BÀI 11. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CƠ BẢN CỦA CÔNG DÂN 

PHẦN I: CÁC CÂU HỎI TRONG SGK

KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Em biết những quyền cơ bản của em và mọi người xung quanh?

KHÁM PHÁ

1. Tìm hiểu những quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo hiến pháp 2013. 

Quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cả nhân và bí mật gia đình.

Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tin, điện thoại. điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.

Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập.

a) Hình ảnh và thông tin trên đây thể hiện những quyền và nghĩa vụ cơ bản nào của công dân?

b) Em hiểu thế nào là quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân?

2. Nội dung quyền và nghĩa vụ cơ bản của hiến pháp 2013

Câu hỏi: Công dân có quyền và nghĩa vụ cơ bản của hiến pháp 2013 nào?

3. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

Câu hỏi: Đọc và thảo luận tình huống:

1. Thực hiện quyền tự do ngôn luận của công dân, một số trường trung học cơ sở tô chức lấy ý kiến đóng góp của giáo viên và học sinh vào việc xây dựng trường lớp. Nhiều bạn học sinh băn khoăn, không biết học sinh có quyền tự do ngôn luận hay không? Vì thể, sự tham gia của các bạn cũng khác nhau.

Nhóm học sinh thứ nhất tích cực tham gia đóng góp ý kiến với trường về những nội dung liên quan đến học tập của học sinh.

Nhóm học sinh thứ hai thì cho rằng đây là quyền của các thầy cô giáo, không phải của mình, nên không tham gia.

a) Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của học sinh trong trường hợp này.

b) Theo em, trong trường hợp này học sinh có thể phát biểu ở đâu và phát biểu như thế nào?

2. Nhà ở mặt đường, nên chị Điệp muôn mở cửa hàng bán quạt điện. Chị đã làm thủ tục hồ sơ và được cơ quan đăng ký kinh doanh của huyện cấp Giấy chứng nhận đăng kí kinh doanh. Kẻ từ khi mở cửa hàng kinh doanh. chị Điệp luôn khai báo và nộp thuế đầy đủ cho Nhà nước.

 Em hãy cho biết ý kiến của mình về việc thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế của chị Điệp.

3. Nhà máy X chuẩn bị đi vào hoạt động sản xuất nước giải khát. Mọi việc đã được lên kế hoạch cụ thể. Tuy vậy, vấn đề gây tranh luận nhiều nhất trong Ban lãnh đạo nhà máy là việc xử lí nước thải từ hoạt động sản xuất. Có hai ý kiến:

Ý kiến thứ nhất cho rằng, cần phải xây dựng hệ thống xử lý nước thải để bảo vệ môi trường xung quanh nhà máy.

Ý kiến thứ hai thì cho rằng, công việc này rất tốn kém, nên có thể xả nước thải xuống dòng sỏng bên cạnh nhà máy.

d) Theo em, ý kiến nào trên đây là thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường?

4. T và D có mâu thuẫn cá nhân với nhau từ mấy tháng nay mà vẫn chưa giải quyết được D, T quyết tâm hạ uy tín, danh dự của D bằng cách tung tin xấu về D trong trường học. T nói với các bạn trong lớp rằng D học kém, nhưng hay nhìn bài của bạn khác nên được điểm cao. D ấm ức và xấu hổ vì bị vu oan, nói xấu, nhưng không biết phải làm gì?

a) Em đồng tỉnh hay phản đối việc làm của T? Vì sao?

b) Trong trường hợp này, D có thể làm gì để bảo vệ quyên của mình?

LUYỆN TẬP

Câu 1: Nghệ sĩ V bị một Facebooker dùng lời lẽ xúc phạm danh dự trên trang Facebook của minh. Điều này đã mang đến sự phiền toái, thậm chí thiệt hại cho nghệ sĩ V, làm ảnh hưởng đến danh dự, uy tin của Nghệ sĩ V.

Trong trường hợp này, Nghệ sĩ V cần làm gì để bảo vệ danh dự, nhân phẩm của mình?

Câu 2: Trường Trung học cơ sở N phát động phong trào vệ sinh bảo vệ môi trường trong trường học và khu vực xung quanh vào một buổi sáng chủ nhật. Đa số các bạn học sinh lớp 6C hào hứng tham gia. Thế nhưng, các bạn N, T và H không muốn tham gia hoạt động này, vì cho rằng công việc ấy không phải là công việc của học sinh lớp 6.

a) Em có nhận xét gì về suy nghĩ và biểu hiện của ba bạn trên?

b) Theo em, học sinh trung học cơ sở có phải thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường hay không?

