BÀI 20: VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM 

1. SỰ HÌNH THÀNH, PHÁT TRIỂN VÀ SUY VONG CẢ VƯƠNG QUỐC PHÙ NAM

- Vương quốc Phù Nam ra đời tại vùng Nam Bộ nước ta hiện nay vào khoảng thế kỉ I.

- Những nét nổi bật về điều kiện tự nhiên của vương quốc Phù Nam: lưu vực hạ lưu sông Đồng Nai và sông Cửu Long là vùng đất bằng phẳng song tương đối thấp, dễ chịu tác động bởi hiện tượng triều dâng, đường bờ biển dài,... Điều này tác động đến đời sống kinh tế - xã hội của cư dân cổ nơi đây.

- Vương quốc hùng mạnh trong thế kỉ III - V nhưng đến đầu thế kỉ VII vương quốc Phù Nam lại bị suy yếu và xâm chiếm vì đất đai bị nhiễm mặn bởi những đợt biển tiến, điện tích đất canh tác cũng mất dân; tuyến đường giao thương trên biển không còn đi qua Phù Nam.... tác động đến tình hình kinh tế, xã hội của cư dân nơi đây là nguyên nhân chính dẫn đến sự suy vong của Vương quốc Phù Nam.

2. HOẠT ĐỘNG KINH TẾ VÀ TỔ CHỨC XÃ HỘI

a. Hoạt động kinh tế

- Với các đồng bằng được bồi đắp bởi phù sa của hệ thống sông Đồng Nai, sông Cửu Long, tạo điều kiện cho nghề nông trồng lúa nước phát triển, cùng với đó là các nghề thủ công (làm gốm, luyện đồng, rèn sắt,...).

- Vị trí nằm sát biển, đường bờ biển dài với những vịnh biển, thích hợp hình thành các cảng biển thu hút thương nhân nước ngoài đến buôn bán (Óc Eo), nghề đánh bắt thuỷ hải sản và đặc biệt là buôn bán, giao thương trong và ngoài vương quốc rất phát triển

- Nghề trồng lúa và giao thương trên biển là một trong những nét nổi bật của kinh tế Phù Nam nhìn từ đặc trưng của điều kiện tự nhiên

b. Tổ chức xã hội

- Về tổ chức nhà nước: Cũng giống như Vương quốc Chăm-pa cổ, Phù Nam là nhà nước quân chủ chuyên chế: vua đứng đầu vương quốc và có quyền lực cao nhất; dưới vua là hệ thống quan lại trong một hệ thống chính quyền có nhiều cấp bậc

- Về các thành phần, tầng lớp xã hội: xã hội Phù Nam phân chia thành 5 bộ phận: quý tộc, tăng lữ, thương nhân, thợ thủ công và nông dân

- Nét tương đồng so với xã hội Chăm-pa đó là sự hình thành của tầng lớp thương nhân

3. MỘT SỐ THÀNH TỰU VĂN HÓA

- Một số thành tựu văn hóa nổi bật của cư dân Phù Nam:

+ Tín ngưỡng: thờ đa thần, tiêu biểu là thờ thần Mặt Trời

+ Tôn giáo: tiếp nhận tôn giáo từ Ấn Độ như Phật giáo và Ấn Độ giáo. Đặc biệt, từ Vương quốc Phù Nam, các tôn giáo này lại tiếp tục được truyền bá đến nhiều vùng đất khác ở Đông Nam Á

+ Kiến trúc: nghề tạc tượng các vị thần Ấn Độ giáo và tượng Phật bằng đá và gỗ ở Phủ Nam phát triển từ đầu Công nguyên, tạo nên một phong cách riêng - phong cách Phù Nam: tượng thần Vis-nu, tượng Phật bằng đá thuộc văn hóa Óc Eo (TK VI - VII)

+ Phương tiện đi lại: ghe, thuyền, thuận tiện trên kênh rạch, dùng ngựa, trâu, bò,... để kéo xe.

+ Chỗ ở: nguời Phù Nam dựng những ngôi nhà sàn rộng bằng gỗ trên mặt nước và lợp mái lá để chung sống hài hoà trong với môi trường sông nước và khí hậu nóng ẩm ở đây.