Tiền đề của cách mạng tư sản

Nội dung chính

Kinh tế

- Kinh tế tư bản chủ nghĩa ra đời và phát triển trong lòng chế độ phong kiến hoặc chế độ thuộc địa:

+ Ở Anh: 

• Nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa, hỗ trợ cho sự phát triển công thương nghiệp. 

• Các ngành luyện sắt, thép, đóng tàu phát triển nhanh. 

+ Ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: công trường thủ công phát triển, nhiều trung tâm công nghiệp hình thành.

+ Ở Pháp: kinh tế công, thương nghiệp phát triển mạnh theo hướng tư bản chủ nghĩa.

- Sự phát triển gặp phải nhiều rào cản của Nhà nước phong kiến hay chính sách cai trị hà khắc của chính quốc đối với thuộc địa. 

- Để mở đường cho chủ nghĩa tư bản phát triển cần phải xoá bỏ những rào cản đó.

Chính trị

- Chính sách cai trị của Nhà nước phong kiến, thực dân gây ra sự bất mãn ngày càng lớn cho giai cấp tư sản và các tầng lớp khác trong xã hội:

+ Ở Anh: nhà vua nắm mọi quyền lực, cai trị độc đoán, tự ý đánh thuế, tiến hành đàn áp các tín đồ Thanh giáo,…

+ Ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: Chính phủ đề ra các đạo luật khắt khe, bóc lột nhân dân thuộc địa.

+ Ở Pháp: 

• Chế độ quân chủ chuyên chế khủng hoảng, tầng lớp quan lại quan liêu, tham nhũng.

• Đời sống nhân dân cực khổ. 

- Họ đấu tranh để xoá bỏ ách áp bức, bóc lột.

Xã hội

- Những biến đổi về kinh tế làm cho mâu thuẫn xã hội ngày càng gay gắt.

- Giai cấp tư sản và đồng minh giàu có về kinh tế nhưng không có quyền lực chính trị tương xứng. Họ tìm cách tập hợp quần chúng nhân dân để làm cách mạng.

+ Ở Anh: quần chúng nhân dân chịu ách áp bức nặng nề của Nhà nước, quý tộc phong kiến và giáo hội Anh; bị tước đoạt ruộng đất.

+ Ở 13 thuộc địa Anh ở Bắc Mỹ: chính sách khai thác thuộc địa của thực dân Anh gây ra mâu thuẫn ngày càng gay gắt giữa các tầng lớp nhân dân thuộc địa với chế độ thực dân.

+ Ở Pháp: 

• Nông dân: nộp nhiều loại tô thuế cho lãnh chúa, chịu nhiều nghĩa vụ khác đối với Nhà nước và nhà thờ. 

• Công nhân: điều kiện lao động và đời sống rất khó khăn.

• Bình dân thành thị: sống tạm bợ, chen chúc nhau trong những vùng ngoại ô.

Tư tưởng

- Để tập hợp quần chúng nhân dân, giai cấp tư sản cần có hệ tư tưởng để chống lại hệ tư tưởng phong kiến bảo thủ. 

- Khi chưa có hệ tư tưởng của riêng mình, giai cấp tư sản, quý tộc mới: 

+ Ở Nê-đéc-lan, Anh: mượn “ngọn cờ” tôn giáo cải cách để tập hợp quần chúng.

+ Ở Pháp: nền tảng của hệ tư tưởng dân chủ tư sản chính là Triết học Ánh sáng với các đại diện tiêu biểu là Mông-te-xki-ơ, Vôn-te, G. G. Rút-xô.