BÀI 1: SỐNG CÓ LÍ TƯỞNG

Bài tập 1 trang 5: Khoanh tròn vào chữ cái trước phương án em chọn.

a/ Lí tưởng sống là gì?

A. Mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà con người mong muốn đạt tới.

B. Mọi ước mơ của con người trong cuộc đời, nó

C. Những nhiệm vụ mà mỗi người phải thực hiện trong cuộc sống.

D. Những quyền lợi mà con người được hưởng trong xã hội.

b/ Ý kiến nào không đúng về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng?

A. Có động lực phấn đấu, vươn lên trong cuộc sống.

B. Được xã hội ca tụng và trở thành người nổi tiếng.

C. Góp phần xây dựng đất nước giàu mạnh, văn minh.

D. Được xã hội công nhận, tôn trọng và tin tưởng.

c/ Lí tưởng sống của thanh niên Việt Nam giai đoạn hiện nay là gì?

A. Cố gắng kiếm thật nhiều tiền để bản thân có cuộc sống sung sướng sau này.

B. Đấu tranh để giành độc lập, tự do cho dân tộc.

C. Học tập, làm việc vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".

D. Học giỏi để đỗ đại học, sau này có công việc đem lại thu nhập ổn định cho bản thân.

d/ Để trở thành người sống có lí tưởng, học sinh không nên làm gì?

A. Học tập, rèn luyện vì ngày mai lập nghiệp.

B. Luôn khắc phục khó khăn, vươn lên trong cuộc sống.

C. Tập trung thời gian cho việc học, không tham gia các hoạt động tập thể.

D. Lên kế hoạch phấn đấu, rèn luyện bản thân.

Bài giải chi tiết: 

a/ Lí tưởng sống là gì?
Đáp án: A. Mục đích cao nhất, tốt đẹp nhất mà con người mong muốn đạt tới.

• Giải thích: Lí tưởng sống là kim chỉ nam định hướng cho mọi hành động, giúp con người có mục đích sống rõ ràng, mang lại giá trị tích cực cho bản thân và xã hội.

b/ Ý kiến nào không đúng về ý nghĩa của việc sống có lí tưởng?
Đáp án: B. Được xã hội ca tụng và trở thành người nổi tiếng.

• Giải thích: Sống có lí tưởng không nhằm mục đích trở nên nổi tiếng. Thay vào đó, lí tưởng sống giúp con người có động lực, đóng góp cho sự phát triển của bản thân và cộng đồng.

c/ Lí tưởng sống của thanh niên Việt Nam giai đoạn hiện nay là gì?
Đáp án: C. Học tập, làm việc vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh".

• Giải thích: Lí tưởng sống của thanh niên hiện nay cần hướng đến những giá trị chung của xã hội, cụ thể là xây dựng và bảo vệ đất nước, phù hợp với thời đại hòa bình và phát triển.

d/ Để trở thành người sống có lí tưởng, học sinh không nên làm gì?
Đáp án: C. Tập trung thời gian cho việc học, không tham gia các hoạt động tập thể.

• Giải thích: Việc học tập là quan trọng, nhưng học sinh cũng cần tham gia các hoạt động tập thể để rèn luyện kĩ năng sống, xây dựng mối quan hệ xã hội và phát triển toàn diện bản thân.

Bài tập 2 trang 6: Em đồng tình hay không đồng tình với những quan điểm dưới đây? Lí do?

a) Người sống có lí tưởng là người luôn suy nghĩ và hành động để thực hiện mục tiêu chung của dân tộc.

b) Những ai tích cực làm giàu đều là người sống có lí tưởng.

c) Ở mỗi thời đại khác nhau, con người có lí tưởng sống khác nhau.

d) Người sống có lí tưởng là người có nhiều ước mơ, hoài bão.

sinh, tích cực học tập để mai sau lập nghiệp, góp phần xây dựng quê hương, đất nước chính là sống có lí tưởng.

Bài giải chi tiết: 

a) Người sống có lí tưởng là người luôn suy nghĩ và hành động để thực hiện mục tiêu chung của dân tộc.

• Đồng tình.
• Lí do: Sống có lí tưởng không chỉ là vì mục tiêu cá nhân mà còn phải hướng đến những giá trị cao đẹp và lợi ích chung của cộng đồng, đất nước. Đây là cách sống có trách nhiệm và mang lại ý nghĩa lớn lao.

b) Những ai tích cực làm giàu đều là người sống có lí tưởng.

• Không đồng tình.
• Lí do: Làm giàu không phải lúc nào cũng xuất phát từ lí tưởng sống cao đẹp. Nếu chỉ vì mục đích cá nhân mà không nghĩ đến lợi ích chung hay thực hiện theo cách thiếu đạo đức, thì đó không phải là người sống có lí tưởng.

c) Ở mỗi thời đại khác nhau, con người có lí tưởng sống khác nhau.

