1. Đọc lại mục tri thức đọc hiểu trong SGK Ngữ văn 6, tập hai, tr. 5 và nêu các yếu tố chính của truyện.

Trả lời:

Các yếu tố chính của truyện gồm:

• Cốt truyện
• Nhân vật
• Người kể chuyện
• Chi tiết
• ….

2. Dựa vào những dấu hiệu hình thức nào để nhận ra ngôn ngữ nhân vật trong truyện?

Trả lời:

Khi đọc truyện, để nhận ra ngôn ngữ nhân vật, ta thường dựa vào những dấu hiệu hình thức như: 

• Câu nói được đặt thành dòng riêng và có gạch đầu dòng
• Câu nói được đặt trong ngoặc kép sau dấu hai chấm.

3. Đọc VB sau và trả lời các câu hỏi bên dưới:

ĂN TRỘM TÁO

   Ba con Xin là ông Xung hành nghề hốt thuốc Bắc. Nhà ông có dãy tủ gỗ mít đen bóng ốp sát tường, ngăn kéo san sát. Mỗi lần đến nhà con Xin, chạy nhây ngoài sân chán tôi lại vào nhà xem ông hốt thuốc. 

   Trước tiên ông nghiêm nghị bắt mạch người bệnh với ba ngón tay, sau đó hỏi han đủ thứ, rồi ông vạch mí mắt người bệnh ra xem, bắt người bệnh thẻ cả lưỡi ra nữa. Những lúc đó trông ông rất oai, như một ông vua, bảo làm gì là khách làm theo răm rắp.

   Nhưng tôi vào nhà không phải đề xem ông khám bệnh. Tôi hôi hộp đợi tiết mục tiếp theo. Đó là lúc ông hốt thuốc.

   Ông mở ngắn kéo này, hốt một năm vỏ quyt, mở ngăn kéo kia hót một nắm cam thảo. Có vô số ngăn như vậy, mỗi ngăn chứa một loại thảo được khác nhau.

   Sau khi hốt đủ các vị thuốc cân thiết, cuối cùng bao giờ ông cũng bắc ghế trèo lên thò tay vào ngăn trên cùng, bốc vài quả táo Tàu cho vào thang thuốc.

   Quả táo Tàu to băng ngón tay cái, khô quất queo và đen thùi lùi nhưng căn vào nghe sừng sực và ngọt lịm, con nít đứa nào cũng mê tơi.

   Lần nào cũng vậy, thấy tôi đứng thập thò sau quầy ngăn giương cặp mắt thèm thuồng ra nhìn ông, thế nào ông Xung cũng lấy thêm một quả táo chia r trước mặt tôi, vui vẻ:

- Bác cho con nè.

   Trăm lần như một, hễ tôi có mặt lúc ba con Xin hót thuốc bao giờ tôi cũng có phân. Nhưng không phải lúc nào ông Xung cũng có khách. Những lúc đó, thêm táo quá, tôi nhìn đáo dác không thây ai liên đánh liêu bắc ghé trẻo lên các ngăn tủ. Ngăn đựng táo quá cao, tôi phải chồng một lúc ba cái ghế mới với tới.

   Ba lần ăn vụng táo đều trót lọt.

   Tới lần thứ tư, tôi kiễng chân mạnh quá, chồng ghế lộn nhào hát tôi lăn kềnh dưới nền nhà, êm ẩm cả người.

   Hôm sau gặp con Xin trên lớp, mặt tôi cứ lấm la lấm lét. Tôi chờ nó chửi tôi là đồ ăn vụng. Ghét tôi, nó quàng ba chữ “đồ trộm cắp” lên đầu tôi, tôi chỉ có khóc.

   Nhưng tôi rình nó suốt cả buổi sáng, chẳng thấy nó có thái độ gì khác lạ. Con Xin vẫn nói cười tỉnh bơ, cứ như thể nhà nó chưa từng có trộm đột nhập. Chắc là ông Xung không biết tôi đã vào nhà trộm táo. Nhìn thây máy chiếc nghế đồ chồng kênh, chắc ông nghĩ đo bọn chó mẻo gây ra. Tôi thở phào nhẹ nhõm và vài ngày sau tôi lại lơn tơn mò sang nhà nó.

   Chơi u, chơi cướp cờ với tụi bạn chán, đến trò trồn tìm tôi nhìn quanh không thấy đứa nào đề ý lại chui tọt vào nhà.

   Phòng khám của ông Xung văng hoe, ba chiếc ghê con xếp thành một hàng ngay ngắn trong góc.

   Tôi liếc lên đấy ngăn kéo im lìm, phân vân không biết có nên bắc ghế leo lên một lân nữa không.

   Đang lưỡng lự, ánh mắt tôi chợt chạm phải một ngăn kéo đưới thấp và lập tức mắc kẹt luôn ở đó.

   Đó là ngăn kéo đuy nhất có đán nhãn bên ngoài, độc một chữ “TÁO”.

