I – CÁC LOẠI VĂN BẢN VÀ NHỮNG PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT ĐÃ HỌC

1. Em hãy dẫn ra một số bài văn (văn bản) đã học trong sách giáo khoa ngữ văn 6, từ đó phân loại những bài văn học theo các phương thức biểu đạt chính: tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận, … Thống kê theo bảng sau:

2, Hãy xác định và ghi ra vở phương thức biểu đạt chính trong các văn bản sau:

3. Trong sách giáo khoa Ngữ văn 6, em đã được luyện tập làm các loại văn bản theo những phương thức nào? Thống kê ra vở theo bảng sau:

II – ĐẶC ĐIỂM VÀ CÁCH LÀM

1.Theo em, các văn bản miêu tả, tự sự (kể chuyện) và đơn từ khác nhau ở chỗ nào? So sánh mục đích, nội dung, hình thức trình bày (các phần trong một văn bản) của ba loại văn bản này. Ghi vào vở theo bảng sau:

2. Mỗi bài văn miêu tả hay tự sự điều có ba phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài. Hãy nêu nội dung và những lưu ý trong cách thể hiện của từng phần. Tổng kết vào vở theo bảng sau:

3. Em hãy nêu mối quan hệ giữa sự việc, nhân vật và chủ đề trong văn bản tự sự. Cho ví dụ cụ thể.
Trong văn bản tự sự thì: sự việc, nhân vật, chủ đề có quan hệ gắn bó chặt chẽ với nhau

• Sự việc do nhân vật làm ra. Nếu không có sự việc thì nhân vật trở nên nhạt nhẽo, đơn điệu, vô vị, không tạo thành cốt truyện.
• Sự việc và nhân vật phải cùng tập trung làm nổi bật chủ đề của truyện. Ngược lại, chủ đề của truyện nếu không được thể hiện trong nhân vật, qua sự việc thì nhất định sẽ khô khan, cứng nhắc, không có sức thuyết phục.

Ví dụ: Truyện Thạch Sanh

• Sự việc: Thạch Sanh mồ côi, lớn lên bên gốc đa, gặp Lí Thông, bị lừa đi giết chằn tinh, bắn đại bàng cứu công chúa ...
• Nhân vật chính: Thạch Sanh
• Chủ đề: Ca ngợi sự thật thà, dũng cảm, đề cao cái Thiện, diệt trừ cái ác.

Nếu không có nhân vật Thạch Sanh thì không có các sự việc và chủ để của truyện cũng không có dịp để thể hiện.

4. Nhân vật trong văn tự sự thường được kể và miêu tả qua những yếu tố nào? Hãy nêu dẫn chứng vể một nhân vật trong truyện mà em đã học.

Nhân vật trong văn tự sự thường được kể và miêu tả qua các yếu tố:

• Chân dung ngoại hình
• Ngôn ngữ
• Cử chỉ, hành động, suy nghĩ
• Lời nhận xét của các nhân vật khác hoặc của người kể, tả.

Ví dụ:

Nhân vật Dế Mèn trong đoạn trích Bài học đường đời đầu tiên (Tô Hoài):

• Chân dung ngoại hình: Một chàng dế thanh niên cường tráng, đôi càng mẫm bóng, đầu to ra nổi từng tảng; hai răng đen nhánh _…
• Ngôn ngữ: trịch thượng, hách dịch.
• Cử chỉ, hành động: đi đứng oai vệ, rún rẩy các kheo chân, rung lên rung xuống hai chiếc râu, trịnh trọng và khoan thai đưa cả hai chân lên vuốt râu...
• Suy nghĩ: tôi cho là tôi giỏi, tôi càng tưởng tôi là tay ghê gớm, có thể sắp đứng đầu thiên hạ.

5. Thứ tự kể và ngôi kể có tác dụng làm cho cách kể thêm linh hoạt như thế nào? Em hãy cho một ví dụ.

• Thứ tự kể có tác dụng làm cho cách kể thêm linh hoạt.
• Thứ tự kể có thể theo trình tự thời gian làm cho câu chuyên mạch lạc, rõ ràng dễ theo dõi. Ví dụ truyện Sự tích Hồ Gươm.
• Theo trình tự không gian: từ trong ra ngoài, từ ngoài vào trong, từ khái quá: đến cụ thể hoặc ngược lại. Ví dụ: cảnh sông nước Cà Mau.
• Không theo trình tự thời gian mà xáo trộn theo diễn biến tâm trạng, cảm xúc của người kể tả.

 Ví dụ: Bức tranh của em gái tôi.

Ngôi kể:

• Kể theo ngôi thứ nhất có tác dụng làm tâng độ tin cậy của câu chuyện: Dế Mèn phiêu lưu kí, Bức tranh của em gái tôi.
• Kể theo ngôi thứ ba làm cho câu chuyện trở nên khách quan: Sơn Tinh, Thu i Tinh; Thạch Sanh ...

6. Vì sao miêu tả đòi hỏi phải quan sát sự vật, hiện tượng và con người?

Khi miêu tả đòi hỏi phải quan sát sự vật, hiện tượng và con người vì:

• Để tả cho thật, cho đúng và sâu sắc.
• Tránh miêu tả thiếu chân thực, chung chung, hời hợt.

7. Hãy nêu lại các phương pháp miêu tả đã học.

Các phương pháp miêu tả đã học:

• Tả cảnh thiên nhiên
• Tả đổ vật
• Tả con vật
• Tả người
• Tả cảnh sinh hoạt
• Tả sáng tạo, tưởng tượng.