Tóm tắt kiến thức lịch sử 10 cánh diều bài 7: Một số nền văn minh phương Tây
Tổng hợp kiến thức trọng tâm lịch sử 10 cánh diều bài 7: Một số nền văn minh phương Tây. Tài liệu nhằm củng cố, ôn tập lại nội dung kiến thức bài học cho học sinh dễ nhớ, dễ ôn luyện. Kéo xuống để tham khảo
1. TÌM HIỂU VỀ VĂN MINH HY LẠP, LA MÃ
1.1 TÌM HIỂU CƠ SỞ HÌNH THÀNH
Cơ sở hình thành nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại | |
Tác động của điều kiện tự nhiên, dân cư, kinh tế đến sự hình thành nền văn minh Hy Lạp và La Mã. | - Điều kiện tự nhiên: + Khu vực Nam Âu có hai bán đảo nhỏ vươn đài ra Địa Trung Hải là bán đảo Ban-căng và bán đảo I-ta-li-a. + Phần lớn lãnh thổ là đồi núi, xen giữa là những cánh đồng nhỏ hẹp; đất đai khô cần, trong lòng đất có nhiều khoáng sản, bờ biển khúc khuỷu có nhiều vũng, vịnh. - Kinh tế: thủ công nghiệp, thương nghiệp và hàng hải phát triển mạnh mẽ. - Dân cư: + Gồm nhiều tộc người Cư dân La Mã cổ đại chủ yếu là người I-ta-li-an (người I-ta-li-ôt), sống ở đồng bằng I-ta-li-um. Về sau, là người Rô-ma. + Ngoài ra còn có người Gô-loa, Êtơ-rux-cơ, người Hy Lạp.... Họ chính là chủ nhân sáng tạo nên những thành tựu của nền văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại. |
Tác động của cơ sở chính trị đến sự hình thành nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại. | Vào khoảng thế ki VIII - VI TCN, các nhà nước Hy Lạp và La Mã đã ra đời. - Ở Hy Lạp là quốc gia thành bang, tiêu biểu là thành bang A-ten và Xpác. - Ở La Mã, nhà nước điền hình là nền cộng hoà quý tộc, nhà nước đề chế. |
Tác động của cơ sở xã hội đến sự hình thành nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại. | Bao gồm chủ nô, bình dân và nô lệ. - Chủ nô: tầng lớp có thế lực về chính trị và kinh tế gồm các chủ xưởng, chủ trang trại, chủ thuyền buôn và sở hữu nhiều nô lệ. - Bình dân là những người tự do, gồm nông dân nghèo, thợ thủ công, nô lệ được giải phóng. - Nô lệ là tầng lớp chiếm số đông trong xã hội, làm việc nặng nhọc ở các trang trại, trong các xưởng thủ công, khuân vác hàng hoá và chèo thuyền. |
Tại sao nói nền văn minh phương Đông cổ đại là cơ sở tác động đến sự hình thành nền văn minh Hy Lạp, La Mã cổ đại? | - Địa hình Hy Lạp và La Mã mang tính mở. => Có điều kiện giao lưu, tiếp thu ảnh hưởng của các nền văn minh phương Đông cổ đại, lan toả giá trị của mình đến nhiều vùng quanh Địa Trung Hải. - Văn minh Hy Lạp - La Mã cổ đại tiếp thu nhiều thành tựu của văn minh phương Đông như chữ viết, văn học, tín ngưỡng, tôn giáo, kiến trúc, điêu khắc, hội hoạ, các kĩ thuật chế tác và sản xuất thủ công nghiệp. |
1.2 TÌM HIỂU VỀ NHỮNG THÀNH TỰU CƠ BẢN
- Về chữ viết:
+ Sáng tạo ra hệ chữ cái A, B, C và La Mã đã kế thừa, phát triển thành chữ La-tinh. Đó là nền tảng chữ viết theo hệ chữ La-tinh hiện nay.
+ Chữ viết Hy Lạp và La Mã đơn giản, ngắn gọn, linh hoạt, mang tính khái quát hoá.
- Về văn học:
+ Phong phú, nhiều thể loại (sử thi, kịch, thần thoại,...) và đạt nhiều thành tựu lớn.
+ Nổi bật là sử thi I-li-át và Ô-đi-xê của Hô-me.
- Về triết học:
+ Chia làm hai trường phái chính: triết học duy vật và triết học duy tâm.
- Triết học duy vật gồm những đại diện tiêu biểu là Ta-lét, Hê-ra-clít,...
- Triết học duy tâm gồm những đại diện tiêu biếu là A-rit-xtốt, Xô-crát, Pờ-la-tông,...
=> Triết học được xem là những thành tựu rực rỡ của văn minh phương Tây, tạo nên cơ sở hình thành của Triết học châu Âu sau này.
- Về tôn giáo: Thiên Chúa giáo được lan toả mạnh mẽ và trở thành một trong những tôn giáo lớn trên thế giới.
