Dựa vào nội dung mục I, hãy trình bày quan niệm, đặc điểm, nguyên nhân và phân loại thiên tai

* Quan niệm

- Thiên tai là hiện tượng tự nhiên bất thường có thể gây thiệt hại về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và các hoạt động kinh tế – xã hội, bao gồm bão, áp thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt; sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy hoặc hạn hán; nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, cháy rừng do tự nhiên, rét hại, mưa đá, sương mù, sương muối, động đất, sóng thần và các loại thiên tai khác.

- Phòng chống thiên tai là quá trình mang tính hệ thống, bao gồm hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai.

* Đặc điểm

- Thiên tai ở nước ta có nhiều loại hình, trong đó phổ biến là:

+ Thiên tai có nguồn gốc khí tượng thuỷ văn như bão, áp thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt; nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, rét hại, mưa đá, sương mù, sương muối,...

+ Thiên tai có nguồn gốc địa chất như động đất, sóng thần, sạt lở đất, sụt lún đất,...

+ Thiên tai có nguồn gốc sinh vật như thuỷ triều đỏ, sinh vật gây hại, dịch bệnh,...

- Thiên tai có tính rủi ro. Rủi ro thiên tai là thiệt hại mà thiên tai có thể gây ra về người, tài sản, môi trường, điều kiện sống và hoạt động kinh tế – xã hội. Rủi ro thiên tai được phân cấp căn cứ vào cường độ, phạm vi ảnh hưởng, khu vực chịu tác động trực tiếp và khả năng gây thiệt hại của thiên tai.

- Thiên tai xảy ra bất thường, gây ra những biến động có nguy cơ tàn phá môi trường, gây thiệt hại lớn đến của cải và tính mạng của con người.

- Thiên tai có nguồn gốc từ tự nhiên, con người hoặc kết hợp giữa tự nhiên và gián tiếp do con người.

* Nguyên nhân 

- Nguyên nhân tự nhiên: do các quá trình nội sinh và ngoại sinh.

+ Các quá trình nội sinh xảy ra nhờ nguồn năng lượng trong lòng Trái Đất làm di chuyển các mảng kiến tạo hoặc sự đứt gãy trong vỏ Trái Đất gây ra động đất, sóng thần,...

+ Các quá trình ngoại sinh xảy ra ở bên ngoài, trên bề mặt Trái Đất nhờ nguồn năng lượng mặt trời làm trạng thái của khí quyển, thuỷ quyền thay đổi không ngừng theo không gian và thời gian. Khi các trạng thái này thay đổi bất thường có thể gây ra các thiên tai như bão, áp thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, lốc, sét, mưa lớn, lũ, lũ quét, ngập lụt; sạt lở đất, sụt lún đất do mưa lũ hoặc dòng chảy hoặc hạn hán; nước dâng, xâm nhập mặn, nắng nóng, hạn hán, cháy rừng do tự nhiên, rét hại, mưa đá, sương mù, sương muối, dịch bệnh,...

- Nguyên nhân con người

+ Con người gián tiếp gây ra thiên tai. Con người tác động đến môi trường và bầu khí quyển như xả các chất thải rắn, nước thải, khí thải vào môi trường; tàn phá rừng, vận chuyển các loài sinh vật ngoại lai xâm hại gây mất cân bằng sinh thái, gây ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Từ đó làm cho các thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp, bất thường và cực đoan hơn.

+ Sự phát triển của nhiều ngành kinh tế cũng tiềm ẩn nguy cơ làm cho các thiên tai khốc liệt hơn.

* Phân loại thiên tai

- Theo nguồn ngốc phát sinh

+ Khí hậu: bão, áp thấp nhiệt đới, gió mạnh trên biển, dông, lốc, sét, mưa lớn, hạn hán,...

+ Thuỷ văn: lũ, ngập lụt, nước dâng....

+ Địa chất: động đất, sạt lở đất, sóng thần....

+ Sinh vật: thuỷ triều đỏ, sinh vật gây hại,...

+ Vũ trụ: thiên thạch, bão từ trường....

- Theo tốc độ diễn ra thiên tai

+ Thiên tai diễn ra đột ngột, với tốc độ nhanh: động đất, sóng thần, lốc, sét, lũ quét,...

+ Thiên tai diễn ra chậm, trong thời gian dài: hạn hán, En Ni-nô,...