BÀI 6: AI CẬP VÀ LƯỠNG HÀ CỔ ĐẠI

1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN CỦA AO CẬP VÀ LƯỠNG HÀ

- Sự tác động của điều kiện tự nhiên đến sự hình thành các nền văn minh Ai Cập và Lưỡng Hà:

+ Ai Cập: là một thung lũng hẹp và dài năm dọc theo lưu vực sông Nin, giáp Địa Trung Hải và Biển Đỏ.

+ Lưỡng Hà là tên gọi vùng đất giữa sông Ti-grơ và sông Ơ-phrát, giáp vịnh Ba Tư (còn gọt là vịnh Péc-xích).

+ Sông Nin ở Ai Cập, sông Ti-grơ, sông Ơ-phrát ở Lưỡng Hà cung cấp nguồn nước dồi dào cho sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp của cư dân nơi đây.

2. QUÁ TRÌNH THÀNH LẬP NHÀ NƯỚC CỦA NGƯỜI AI CẬP VÀ LƯỠNG HÀ

- Ai Cập: Từ khoảng thiên niên kỉ IV TCN, cư dân Ai Cập đã sống trong các công xã. Vào khoảng năm 3200 TCN, Mê-nét đã thống nhất các công xã thành nhà nước Ai Cập. Đứng đầu nhà nước là Pha-ra-ông, có quyền lực tối cao và được người dân tôn kính như một vị thần.

- Lưỡng Hà: Vào khoảng cuối thiên niên kỉ IV TCN, ở Lưỡng Hà, nhiều nhà nước thành bang của người Xu-me đã ra đời tại hạ lưu sông Ti-grơ và sông Ơ-phrát. Sau đó, người Ác-cát, Ba-bi-lon,... cũng lần lượt xây dựng những nhà nước của mình. Đứng đầu nhà nước là một En-xi, có quyền lực tối cao, là người ban hành luật pháp, chỉ huy quân đội.

3. NHỮNG THÀNH TỰU VĂN HÓA CHỦ YẾU CỦA AI CẬP VÀ LƯỠNG HÀ

- Những thành tựu về lịch pháp và thiên văn học:

+ Từ rất sớm, cư dân Ai Cập đã biết làm ra lịch: một năm có 360 ngày, chia làm 12 tháng, mỗi tháng có 30 ngày. Họ còn biết làm đồng hồ bằng cách đo ánh sáng mặt trời, chia một ngày làm 24 giờ.

+ Dựa trên quan sát sự chuyển động của Mặt Trăng quay quanh Trái Đất, cư dân Lưỡng Hà đã chia một năm làm 12 tháng, môi tháng có 29 hoặc 30 ngày.

- Những thành tựu về chữ viết:

+ Cư dân Ai Cập viết chữ trên giấy được làm từ thân của cây Pa-pi-rút

+ Cư dân Lưỡng Hà viết chữ trên đất sét (còn gọi là chữ hình nêm).

- Thành tựu về toán học:

+ Cư dân Ai Cập giỏi về hình học, họ đã biết tính điện tích các hình tam giác, hình tròn.

+ Cư dân Lưỡng Hà giỏi về số học, sử dụng hệ thông đếm lấy số 60 làm cơ sở.

- Thành tựu về kiến trúc: ây dựng nên những công trình kiến trúc đồ sộ như kim tự tháp và tượng Nhân sư ở Ai Cập; thành Ba-bi-lon và vườn treo Ba-bi-lon ở Lưỡng Hà.