- Về lịch pháp và thiên văn học: Cư dân đã biết làm lịch dựa theo sự chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời.
- Về khoa học tự nhiên: Gắn liền với tên tuổi của các nhà khoa học nổi tiếng. Nhiều nhà khoa học đã tìm ra được những định lí, định đề, tiên đề khoa học.
=> Những hiểu biết về khoa học của cư dân Hy Lạp và La Mã được ứng dụng hiệu quả trong cuộc sống, là nền tảng của khoa học hiện đại.
- Về điêu khắc và kiến trúc:
+ Nhiều công trình kiến trúc, điêu khắc tinh xảo như đền Pác-tê-nông ở A-ten (Hy Lạp), đấu trường Cô-li-dê ở Rô-ma, tượng lực sĩ ném đĩa, tượng thân Vệ nữ ở Mi-lô,...
+ Đạt tới một trình độ cao, mang tính thực tế, tỉnh tế và tính dân tộc sâu sắc. Là hình mẫu cho những tác phẩm văn học, nghệ thuật của châu Âu trong các giai đoạn sau, như thời Phục hưng, cận đại, hiện đại.
=> Thành tựu văn minh Hy Lạp – La Mã là cơ sở đầu tiên của nền văn minh phương Tây sau này.
2. TÌM HIỂU VỀ VĂN MINH THỜI PHỤC HƯNG
- Về kinh tế: Sự phát triển của các thành thị và tác động của các cuộc phát kiến địa lí, dẫn đến kinh tế Tây Âu có nhiêu thay đổi:
+ Quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa hình thành.
+ Sự phát triển kinh tế công thương nghiệp, sự tiên bộ của khoa học kĩ thuật.
- Về xã hội:
+ Tây Âu dưới sự thống trị của chế độ phong kiến.
+ Sự khắt khe của Giáo hội Thiên Chúa giáo đã kìm hãm sự phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa.
- Về chính trị:
+ Giai cấp tư sản đã xuất hiện trong lòng xã hội phong kiến, họ muốn có hệ tư tưởng và nền văn hoá riêng để phục vụ cho đời sống tinh thần của mình.
+ Hệ tư tưởng lỗi thời của Giáo hội Thiên Chúa giáo và của quý tộc, phong kiến cản trở sự phát triển của giai câp tư sản đang lên.
- Chủ nghĩa nhân văn hình thành: Nhiều trường đại học được thành lập: Đại học Pa-ri (Pháp), Đại học O-xphớt (Anh), Đại học Pa-téc-mơ (I-ta-li-a).
- Mục tiêu “phục hồi” lại một số nội dung của văn minh Hy Lạp và La Mã, tiếp tục phát triển nền văn minh mới:
+ Văn minh Hy Lạp và La Mã cổ đại có nhiều nét gần gũi với tư tưởng của giai cấp tư sản và đối lập với tư tưởng phong kiến.
+ Thành phố Phờ-lo-ren (I-ta-li-a) là nơi khởi nguồn văn minh thời Phục hưng, sau đó lan rộng
khắp châu Âu (Vai trò của dòng họ Mê-đi-xi, đóng vai trò quan trọng trong nền chính trị thành phố, chủ trương khuyến khích phát triển nghệ thuật).
2.1 TÌM HIỂU NHỮNG THÀNH TỰU CƠ BẢN
- Về văn học: có nhiều tác phẩm tiêu biểu như Thần khúc của A. Đan-tê, Đôn Ki-hô-tê của M. Xéc-van-téc,...
- Về triết học:
+ Phê phán triết học duy tâm, lên án chế độ phong kiến, đề cao tri thức, lí trí của con người.
+ Đại diện tiêu biểu là Mi-chen đơ Mông-ten-nhơ (Pháp), Ê-ra-xmơ (Hà Lan), La Ra-mê (Pháp)...
- Về khoa học: tiêu biêu là Cô-péc-ních, Bru-nô và Ga-li-lê.
- Về nghệ thuật: tiêu biểu là bức họa Nàng Mô-na Li-sa, Bữa ăn tối cuối cùng của Lê-ô-na đờ Vanh-xi; Tượng Đa-vít, Sự sáng tạo A-đam của Mi-ken-lăng-giơ,....
=> Ý nghĩa của các thành tựu văn minh thời Phục hưng:
+ Lên án, châm biếm Giáo hội Thiên Chúa giáo đương thời, đả kích tầng lớp quý tộc phong kiến.
+ Đề cao giá trị con người và quyền tự do cá nhân. Đòi cho con người được tự do hành động, đề cao tình cảm thực, ca ngợi tình yêu tự do.
+ Đề cao chủ nghĩa duy vật, khoa học, tiến bộ, coi trọng các ngành khoa học tự nhiên, các phương pháp thực nghiệm và gắn với cuộc sống hiện thực.
Bình luận