CHƯƠNG IV: TÁC DỤNG LÀM QUAY CỦA LỰC 

BÀI 18: TÁC DỤNG LÀM QUAY CỦA LỰC. MOMENT LỰC 

I. Lực có thể làm quay vật 

* Thí nghiệm  

- Treo vật vào vị trí A, B, C thì làm quay thanh ngang, treo vật vào vị trí O thì thanh sẽ không quay.

- Cùng một vị trí treo vật, quả nặng có khối lượng lớn hơn sẽ làm thanh quay nhiều hơn.

- Cùng một quả nặng, nếu treo vật ở vị trí xa trục quay hơn thì sẽ làm quay thanh nhiều hơn.

* Nhận xét: 

- Khi lực tác dụng có phương không song song và không cắt trục quay thì sẽ làm quay vật. 

- Tác dụng làm quay vật của lực phụ thuộc khoảng cách từ phương của lực đến trục quay và độ lớn của lực tác dụng 

Trường hợp 18.2c lực tác dụng có giá không song song và không cắt trục quay có tác dụng làm quay cánh cửa.

C1. Vị trí tác dụng lực trong Hình 18.3 SGK có thể làm cho tay cầm quay quanh trục của nó là vị trí B, C. Vì lúc này, giá của lực tác dụng không cắt trục quay.

Vị trí tác dụng lực không làm cho tay cầm quay quanh trục là vị trí A: Giá của lực cắt trục quay thì không làm cho vật quay quanh trục.

C2. Vị trí tác dụng lực C sẽ làm cho tay cầm quay dễ dàng hơn, vì lúc này khoảng cách từ giá của lực đến trục quay lớn hơn

II. Moment lực  

* Thí nghiệm 

C1. Độ lớn của lực càng lớn thì tác dụng làm quay của lực càng lớn.

C2. Giá của lực càng xa trục quay thì tác dụng làm quay của lực càng lớn.

* Kết luận 

- Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một điểm hoặc một trục được đặc trưng bằng moment lực.

- Lực càng lớn, moment lực càng lớn, tác dụng làm quay càng lớn.

- Giá của lực càng cách xa trục quay, moment lực càng lớn, tác dụng làm quay càng lớn.

Hình 18.4a: Hai lực bằng nhau, khoảng cách từ giá của lực F1 đến trục quay nhỏ hơn khoảng cách từ giá của lực F2 đến trục quay, nên moment của lực F2 lớn hơn moment của lực F1

Hình 18.4b: Khoảng cách từ giá của lực F2 và giá của lực F1 đến trục quay bằng nhau, nhưng độ lớn của lực F2 lớn hơn độ lớn F1, nên moment của lực F2 lớn hơn moment của lực F1.

* TỔNG KẾT 

• Tác dụng làm quay của lực lên một vật quanh một điểm hoặc một trục được đặc trưng bằng moment lực.
• Lực càng lớn, moment lực càng lớn, tác dụng làm quay càng lớn.

Giá của lực càng cách xa trục quay, moment lực càng lớn, tác dụng làm quay càng lớn.