BÀI 17: VIỆT NAM TỪ NĂM 1954 ĐẾN NĂM 1965

I. Mục tiêu bài học 

- Giới thiệu được những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa (hoàn thành cải cách ruộng đất, khôi phục và phát triển kinh tế, chi viện cho cách mạng miền Nam). 

- Mô tả được các thắng lợi tiêu biểu về quân sự của nhân dân miền Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước giai đoạn 1954-1965 (phong trào Đồng khởi; đánh bại chiến lược "Chiến tranh đặc biệt").

II. Bài học 

1. Những thành tựu tiêu biểu trong công cuộc xây dựng miền Bắc xã hội chủ nghĩa (1954 – 1965)

a. Cải cách ruộng đất và phục hồi kinh tế (1954-1957):

- Thực hiện 4 đợt cải cách ruộng đất, hoàn thành mục tiêu "người cày có ruộng", khắc phục sai lầm trong cải cách vào năm 1957.

- Nông thôn thay đổi, ruộng đất bỏ hoang không còn, nạn đói cơ bản được giải quyết.

- Công nghiệp, giao thông vận tải phục hồi và phát triển; các bến cảng và đường hàng không dân dụng quốc tế được khai thông.

b. Phát triển kinh tế - xã hội bước đầu (1958-1960):

- Cải tạo quan hệ sản xuất, trên 80% hộ nông dân vào hợp tác xã nông nghiệp.

- Công nghiệp quốc doanh chiếm 89,9% sản lượng công nghiệp.

- Xây dựng nhiều công trình quan trọng như nhà máy điện, gang thép, dệt và thuỷ lợi Bắc - Hưng - Hải.

c. Xây dựng cơ sở vật chất - kĩ thuật và chi viện cho miền Nam (1961-1965):

- Đại hội Đảng lần III (1960) xác định nhiệm vụ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, chi viện cho miền Nam.

- Các ngành cơ khí, sản xuất điện, gang thép phát triển, năng suất nông nghiệp tăng, 90% hộ nông dân tham gia hợp tác xã.

- Phát triển hệ thống giao thông, giáo dục và y tế (miễn phí), với hơn 6000 bệnh viện và trạm xá.

- Chi viện lớn về lương thực, vũ khí, thuốc men cho miền Nam; xây dựng lực lượng quân đội và y tế cho chiến trường miền Nam.

2. Các thắng lợi quân sự tiêu biểu của quân dân miền Nam giai đoạn 1954 – 1965

- Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ (1954), Mỹ tiến hành can thiệp sâu vào miền Nam, thành lập Chính quyền Việt Nam Cộng hòa do Ngô Đình Diệm lãnh đạo.

- Chính quyền Diệm từ chối tổng tuyển cử, phá bỏ Hiệp định, thực hiện chính sách "tố cộng", "diệt cộng" và gia tăng khủng bố nhân dân.

- Đảng xác định con đường cách mạng miền Nam là khởi nghĩa giành chính quyền, kết hợp đấu tranh chính trị và vũ trang.

a. Phong trào Đồng khởi (1959-1960):

- Bắt đầu từ các cuộc nổi dậy lẻ tẻ, đặc biệt là tại Bến Tre với sự tham gia của "Đội quân tóc dài".

- Ngày 17-1-1960, nhân dân Mỏ Cày nổi dậy, lập Uỷ ban nhân dân tự quản, giải phóng nhiều xã ấp.

- Phong trào Đồng khởi đánh dấu sự chuyển biến từ giữ gìn lực lượng sang tấn công, dẫn đến sự ra đời của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam vào ngày 20-12-1960.

b. Chống chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" (1961-1965):

- Sau thất bại của phong trào Đồng khởi, Mỹ đề ra chiến lược "Chiến tranh đặc biệt", sử dụng quân đội Sài Gòn và cố vấn Mỹ để tiến hành chiến tranh.

- Lực lượng quân đội Sài Gòn gia tăng, sử dụng các chiến thuật mới như "trực thăng vận", "thiết xa vận".

- Quân đội Sài Gòn thực hiện các cuộc hành quân và lập "ấp chiến lược" để kiểm soát dân cư.

- Dưới sự lãnh đạo của Mặt trận Dân tộc Giải phóng, quân dân miền Nam đã kiên trì chống lại chiến dịch càn quét của địch.

- Ngày 2-1-1963, chiến thắng Ấp Bắc chứng minh khả năng đánh bại chiến lược "Chiến tranh đặc biệt".

- Các thắng lợi liên tiếp ở Bình Giã, An Lão, Ba Gia khẳng định sức mạnh của cuộc kháng chiến.

- Cuộc đấu tranh đô thị diễn ra mạnh mẽ, với sự phản kháng nổi bật từ Phật giáo và các tầng lớp nhân dân.

- Lật đổ chính quyền Ngô Đình Diệm: Ngày 1-11-1963, Mỹ hỗ trợ lật đổ chính quyền Diệm, nhưng chiến lược "Chiến tranh đặc biệt" của Mỹ đã hoàn toàn thất bại.