BÀI 4: THỰC PHẨM VÀ DINH DƯỠNG

Câu hỏi: Vì sao hằng ngày chúng ta phải sử dụng nhiều loại thực phẩm khác nhau? 

Giải nhanh:

Chúng ta cần phải ăn nhiều loại thức ăn khác nhau vì:

- Cơ thể cần nhiều loại chất dinh dưỡng khác nhau để cung cấp nguyên liệu, năng lượng và tham gia các phản ứng hóa học trong tế bào, cơ thể.

- Tuy nhiên, mỗi loại thức ăn chỉ cung cấp một hoặc một số chất dinh dưỡng chủ yếu nhất định.

→ Việc ăn nhiều loại thức ăn khác nhau để cung cấp đầy đủ các loại chất dinh dưỡng, không cung cấp thừa hoặc thiếu một nhóm chất dinh dưỡng nào đó cho cơ thể.

1. GIÁ TRỊ DINH DƯỠNG CỦA CÁC NHÓM THỰC PHẨM 

Câu hỏi: 

- Em hãy cho biết tên các nhóm thực phẩm có trong Hình 4.1.

- Dựa vào các hình ảnh ở cột bên phải, em hãy cho biết vai trò của mỗi nhóm thực phẩm đối với cơ thể con người.

Giải nhanh:

- Tên các nhóm thực phẩm có trong Hình 4.1 là: chất đạm, chất béo, bột, khoáng chất và vitamin.

- Vai trò của mỗi nhóm thực phẩm đối với cơ thể là:

2. NHU CẦU DINH DƯỠNG CỦA CƠ THỂ 

Câu hỏi: Theo em, thể trạng của mỗi bạn trong Hình 4.2 thể hiện tình trạng dinh dưỡng của cơ thể như thế nào?

Giải nhanh:

3. CHẾ ĐỘ ĂN UỐNG KHOA HỌC 

3.1. Xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lí 

Câu hỏi: Em hãy nhận xét về loại món ăn và thành phần các nhóm thực phẩm chính được sử dụng trong bữa ăn ở Hình 4.3.

Giải nhanh:

- Nhận xét về các loại món ăn: Các loại món ăn trong Hình 4.3 đảm bảo cho một bữa ăn đầy đủ chất dinh dưỡng. 

- Nhận xét về thành phần các nhóm thực phẩm chính được sử dụng ở hình 4.3 là: chất đạm, đường, bột, khoáng, vitamin trong món ăn.

3.2. Phân chia số bữa ăn hợp lí 

Câu hỏi: Em hãy quan sát sự phân chia các bữa ăn của gia đình trong Hình 4.4 và trả lời các câu hỏi dưới đây:

- Thời gian phân chia các bữa ăn của gia đình trên như thế nào?

- Nếu trung bình thức ăn được tiêu hóa hết sau 4 giờ thì việc phân chia các bữa ăn của gia đình này có hợp lí không? Vì sao?

Giải nhanh:

- Thời gian phân chia các bữa ăn của gia đình là: bữa sáng, trưa, chiều tối. 

- Nếu trung bình thức ăn được tiêu hoá hết sau 4 giờ thì việc phân chia các bữa ăn của gia đình này có hợp lí. Vì việc phân chia như vậy sẽ giúp cung cấp đầy đủ dưỡng chất cho cả một ngày.

4. XÂY DỰNG BỮA ĂN DINH DƯỠNG HỢP LÍ 

4.1. Các yếu tố của bữa ăn hợp lí 

4.2. Chi phí của bữa ăn

4.3. Các bước xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lí 

LUYỆN TẬP 

Luyện tập 1: Em hãy phân loại những thực phẩm dưới đây theo các nhóm thực phẩm chính

Thịt lợn (thịt heo), cà rốt, cua, đậu cô ve, bí đao, rau muống, khoai lang, bánh mì, bông cải, cải thìa, sườn lợn, bắp cải thảo, dứa, mỡ lợn, tôm khô, cá viên, su su, thịt gà, dầu ăn, gạo, cá ba sa.

Giải nhanh:

Em phân loại thực phẩm theo những nhóm thực phẩm chính như sau:

Luyện tập 2: Quan sát những món ăn dưới đây, em hãy cho biết mỗi món ăn cung cấp chất dinh dưỡng nào là chủ yếu.

