Hồ Chí Minh khẳng định một cách rõ ràng, quyền là dành cho “tất cả mọi người”, không phân biệt địa vị, thành phần, tôn giáo, giới tính, sắc tộc.

 Là sự mở rộng tuyệt đối, đem lại những giá trị to lớn và phù hợp với sự phát triển tiến bộ của nhân loại. 

+ Hồ Chí Minh thể hiện rõ chủ thể của cuộc cách mạng là nhân dân, thành quả cách mạng đạt được do nhân dân làm ra và nhân dân là người bảo vệ thành quả đó.

Nguyên tắc “chủ quyền nhân dân”, nhân dân là chủ thể nước Việt Nam mới, của chế độ Dân chủ Cộng hòa. Nhân dân không bó hẹp trong giai cấp, tầng lớp nào mà là mọi người dân Việt Nam yêu nước, không phân biệt giới tính, địa vị, tôn giáo, giai cấp.

Kết luận:

- Ra đời sau bản Tuyên ngôn lịch sử của Mỹ hơn một trăm năm, trong bối cảnh lịch sử mới, bản Tuyên ngôn độc lập của Việt Nam đã kế thừa, chắt lọc phát triển giá trị căn cốt, mang tính bền vững và phổ quát nhất.

- Tuyên ngôn Độc lập của Việt Nam không chỉ là lời tuyên bố độc lập, khai sinh cho một Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa theo đuổi mục tiêu “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc”, mà còn đóng góp quan trong cho sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng con người và vì hạnh phúc của con người.

Câu 2:

Tính chất tiến bộ của “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ thể hiện ở điểm:

- Tuyên ngôn mang tính chất dân chủ tự do, thấm nhuần tư tưởng tiến bộ của thời đại, nêu các nguyên tắc bình đẳng, quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của mỗi con người. Tuyên ngôn khẳng định: Mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng. Tạo hóa ban cho họ những quyền không thể tước bỏ. Trong số những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc.

- Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ đã truyền cảm hứng cho nhiều bài phát biểu nổi tiếng khác như của Martin Luther King và Abraham Lincoln. Bản “Tuyên ngôn độc lập” của Mĩ cũng ảnh hưởng đến nhiều tuyên ngôn độc lập của các nước khác như Việt Nam và Dim-ba-bu-ê.

Câu 3:

Ngày 14/7, mở đầu Cách mạng tư sản Pháp được chọn là ngày Quốc khánh của nước Pháp. Lá cơ với ba màu xanh làm – trắng – đỏ (Quốc kì của nước Pháp hiện nay) xuất hiện đầu tiên trong cuộc tấn công nhà tu Ba-xti.

Câu 4:

Cuộc cách mạng tư sản Anh, Bắc Mĩ, Pháp đầu thời cận đại đã góp phần thay đổi hoàn toàn bộ mặt thế giới, kết quả khác nhau, song đều nhắm đến một mục tiêu là giải quyết mâu thuẫn giữa quan hệ sản xuất phong kiến lỗi thời với lực lượng sản xuất tư bản chủ nghĩa. Các cuộc cách mạng tư sản thắng lợi đã dẫn tới sự xác lập quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa – sự thắng lợi của chủ nghĩa tư bản đối với chế độ phong kiến, góp phần mở ra một thời đại mới cho lịch sử loài người.

- Các cuộc cách mạng tư sản,… thắng lợi đã thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, tạo ra được khối lượng đồ sộ về vật chất, khẳng định ưu thế hơn hẳn của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, mở đường cho cách mạng công nghiệp phát triển.

Cách mạng tư sản thành công tạo ra nền dân chủ tư sản và các thể chế nhà nước dân chủ. Đó là một bước ngoặt vĩ đại rong sự phát triển lịch sử loài người.

- Cách mạng tư sản Anh (1640): đã khai sinh ra chế độ tam quyền phân lập, một thể chế tiến bộ hơn hẳn chế độ quân chủ chuyên chế lỗi thời. Cách mạng tư sản Anh đồng thời là một trong những tiền đề của cách mạng công nghiệp Anh. Cách mạng công nghiệp diễn ra đầu tiên ở Anh và có sức ảnh hưởng đến toàn thế giới, thúc đẩy phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa phát triển mạnh mẽ, làm tiền đề cho các cuộc cách mạng tư sản bùng nổ tiếp sau. 