Câu 3: Biểu hiện nào dưới đây là thực hiện đúng quyền và nghĩa vụ học tập của công dân?

A. Vân tích cực học trên lớp và làm đầy đủ bài tập ở nhà.

B. Hưng chăm học các môn yêu thích, còn các môn khác chỉ học đối phó.

C. Lâm chỉ học được vào buổi tối, còn buổi chiều thì làm việc nhà giúp bố mẹ.

D. Hà học giỏi nhưng không muốn tham gia các hoạt động học tập trong nhà trường.

E. Hân học giới nhưng thỉnh thoảng lại vì phạm nội quy trường học.

G. Minh luôn giúp đỡ bạn bè trong học tập. 

Câu 4: Theo em, quyền và nghĩa vụ nào là quan trọng nhất đối với học sinh? Vì sao?

VẬN DỤNG

Câu 1: Sưu tập tranh về quyền cơ bản của công dân.

Câu 2: Tự nhận xét đánh giá về quyền cơ bản của mình.

PHẦN II: 5 PHÚT SOẠN BÀI

KHỞI ĐỘNG

Những quyền cơ bản của em và mọi người xung quanh là: quyền tự do ngôn luận, tiếp cận thông tin, tự do tín ngưỡng.

KHÁM PHÁ

1. Tìm hiểu những quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân theo hiến pháp 2013. 

a. Hình ảnh và thông tin trên đây thể hiện quyền: quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cả nhân và bí mật gia đình. Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín. Có quyền và nghĩa vụ học tập.

B. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân là các quyền và nghĩa vụ chủ yếu, gắn bó mật thiết với đời sống của mỗi công dân, được ghi nhận trong Hiến pháp; quy định mối quan hệ cơ bản nhất giữa Nhà nước và công dân. Quyền công dân không tách rời nghĩa vụ của công dân.

2. Nội dung quyền và nghĩa vụ cơ bản của hiến pháp 2013

Theo hiến pháp 2013 công dân có quyền và nghĩa vụ cơ bản là:

- Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khoẻ, danh dự và nhân phẩm,,...

- Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình...

- Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác.

- Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý.

- Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào...

- Công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình,...

- Công dân đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội, Hội đồng nhân dân.

- Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp..

- Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp không cấm.

- Mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ,...

- Công dân có quyền và nghĩa vụ học tập.

- Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Bảo vệ Tổ quốc là nghĩa vụ thiêng liêng và quyền cao quý của công dân.

- Công dân có nghĩa vụ tuân theo Hiến pháp và pháp luật;...

- Mọi người có nghĩa vụ nộp thuế theo luật định.

3. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân

a) Việc thực hiện quyền tự do ngôn luận của học sinh trong trường hợp nhóm học sinh thứ hai là sai vì bất kì ai đều có quyền tự do ngôn luận.

B) Theo em trong trường hợp này có thể phát biểu khi cô giáo yêu cầu thảo luận.

c) Chị Điệp đã thực hiện quyền tự do kinh doanh và nghĩa vụ đóng thuế đầy đủ.

d) Ý kiến thức nhất đúng với quyền và nghĩa vụ bảo vệ môi trường.

4.

a) Em không đồng tình việc làm của T.

b) Trong trường hợp này, D có thể làm gì để bảo vệ quyền của mình báo cáo với nhà trường, hoặc cô giáo. 

LUYỆN TẬP

Câu 1: Trong trường hợp này nghệ sĩ V hãy lập biên bản ra toà án để thực hiện quyền và bảo vệ danh dự và nhân phẩm của mình.

Câu 2: a) Suy nghĩ của 3 bạn trên là sai lệch. Vì các bạn có quyền và nghĩa vụ học tập. Đồng nghĩa với điều đó là các bạn phải tham gia các hoạt động của trường lớp.

b) Theo em học sinh trung học cơ sở có phải thực hiện nghĩa vụ bảo vệ môi trường 

Câu 3: G, A.

Câu 4: Theo em, quyền và nghĩa vụ học tập là quan trọng nhất đối với học sinh.

VẬN DỤNG

Câu 1: Học sinh tự sưu tầm

Câu 2: Em đã thực hiện đầy đủ quyền cơ bản của mình như học tập, tự do ngôn luận, quyền tiếp nhận thông tin, được bảo vệ sức khoẻ…