Giải nhanh:

Mỗi món ăn trong hình cung cấp chất dinh dưỡng chủ yếu là:

Luyện tập 3: Cho các nhóm người sau:

(1) Người cao tuổi; (2) Trẻ em đang lớn; (3) Trẻ sơ sinh; (4) Người lao động nặng.

Em hãy ghép các yêu cầu dinh dưỡng dưới đây với từng nhóm người cho phù hợp.

a. Đang trong giai đoạn phát triển nên cần được cung cấp nhiều chất đạm hơn so với người lớn.

b. Còn quá nhỏ, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện nên chưa thể tiêu hóa được những thức ăn cứng. Vì vậy cần sử dụng sữa cho toàn bộ các bữa ăn trong ngày.

c. Các cơ quan trong cơ thể hoạt động suy yếu dần nên nhu cầu dinh dưỡng giảm so với lúc còn trẻ. Vì vậy cần giảm bớt lượng thức ăn để tránh tăng gánh nặng cho các cơ quan tiêu hóa.

d. Phải làm việc nhiều và nặng nhọc nên cần nhiều năng lượng hơn người lao động nhẹ.

Giải nhanh:

Em ghép nhóm người với yêu cầu dinh dưỡng như sau:

Luyện tập 4: Nếu chỉ sử dụng thường xuyên một loại thực phẩm thì sẽ xảy ra điều gì đối với cơ thể?

Giải nhanh:

Nếu chỉ sử dụng thường xuyên một loại thực phẩm thì sẽ xảy ra tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng do lặp thực phẩm dễ gặp ở nhóm người ăn chay. 

Luyện tập 5: Trong các bữa ăn dưới đây, em hãy cho biết bữa ăn nào có thành phần các nhóm thực phẩm hợp lí. Vì sao?

Giải nhanh:

Trong các bữa ăn đã cho, bữa ăn số 3 có thành phần các nhóm thực phẩm hợp lí vì:

   + Có đầy đủ 3 loại món ăn chính: món canh, món mặn, món xào

   + Các món ăn có đủ thực phẩm trong 4 nhóm chính.

Luyện tập 6: Quan sát thời gian phân chia các bữa ăn của 3 bạn dưới đây. Theo em, bạn nào có thời gian phân chia các bữa ăn hợp lí nhất? Các bạn khác nên điều chỉnh thời gian phân chia bữa ăn như thế nào cho hợp lí?

Giải nhanh:

- Theo em, bạn thứ ba có thời gian phân chia thức ăn hợp lí nhất.

- Các bạn khác nên điều chỉnh thời gian phân chia bữa ăn hợp lí là: chia bữa ăn chính là 3 bữa 1 ngày.

VẬN DỤNG 

Câu hỏi 1: Gia đình em thường dùng những món ăn nào? Mỗi món ăn cung cấp chất dinh dưỡng nào là chủ yếu?

Giải nhanh:

- Gia đình em thường dùng những món ăn là cơm trắng, thịt, rau, cá. 

- Mỗi món ăn cung cấp chất dinh dưỡng đạm và vitamin, bột đường là chủ yếu.

Câu hỏi 2: Em có nhận xét gì về cách ăn uống của mình? Nếu chưa hợp lí, em cần phải điều chỉnh lại như thế nào?

Giải nhanh:

- Bản thân em tự nhận thấy cách ăn uống của mình còn muộn hơn với thời gian quy định. 

- Em cần điều chỉnh cho hợp lí hơn bằng cách ăn uống đúng giờ hơn.

Câu hỏi 3: Dựa vào quy trình xây dựng bữa ăn dinh dưỡng hợp lí, em hãy tham khảo thêm Hình 4.5 và Bảng 4.2 để xây dựng các bữa ăn dinh dưỡng hợp lí trong 1 ngày cho gia đình mình.

Giải nhanh:

Em xây dựng bữa ăn đảm bảo dinh dưỡng hợp lí trong 1 ngày cho gia đình mình như sau:

Câu hỏi 4: Trên cơ sở tính toán chi phí cho mỗi món ăn, hãy tính toán chi phí cho các bữa ăn mà em vừa xây dựng ở câu 3.

Giải nhanh:

Em tính toán chi phí cho bữa ăn mà em vừa xây dựng ở câu 3 như sau:

* Bữa ăn sáng:

* Bữa ăn trưa:

* Bữa ăn tối