- Chiến tranh giành độc lập ở Bắc Mĩ (1773): Bản tuyên ngôn Độc lập (1776) là bản tuyên ngôn nhân quyền đầu tiên trên thế giới, là mẫu hình cho các bản tuyên ngôn về con người sau này. Với thắng lợi của cuộc chiến tranh giành độc lập, tinh thần dân chủ của cách mạng tư sản Bắc Mĩ đã ảnh hưởng trực tiếp đến các nước Mĩ Latinh, cổ vũ phong trào giành độc lập ở khu vực này.

- Cách mạng tư sản Pháp (1789): Trào lưu tu tưởng Triết học Ánh sáng của Cách mạng tư sản Pháp không chỉ là bó đuốc soi đường cho nhân dân Pháp mà cho nhân dân trên toàn thế giới, làm cho thế kỉ XVIII đi vào lịch sử với cái tên “Thế kỉ ánh sáng”. Cách mạng tư sản Pháp năm 1789 là cuộc cách mạng tư sản triệt để nhất trong các cuộc cách mạng tư sản thời cận đại, để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý giá, góp phần thúc đẩy phong trào cách mạng ở các nước châu Âu phát triển trong thế kỉ XIX.

Câu 5: 

Nhiệm vụ của các cuộc cách mạng tư sản:

Cách mạng tư sản dù diễn ra dưới bất kì hình thức nào thì về căn bản vẫn thực hiện hai nhiệm vụ quan trọng là dân tộc và dân chủ.

* Nhiệm vu dân tộc: Xóa bỏ chế độ tình trạng phong kiến cát cứ, thống nhất thị trường hoặc giải phóng dân tộc. Tuy nhiên nhiệm vụ dân tộc hay dân chủ được thể hiện khác nhau trong mỗi cuộc cách mạng tùy theo hoàn cảnh cụ thể ở mỗi nước.

* Nhiệm vụ dân chủ: Xoá bỏ chế độ phong kiến chuyên chế, xác lập nền dân chủ tư sản với việc thành lập nhà nước công hòa tư sản, ban bố các quyền tự do dân chủ, mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển. Vấn đề ruộng đất là nội dung cơ bản của nhiệm vụ dân chủ, tùy theo mức độ, kết quả đạt được của việc giải quyết yêu cầu này để đánh giá tính triệt để của cách mạng tư sản.

* Cuộc cách mạng tư sản triệt để là:

Cuộc cách mạng đã giải quyết triệt để nhiệm vụ của nó, xóa bỏ mọi tàn tích phong kiến, thống nhất được thị trường, bảo vệ được nền động lập dân tộc, xác lập được nền dân chủ tư sản, giải quyết triệt để vấn đề ruộng đất cho nông dân, ban bố các quyền tự do dân chủ.

* Ví dụ:

Cách mạng tư sản Pháp mà đỉnh cao là nền chuyên chính dân chủ cách mạng Gia-cô-banh, đã hoàn thành đầy đủ nhiệm vụ của cuộc cách mạng dân chủ tư sản, xóa bỏ tận gốc chế độ phong kiến và tàn dư của nó, giải phóng người nông dân, vấn đề ruộng đất được giải quyết thỏa đáng, xóa bỏ mọi nghĩa vụ phong kiến, quy định giá tối đa.

Giai cấp lãnh đạo không có sự thỏa hiệp, không chia sẻ với quý tộc phong kiến. Cách mạng đã giải quyết được vấn đề hết sức tiến bộ, từ thấp đến cao; từ chế độ quân chủ chuyên chế lên chế độ độ lập hiến sau đó là nền cộng hòa.

Trong hệ tư tưởng cách mạng, xuất hiện trào lưu Triết học Ánh sáng đối lập hoàn toàn với hệ tư tưởng phong kiến, vương quyền và thần quyền.

Hình thành quốc gia dân tộc, thị trường thống nhất, tạo điều kiện cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản chủ nghĩa.

* Cuộc cách mạng tư sản không triệt để: là cuộc cách mạng chưa giải quyết được triệt để nhiệm vụ, chưa xóa bỏ hoàn toàn chế độ phong kiến và tàn dư của nó, hoặc chưa hoàn thành thống nhất thị trường dân tộc, mới chỉ xác lập được nền dân chủ tư sản ở mức độ nhất định, chưa giải quyết được triệt để quyền lợi cho người dân, đặc biệt là vấn đề ruộng đất cho nông dân.

Ví dụ: Cách mạng tư sản Anh chưa giải quyết được triệt để những nhiệm vụ của nó. Sau cách mạng nước Anh thiết lập nền quân chủ lập hiến, các tàn tích của xã hội phong kiến vẫn tồn tại, vấn đề ruộng đất cho nông dân chưa được giải quyết.