BÀI 2. THÔNG TIN TRONG MÔI TRƯỜNG SỐ

1. ĐẶC ĐIỂM CỦA THÔNG TIN SỐ

Câu hỏi 1. Hãy trao đổi với bạn và giải thích lý do thông tin trên Internet có những đặc điểm sau đây:

1. Nguồn thông tin khổng lồ, đa dạng, phong phú.
2. Thường xuyên được cập nhật.
3. Trao đổi dễ dàng, lan truyền nhanh chóng, khó thu hồi triệt để.
4. Có thể tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng.
5. Có nguồn thông tin đáng tin cậy nhưng cũng có nguồn thông tin không thực sự đáng tin cậy.

Giải nhanh:

1. Nhiều loại thông tin được lưu trữ với dung lượng khổng lồ.
2. Nếu không cập nhật nội dung thường xuyên thì sẽ thiếu một lượng thông tin cần thiết và ảnh hưởng đến hiệu quả thông tin.
3. Thông tin trên Internet được sao lưu bởi tính năng đồng bộ dữ liệu giữa các thiết bị, dịch vụ. 
4. Có thể tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng nhờ máy tìm kiếm.
5. Thông tin chân thực ban đầu có thể bị làm sai lệch rồi tiếp tục phát tán.

Câu hỏi 2. Đặc điểm nào sau đây không thuộc về thông tin số?

1. Nhiều người có thể truy cập đồng thời.
2. Chỉ cho phép một người sử dụng tại một thời điểm.
3. Có công cụ hỗ trợ tìm kiếm, xử lí, chuyển đổi hiệu quả.
4. Có thể truy cập từ xa.

Giải nhanh:

Câu b đúng.

2. KHAI THÁC NGUỒN THÔNG TIN TIN CẬY

Câu hỏi 1. Thông tin trong những trường hợp nào sau đây là đáng tin cậy?

a) Thông tin trên website có tên miền là .gov.

b) Bài viết của một cá nhân đăng tải trên mạng xã hội với mục đích bôi nhọ người khác.

c) Bài viết hướng dẫn phòng tránh dịch bệnh trên trang web của cơ quan y tế.

d) Bài viết trên tài khoản mạng xã hội của một nhà báo có uy tín và có trích dẫn nguồn thông tin từ trang web của Chính phủ.

Giải nhanh:

Câu a, c, d đúng.

Câu hỏi 2. Có ý kiến cho rằng việc biết lựa chọn nguồn thông tin đáng tin cậy là rất quan trọng. Em có đồng ý với ý kiến này không? Tại sao? Nêu ví dụ minh hoạ.

Giải nhanh:

Em đồng ý vì thông tin có vai trò quan trọng trong việc ra quyết định của con người. Thông tin đúng đắn giúp con người có suy nghĩ, hành động đúng và ngược lại.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1. Em hãy nêu các đặc điểm của thông tin số.

Giải nhanh:

• Thông tin số rất đa dạng.
• Có công cụ tìm kiếm, xử lí, chuyển đổi, truyền hiệu quả, nhanh chóng.
• Có tính bản quyền.
• Có thể dễ dàng sao chép, khó thu hồi triệt để.
• Có độ tin cậy khác nhau.
• Được thu thập, lưu trữ, chia sẻ nhanh và nhiều.

Câu hỏi 2. Em hãy nêu tầm quan trọng của việc biết khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy; nêu ví dụ minh hoạ.

Giải nhanh:

• Việc xác định được độ tin cậy giúp em lựa chọn được thông tin đúng, từ đó có thể đưa ra quyết định phù hợp.
• Ví dụ: Trong mùa dịch Covid-19, trên mạng Facebook có rất nhiều thông tin được chia sẻ về các cách chữa khởi Covid-19.

THỰC HÀNH

Câu hỏi 1. Trên Internet có nhiều thông tin về cách phòng chống dịch bệnh, trong đó có những thông tin đáng tin cậy và có những thông tin không đáng tin cậy. Em hãy cùng với bạn thực hiện các yêu cầu sau:

a) Lựa chọn một dịch bệnh có nhiều thông tin về cách phòng chống được chia sẻ trên Internet.

b) Tìm kiếm thông tin và tạo một tệp văn bản tổng hợp về một số cách phòng chống dịch bệnh được chọn. Đối với mỗi cách phòng chống dịch bệnh, cần có các nội dung chính sau:

• Tóm tắt nội dung cách phòng chống dịch bệnh.
• Thông tin về đơn vị, tác giả, địa chỉ trang web, mục đích, các trích dẫn, ngày đăng tải của bài viết.
• Nhận xét của nhóm em về độ tin cậy kèm theo căn cứ được sử dụng để đánh giá độ tin cậy.

c) Chia sẻ, lấy ý kiến góp ý của các nhóm bạn về sản phẩm của nhóm em.