• Đồng tình.
• Lí do: Lí tưởng sống phản ánh các mục tiêu, giá trị phù hợp với bối cảnh lịch sử, văn hóa, kinh tế và xã hội của từng thời đại. Ví dụ, trong thời chiến, lí tưởng sống là đấu tranh giành độc lập; trong thời bình, lí tưởng sống hướng đến phát triển đất nước và xây dựng cuộc sống hạnh phúc.

d) Người sống có lí tưởng là người có nhiều ước mơ, hoài bão.

• Không đồng tình.
• Lí do: Ước mơ và hoài bão là điều cần thiết, nhưng chưa đủ để trở thành người sống có lí tưởng. Lí tưởng sống đòi hỏi sự hành động cụ thể, kiên trì và hướng đến mục tiêu cao cả, không chỉ dừng lại ở suy nghĩ hay khát vọng.

e) Đối với học sinh, tích cực học tập để mai sau lập nghiệp, góp phần xây dựng quê hương, đất nước chính là sống có lí tưởng.

• Đồng tình.
• Lí do: Việc học tập để trang bị kiến thức và kỹ năng là bước đi đầu tiên giúp học sinh có thể hiện thực hóa lí tưởng sống, đóng góp cho sự phát triển của bản thân, gia đình và xã hội.

Bài tập 3 trang 6: Trong những trường hợp sau, ai là người sống có lí tưởng? Lí do?

a) Ngoài thời gian học văn hoá ở trường, N còn tham gia dự án Nuôi em, góp phần giúp các trẻ em mầm non vùng cao có bữa ăn trưa đủ chất ở trường.

b) P mơ ước sau này có một công việc nhàn hạ nhưng thu nhập cao để bản thân có thể sống một cuộc đời sung sướng.

c) Chị H tham gia làm từ thiện để được nổi tiếng.

d) Anh C ứng dụng công nghệ hiện đại vào nông nghiệp, góp phần tạo sinh kế bền vững cho nông dân, kết nối sản phẩm nông nghiệp của thanh niên nông thôn đến với người tiêu dùng.

e) Chị G tích cực bảo vệ động vật hoang dã, truyền đi khát vọng bảo tồn thiên nhiên hoang dã ở Việt Nam và thế giới.

g) Anh M dành phần lớn thời gian để đi du lịch, ngắm phong cảnh, chụp ảnh, thưởng thức văn hoá, ẩm thực các vùng miền.

Bài giải chi tiết: 

a) Ngoài thời gian học văn hoá ở trường, N còn tham gia dự án Nuôi em, góp phần giúp các trẻ em mầm non vùng cao có bữa ăn trưa đủ chất ở trường.

• N là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: N đã kết hợp giữa học tập và đóng góp cho cộng đồng. Hành động tham gia dự án Nuôi em thể hiện tinh thần trách nhiệm và mong muốn cải thiện đời sống cho trẻ em vùng cao, hướng đến giá trị cao đẹp.

b) P mơ ước sau này có một công việc nhàn hạ nhưng thu nhập cao để bản thân có thể sống một cuộc đời sung sướng.

• P không phải là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: P chỉ tập trung vào lợi ích cá nhân mà không có mục tiêu hay đóng góp gì cho cộng đồng hoặc xã hội. Đây là suy nghĩ thiên về hưởng thụ hơn là sống có ý nghĩa.

c) Chị H tham gia làm từ thiện để được nổi tiếng.

• Chị H không phải là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: Mục đích tham gia từ thiện của chị H không xuất phát từ mong muốn chân thành đóng góp cho cộng đồng mà chỉ vì lợi ích cá nhân là muốn được nổi tiếng.

d) Anh C ứng dụng công nghệ hiện đại vào nông nghiệp, góp phần tạo sinh kế bền vững cho nông dân, kết nối sản phẩm nông nghiệp của thanh niên nông thôn đến với người tiêu dùng.

• Anh C là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: Anh C sử dụng công nghệ để mang lại lợi ích cho nông dân và góp phần phát triển kinh tế nông nghiệp. Hành động này không chỉ giúp bản thân mà còn có ý nghĩa lớn với cộng đồng.

e) Chị G tích cực bảo vệ động vật hoang dã, truyền đi khát vọng bảo tồn thiên nhiên hoang dã ở Việt Nam và thế giới.