   Trong một phút, không khí chung quanh tôi như đồng cứng lại, mọi âm thanh xôn xao vọng vào từ ngoài sân đột ngột tắt ngâm trong tai tôi.

   Tất cả những gì tôi nghe thấy trong lúc đó là tiếng trái tim tôi đang nên thỉnh thịch trong lồng ngực, không, không phải lông ngực, nó đang đập binh binh ở chỗ nào khác, thập hơn, có thê trái tim tôi vừa rơi xuống một chỗ nào đó gần dạ dày.

   Tay chân tôi tê liệt có đến một lúc. Đến khi cử động được, điều đuy nhất tôi có thể làm là vùng chạy ra khỏi nhà con Xin. Chạy tuốt ra đường. Xa thật xa.  Tôi cảm thây xâu hỗ, cứ như thê tôi vừa bị bắt quả tang thò tay vào ngăn kéo, mặc dù tôi biết ba con Xin không trách cứ gì tôi. Thậm chí ông cô tình đổi ngăn kéo đựng táo xuống phía đưới và ghi rõ chữ “TÁO” bên ngoài đề tôi có thể dễ dàng lấy trộm.

    Ông “vẽ đường cho hươu chạy” chẳng qua ông sợ tôi té ngã khi phải bắc ghế trẻo lên cao.

   Nhưng kể từ hôm đó tôi không bao giờ nghĩ đến chuyện lây trộm táo của ông nữa, chẳng hiểu tại sao!

(Nguyễn Nhật Ánh, Tôi thấy hoa vàng trên cỏ xanh, NXB Trẻ, 2010)

a. Truyện có những nhân vật nào?

b. Nhân vật nào là nhân vật chính?

c. Tìm trong đoạn sau những chi tiết miêu tả ý nghĩ, cảm nhận của nhân vật “tôi”:

   Trong một phút, không khí chung quanh tôi như đồng cứng lại, mọi âm thanh xôn xao vọng vào từ ngoài sân đột ngột tắt ngầm trong tai tôi.

   Tất cả những gì tôi nghe thấy trong lúc đó là tiếng trái tim tôi đang nện thình thịch trong lồng ngực, không, không phải lồng ngực, nó đang đập binh binh ở chỗ nào khác, thập hơn, có thể trái tim tôi vừa rơi xuống một chỗ nào đó gần dạ dày.

   Tay chân tôi tê liệt có đến một lúc. Đến khi cử động được, điều đuy nhất tôi có thể làm là vùng chạy ra khỏi nhà con Xin. Chạy tuốt ra đường. Xa thật xa.  Tôi cảm thấy xấu hỗ, cứ như thể tôi vừa bị bắt quả tang thò tay vào ngăn kéo, mặc dù tôi biết ba con Xin không trách cứ gì tôi. Thậm chí ông cô tình đổi ngăn kéo đựng táo xuống phía đưới và ghi rõ chữ “TÁO” bên ngoài để tôi có thể dễ dàng lấy trộm.

d. Những chi tiết đó góp phần thể hiện nét tính cách gì của nhân vật?

đ. Hành động viết chữ “TÁO” lên ô thuốc và để xuống vị trí thấp hơn chỗ cũ thể hiện phẩm chất gì của ông Xung?

e. VB viết về đề tài gì?

g. Nêu chủ đề của truyện.

Trả lời:

a. Truyện có những nhân vật như: “tôi”, Xin, ông Xung.

b. Nhân vật chính là nhân vật “tôi”. Bởi vì các sự việc trong truyện đều xoay quanh nhân vật “tôi”.

c. Những chi tiết miêu tả ý nghĩ, cảm nhận của nhân vật “tôi”:

- Những chi tiết miêu tả Ý nghĩ của nhân vật “tôi”:

• Tiếng trái tim tôi đang nện thình thịch trong lòng ngực
• Tay chân tôi tê liệt có đến một lúc
• Cảm thấy xấu hỗ

- Những chi tiết miêu tả Hành động của nhân vật “tôi”:

• Vùng chạy ra khỏi nhà con Xin. Chạy tuốt ra đường
• Bị bắt quả tang thò tay vào ngăn kéo

d. Những chi tiết này cho thấy nhân vật “tôi” có nét tính cách của trẻ con: ngây thơ, hồn nhiên.

đ. Hành động viết chữ “TÁO” lên ô thuốc và để xuống vị trí thấp hơn chỗ cũ thể hiện phẩm chất của ông Xung là: lòng nhân hậu, thương người, sự thấu hiểu tâm lí nhân vật, giáo dục nhân vật “tôi” nhận ra lỗi lâm một cách tế nhị và niềm tin vào sự lương thiện của ông.

e. VB viết về đề tài: giáo dục trẻ em

g. Chủ đề của truyện: giáo dục trẻ em, đồng thời giúp trẻ em nhận ra những lỗi lầm và sửa chữa để qua đó khơi dậy lòng hướng thiện của trẻ em.