Giải nhanh:

Các em tham khảo gợi ý sau:

a) Chọn dịch bệnh Covid-19.

b) Phòng chống dịch COVID-19 bằng... "Đồng dao 5K".

c) Học sinh tự chia sẻ, lấy ý kiến góp ý của các nhóm bạn về sản phẩm của nhóm em.

Câu hỏi 3. Thông tin giả, sai sự thật trên Internet gây ra những tác hại, ảnh hưởng xấu đến cá nhân, tổ chức, cộng đồng. Em hãy thực hiện các yêu cầu sau:

a) Tìm kiếm trên Internet và tạo một bài trình chiếu về một số tình huống thông tin giả, sai sự thật gây ra hậu quả cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng. Đối với mỗi tình huống cần có các nội dung chính sau:

• Tóm tắt nội dung thông tin.
• Thông tin về đơn vị, tác giả, bài viết, web, mục đích, các trích dẫn, ngày đăng tải của bài viết.
• Hậu quả gây ra cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng.

b) Trình bày, trao đổi với bạn và cho biết:

• Có thể nhận thấy thông tin giả, sai sự thật trong mỗi tình huống này thông qua những yếu tố, chi tiết nào.
• Nếu người dùng biết cách đánh giá, khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy thì có thể hạn chế được hậu quả trong các tình huống này như thế nào?

Giải nhanh:

a) 

• Tình huống 1: Ngày 12/8/2021, trên mạng xã hội lan truyền thông tin: “Bí thư Thành phố chỉ đạo: Sẽ không cho người dân di chuyển trong 7 ngày” → Khiến cho rất nhiều người dân lo lắng, hoang mang.
• Tình huống 2: Ngày 19/10/2023, trên các fanpage chia sẻ tin “Cơ quan khí tượng Nhật Bản dự báo bão số 8 có khả năng mạnh lên cấp 17 và đổ bộ vào các tỉnh miền Trung” → Khiến người dân rất hoang mang, lo lắng.

b) 

• Dựa vào các yếu tố: Nguồn trang đăng tin, tác giả viết bài,...
• Khi mà người dùng biết cách đánh giá, khai thác nguồn thông tin sẽ giúp họ đưa ra những quyết định đúng.

Câu hỏi 3. Sau khi đã hoàn thành các nhiệm vụ nêu trên, em hãy cho biết:

• Công cụ nào đã được em sử dụng để tìm kiếm thông tin trên Internet?
• Phần mềm nào đã được em sử dụng để hỗ trợ việc tổng hợp, trình bày thông tin?

Giải nhanh:

• Công cụ được em sử dụng là máy tìm kiếm: là một hệ thống phần mềm cho phép người dùng Internet tìm kiếm thông tin trên www. 
• Phần mềm em sử dụng: Word, Powerpoint,...

VẬN DỤNG

Câu hỏi 1. Theo em, tại sao ngày nay nhiều người có thói quen đọc báo trên Internet để cập nhật tin tức?

Giải nhanh:

Vì Internet và các trang mạng xã hội đem lại rất nhiều tiện ích cho người sử dụng như tốc độ thông tin nhanh, nội dung phong phú, đa dạng… 

Câu hỏi 2. Theo em, nên hay không nên tự chữa bệnh theo các hướng dẫn được chia sẻ trên Internet? Tại sao? Cho ví dụ minh hoạ.

Giải nhanh:

• Không nên vì có nhiều bệnh có biểu hiện giống nhau, chúng ta không phân biệt được mà cần phải thăm khám, thực hiện các xét nghiệm để chuẩn đoán bệnh và đưa ra phác đồ chữa bệnh phù hợp.
• Ví dụ: Khi em gõ cụm từ “chữa tiêu chảy” để tìm kiếm thì các em thấy cho ra khoảng 24 600 000 kết quả.