• Chị G là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: Chị G hành động vì một mục tiêu ý nghĩa, bảo vệ môi trường và động vật hoang dã, thể hiện tinh thần trách nhiệm đối với thiên nhiên và truyền cảm hứng cho cộng đồng.

g) Anh M dành phần lớn thời gian để đi du lịch, ngắm phong cảnh, chụp ảnh, thưởng thức văn hoá, ẩm thực các vùng miền.

• Anh M không phải là người sống có lí tưởng.
• Giải thích: Việc đi du lịch, ngắm cảnh, và thưởng thức văn hóa chỉ mang tính cá nhân, không có sự đóng góp cụ thể nào cho cộng đồng hay xã hội.

Bài tập 4 trang 7: Xử lí tình huống

a) Mặc dù bị khuyết tật nhưng V vẫn nỗ lực, đam mê học hỏi với mơ ước trở thành kĩ sư công nghệ thông tin và mở lớp dạy nghề cho người cùng cảnh ngộ. Thấy thế, Q nói với V: “Bạn chỉ nên cố gắng để có một nghề đủ duy trì cuộc sống là được, đừng mơ ước lớn lao".

Nếu là V, em sẽ nói gì với Q?

b) Sinh ra ở một miền quê nghèo, D luôn cố gắng học giỏi, nuôi hoài bão sau này trở thành doanh nhân, tạo việc làm cho người dân ở địa phương. Tuy nhiên, khi gia đình gặp khó khăn do bố bị tai nạn giao thông, D buồn bã, chán nản, cho rằng tương lai đã khép lại vì mọi ước mơ của mình đều không có điều kiện để trở thành hiện thực.

Nếu là bạn của D, em sẽ khuyên D điều gì?

c) H và T tham gia nhóm thiện nguyện giúp đỡ học sinh khó khăn ở vùng cao. Dọc đường đi, thấy đường dốc cheo leo, điều kiện sinh hoạt khó khăn, H rủ T rời nhóm.

Nếu là T, em sẽ nói gì với H?

Bài giải chi tiết: 

a) Nếu là V, em sẽ nói với Q:
“Cảm ơn bạn đã quan tâm, nhưng mình tin rằng dù có khó khăn, mình vẫn có thể theo đuổi mơ ước lớn lao. Mỗi người đều có quyền mơ ước và nỗ lực để biến ước mơ thành hiện thực. Chính những hoài bão ấy sẽ giúp mình vượt qua giới hạn của bản thân và còn có thể giúp ích cho những người có hoàn cảnh giống mình. Mình hi vọng bạn sẽ ủng hộ thay vì giới hạn những khát vọng của mình.”

b) Nếu là bạn của D, em sẽ khuyên D:
“D ơi, mình hiểu khó khăn hiện tại của bạn, nhưng đây chỉ là thử thách trên con đường bạn hướng tới ước mơ của mình. Cuộc sống có lúc sẽ không như ý, nhưng bạn còn nhiều cơ hội để thay đổi tương lai. Bạn có thể vừa học vừa làm để giúp gia đình, hoặc tạm thời tập trung vào những điều thiết thực hơn, nhưng đừng bao giờ từ bỏ ước mơ. Những người thành công đều phải vượt qua nghịch cảnh. Mình luôn tin bạn sẽ làm được.”

c) Nếu là T, em sẽ nói với H:
“H ơi, mình biết hành trình này khó khăn, nhưng đó cũng là ý nghĩa của công việc thiện nguyện mà chúng ta đang làm. Những học sinh vùng cao thực sự cần sự giúp đỡ của chúng ta. Nếu chúng ta bỏ cuộc, ai sẽ là người giúp họ? Mình tin rằng với tinh thần đồng đội, chúng ta có thể vượt qua mọi khó khăn. Đừng từ bỏ, vì những việc làm ý nghĩa sẽ tạo ra giá trị lớn lao cho cả họ và chính chúng ta.”

Bài tập 5 trang 8: Em hãy viết một đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của mình về quan điểm sau:

“Cái quý nhất của con người ta là sự sống. Đời người chỉ sống có một lần. Phải sống sao cho khỏi xót xa, ân hận vì những năm tháng đã sống hoài, sống phí,... để khi nhắm mắt xuôi tay có thể nói rằng: tất cả đời ta, tất cả sức ta, ta đã hiến dâng cho sự nghiệp cao đẹp nhất trên đời, sự nghiệp đấu tranh giải phóng loài người".

