CHƯƠNG 5: LỊCH SỬ ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM THỜI CẬN – HIỆN ĐẠI

BÀI 12: HOẠT ĐỘNG ĐỐI NGOẠI CỦA VIỆT NAM TRONG ĐỐI TRANH GIÀNH ĐỘC LẬP DÂN TỘC 

I. Mục tiêu bài học

Nêu được những hoạt động đối ngoại chủ yếu của Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập dân tộc (từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945).

II. Bài học

1. Hoạt động đối ngoại của các nhà yêu nước Việt Nam từ đầu những năm XX

* Bối cảnh lịch sử

- Đầu thế kỉ XX, những chuyển biến kinh tế, xã hội ở Việt Nam dưới tác động từ các cuộc khai thác thuộc địa của thực dân Pháp đã ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào đấu tranh giành độc lập của dân tộc Việt Nam. 

- Một số nhà ái quốc Việt Nam đã nhận ra sự bế tắc của con đường giải phóng dân tộc theo ngọn cờ phong kiến, tìm đến với những trào lưu tư tưởng dân chủ tư sản, tiến hành các hoạt động đối ngoại để mở ra đường hướng mới cho cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.

* Phan Bội Châu

- Năm 1905 - 1908, Duy Tân hội tổ chức phong trào Đông Du nhằm tìm kiếm sự giúp đỡ của những nhà yêu nước và nhân dân Nhật Bản đối với công cuộc giành độc lập của Việt Nam.

- Tháng 8 - 1908, thực dân Pháp thương lượng với Chính phủ Nhật Bản trục xuất những du học sinh Việt Nam khỏi Nhật Bản. Phan Bội Châu và hội viên Duy Tân hội đã đến Quảng Đông (Trung Quốc), Lào và Xiêm, tìm sự giúp đỡ cho các hoạt động cách mạng.

- Tại Trung Quốc, Phan Bội Châu thành lập Việt Nam Quang phục hội (1912), cùng các chí sĩ Trung Hoa lập "Chấn Hoa Hưng Á" và cử người liên lạc với một số tổ chức, đại diện nước ngoài nhằm tranh thủ sự giúp đỡ cho phong trào đấu tranh chống Pháp ở Việt Nam.

* Phan Châu Trinh

- Năm 1911, Phan Châu Trinh sang Pháp. Tại đây, Phan Châu Trinh cùng những nhà ái quốc đã thành lập Nhóm những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, liên hệ với một số thành viên trong Liên minh Nhân quyền và Đảng Xã hội Pháp để hoạt động và tranh thủ sự ủng hộ của lực lượng cấp tiến tại Pháp cho cách  mạng Việt Nam.

2. Hoạt động đối ngoại của Nguyễn Ái Quốc và Đảng Cộng sản Đông Dương từ năm 1920 đến năm 1945

a. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến 1930

- Từ năm 1911 đến năm 1920, Nguyễn Ái Quốc đi từ chủ nghĩa yêu nước đến với chủ nghĩa Mác - Lê-nin, trở thành người cộng sản Việt Nam đầu tiên. Trong những năm ở Pháp, Liên Xô, Trung Quốc, ... Người tham gia và đóng góp tích cực vào phong trào cộng sản, công nhân và phong trào đấu tranh của các dân tộc thuộc địa.

- Giai đoạn 1919 - 1923, Nguyễn Ái Quốc gia nhập Đảng Xã hội Pháp; tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp; cùng với một số nhà cách mạng các thuộc địa của Pháp thành lập Hội Liên hiệp thuộc địa, chủ nhiệm kiêm chủ bút báo Người cùng khổ; xác lập mối quan hệ của cách mạng Việt Nam với phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, xây dựng mối quan hệ gắn bó giữa những người cộng sản và nhân dân lao động Pháp với nhân dân các thuộc địa trong đó có Việt Nam.

- Giai đoạn 1923 - 1930, Nguyễn Ái Quốc tham gia các hoạt động của Quốc tế Cộng sản tại Liên Xô, Trung Quốc và một số nước Đông Nam Á; tham gia thành lập Hội Liên hiệp các dân tộc bị áp bức ở A Đông; liên hệ mật thiết với phong trào cách mạng thế giới.

- Mục đích của các hoạt động đối ngoại của Nguyễn Ái Quốc từ năm 1911 đến năm 1930 nhằm tìm kiếm sự ủng hộ, giúp đỡ của quốc tế đã đặt nền móng cho quan hệ đối ngoại của Việt Nam với các tổ chức chính trị cách mạng và các lực lượng dân chủ tiến bộ trên thế giới.

b. Đối ngoại của Đảng Cộng sản Đông Dương từ năm 1930 - 1945

- Trong Chiến tranh thế giới thứ hai (1939 - 1945), Đảng Cộng sản Đông Dương và Mặt trận Việt Minh liên lạc với phong trào chống quân phiệt Nhật ở các nước Đông Nam Á như Miến Điện, Mã Lai, Phi-líp-pin, Thái Lan, In-đô-nê-xi-a, ... đứng về phe dân chủ chống phát xít xâm lược.

- Ngày 13 - 8 - 1942, Hồ Chí Minh sang Trung Quốc để liên hệ với các lực lượng Đồng minh.

- Cuối năm 1944, Hồ Chí Minh đi Côn Minh (Trung Quốc) gặp tướng Sê-nôn - Tư lệnh không quân Mỹ đặt cơ sở phối hợp giữa Việt Minh với các lực lượng Đồng minh để kháng Nhật.

- Sau ngày Nhật Bản đảo chính Pháp (ngày 09 - 3 - 1945), đại diện Mặt trận Việt Minh và Hồ Chí Minh đã tiếp xúc với người Mỹ, thể hiện thiện chí của Việt Minh muốn tìm kiếm một giải pháp cho vấn đề Đông Dương. Tháng 5 - 1945, biệt đội "Con Nai" - một nhóm đặc nhiệm tình báo thuộc Cơ quan Tình báo Chiến lược (OSS) của Mỹ được thành lập, làm nhiệm vụ phối hợp tổ chức huấn luyện quân sự, cung cấp hậu cần, y tế cho Việt Minh, thu thập thông tin tình báo và chống quân phiệt Nhật.