Bài giải chi tiết: 

Quan điểm trên nhấn mạnh giá trị cao quý của cuộc sống và ý nghĩa của việc sống một cuộc đời không hoài phí. Con người chỉ có một lần để sống, do đó, cần tận dụng quỹ thời gian hữu hạn ấy để cống hiến cho những mục tiêu lớn lao và ý nghĩa. Cuộc đời không chỉ là chuỗi ngày tồn tại, mà là hành trình để chúng ta khẳng định giá trị của bản thân và tạo ra ảnh hưởng tích cực cho xã hội. Việc sống hoài, sống phí không chỉ khiến bản thân hối tiếc mà còn làm mất đi cơ hội đóng góp cho sự phát triển chung của cộng đồng. Đặc biệt, sự nghiệp đấu tranh vì tự do, công bằng, và nhân văn luôn là lý tưởng cao đẹp mà mỗi người nên hướng tới. Đó là cách để chúng ta khi nhìn lại cuộc đời có thể tự hào rằng mình đã sống trọn vẹn, ý nghĩa, và không uổng phí những tháng năm quý giá. Quan điểm này không chỉ là lời nhắc nhở, mà còn là kim chỉ nam để mỗi cá nhân sống có trách nhiệm và lý tưởng.

Bài tập 6 trang 9: Hãy chia sẻ hiểu biết của em về một nhân vật được nhận Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu, có thành tích nổi bật trên một lĩnh vực (học tập, nghiên cứu khoa học, thể dục - thể thao, lao động sản xuất, bảo vệ Tổ quốc,...).

Bài giải chi tiết: 

Một trong những nhân vật tiêu biểu từng được nhận Giải thưởng Gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu là Nguyễn Hải Long, người đạt thành tích xuất sắc trong lĩnh vực nghiên cứu khoa học. Anh là tác giả của nhiều dự án nghiên cứu đột phá trong ngành công nghệ sinh học, tập trung vào việc phát triển các sản phẩm từ vi sinh vật nhằm ứng dụng trong nông nghiệp bền vững.

Nguyễn Hải Long đã tham gia vào các đề tài nghiên cứu quan trọng như sản xuất phân bón hữu cơ vi sinh giúp cải tạo đất, giảm thiểu tác động tiêu cực của hóa chất đến môi trường. Một trong những sáng kiến nổi bật của anh là phát triển chế phẩm vi sinh giúp cây trồng tăng năng suất và khả năng chống chịu sâu bệnh, góp phần hỗ trợ người nông dân nâng cao hiệu quả canh tác.

Với những đóng góp to lớn, anh không chỉ nhận được giải thưởng danh giá mà còn trở thành tấm gương sáng cho thế hệ trẻ noi theo. Nguyễn Hải Long cho thấy rằng bằng sự đam mê, nỗ lực không ngừng nghỉ và lý tưởng sống cao đẹp, bất kỳ ai cũng có thể đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước và xã hội.

Bài tập 7 trang 9: Dựa vào nhiệm vụ của thanh niên Việt Nam, em hãy xác định nhiệm vụ mà bản thân phải thực hiện trong học tập và cuộc sống. Từ đó, xây dựng kế hoạch để thực hiện nhiệm vụ đó.

Bài giải chi tiết: 

1. Nhiệm vụ của bản thân
Là một học sinh, nhiệm vụ của em là không ngừng học tập, rèn luyện đạo đức và kỹ năng sống để trở thành công dân có ích cho đất nước. Em cần học tập tốt, tích cực tham gia các hoạt động ngoại khóa, rèn luyện thể chất và tinh thần trách nhiệm đối với gia đình, nhà trường và xã hội.

2. Kế hoạch thực hiện

• Trong học tập:
  • Đặt mục tiêu cụ thể: Duy trì thành tích học tập tốt, đạt điểm trung bình môn từ 8.0 trở lên.
  • Lập thời gian biểu hợp lý, cân đối giữa việc học và nghỉ ngơi.
  • Chủ động ôn bài, làm bài tập đầy đủ, tham gia các buổi học nhóm để củng cố kiến thức.
  • Tích cực học hỏi các kỹ năng mềm như thuyết trình, làm việc nhóm.
• Trong cuộc sống:
  • Tham gia các hoạt động từ thiện và tình nguyện để giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn.
  • Tập luyện thể dục thể thao đều đặn để nâng cao sức khỏe.
  • Rèn luyện tính tự lập bằng cách giúp đỡ gia đình làm việc nhà và quản lý thời gian hiệu quả.
  • Thực hiện lối sống lành mạnh, tránh xa các tệ nạn xã hội.

3. Cách đánh giá kết quả

• Sau mỗi tuần, tự kiểm tra lại xem đã hoàn thành những mục tiêu đề ra hay chưa.
• Cuối tháng, tự đánh giá toàn diện và cải thiện những điểm còn yếu.

Bằng cách thực hiện kế hoạch này, em tin rằng bản thân sẽ ngày càng tiến bộ, góp phần xây dựng đất nước ngày càng giàu đẹp.