BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
  KỲ THI TRUNG HỌC PHÔ^̉THÔNG QUỐC GIA NĂM 2017

Bài thi: NGỮ VĂN
Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề 

I. ĐỌC HIỂU (3.0 điểm) Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu:

Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm. Thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ. Giống như cái lạnh thấu tủy hay cái đau thấu xương, thấu cảm là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó, khiến ta hiểu được những suy nghĩ của họ, cảm được những cảm xúc của họ, và tất cả xảy ra mà không có sự phán xét. Khả năng đọc được tâm trí và tâm hồn của người khác là một khả năng phát triển ở những người mẫn cảm. Thấu cảm khiến ta hồi hộp khi quan sát một người đang đi trên dây ở trên cao, làm chúng ta cùng vui buồn ớiv một nhân vật trong truyện.
 
Thấu cảm xảy ra trong từng khoảnh khắc của cuộc sống. Một đứa trẻ ba tuổi chìa con gấu bông của mình cho em bé sơ sinh đang khóc để dỗ nó. Một cô gái nhăn mặt khi theo dõi bạn mình trên giường bênḥ chật vật uống một viên thuốc đắng. Mùa EURO 2016 kết thúc với một hình ảnh đẹp: một cậu bé Bồ Đào Nha tiến tới an ủi một fan người Pháp cao to gấp rưỡi mình, đang ôm mặt khóc vì đội Pháp thua trận chung kết. Anh người Pháp cúi xuống ôm cậu bé mà người vẫn rung lên nức nở. Cậu đợi cho tới khi anh đi khuất hẳn rồi mới tiếp tục phất cờ mư_̀ng chiến thắng.

(Trıch_́ Thiện, Ác và Smartphone - Đặng Hoàng Giang, NXB Hội nhà văn, 2017, tr.275) 

Câu 1. Chỉ ra phương thức biểu đạt chính của đoạn trích.
Câu 2. Theo tác giả, thấu cảm là gì?
Câu 3. Nhâṇ xét về hành vi của đứa trẻ ba tuổi, cô gái có bạn bi ̣ốm, câụ bé Bồ Đào Nha được nhắc đến trong đoạn trích.
Câu 4. Anh/Chị có đồng tình với ý kiến: Lòng trắc ẩn có nguồn gốc từ sự thấu cảm? Vì sao?

II.  LÀM VĂN (7.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm) Từ nội dung đoaṇ trıch phần Đọc hiểu, anh/chi hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự thấu cảm trong cuộc sống.

Câu 2 (5,0 điểm)

Đất là nơi anh đến trường
Nước là nơi em tắm
Đất Nước là nơi ta hò hẹn
Đất Nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm
Đất là nơi "con chim phượng hoàng bay về hòn núi bạc"
Nước là nơi "con cá ngư ông móng nước biển khơi"
Thời gian đằng đẵng
Không gian mênh mông
Đất Nước là nơi dân mình đoàn tụ
Đất là nơi Chim về
Nước là nơi Rồng ở
Lạc Long Quân và Âu Cơ
Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng
Những ai đã khuất
Những ai bây giờ
Yêu nhau và sinh con đẻ cái
Gánh vác phần người đi trước để lại
Dặn dò con cháu chuyện mai sau
Hằng năm ăn đâu làm đâu
Cũng biết cúi đầu nhớ ngày giỗ Tổ

(Trích Đất Nước, trường ca Mặt đường khát vọng - Nguyễn Khoa Điềm, Ngữ văn 12, Tập một, NXB Giáo dục Việt Nam, 2016, tr.118-119)

Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ trên. Từ đó, bình luận về quan điểm đất nước của Nguyễn Khoa Điềm.

-------------------------------- Hết -------------------------------

ĐÁP ÁN CHÍNH THỨC

I. ĐỌC HIỂU (3,0 điểm)

Câu 1. Chỉ ra được phương thức biểu đạt chính: nghị luận/ phương thức nghị luận. (0,5 điểm)

Câu 2. Theo tác giả, thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ; là sự hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn một ai đó... (0,5 điểm) 

Câu 3. Nhận xét được đó là những hành vi tưởng như bình thường nhưng có ý nghĩa trong đời sống; thể hiện sự thấu cảm, chia sẻ;... (1,0 điểm)

Câu 4. Nêu rõ quan điểm đồng tình hoặc không đồng tình; lí giải hợp lí, thuyết phục về mối quan hệ giữa lòng trắc ẩn và sự thấu cảm. (1,0 điểm)

II. LÀM VĂN (7,0 điểm)

Câu 1 (2,0 điểm) Trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của sự thấu cảm trong cuộc sống

a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn (0,25 điểm) Thí sinh có thể trình bày đoaṇ  văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng - phân - hợp, móc xích hoăc̣  song hành.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,25 điểm) Ý nghĩa của sự thấu cảm trong cuộc sống.

c. Triển khai vấn đề nghị luận (1,0 điểm) Thí sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghi luâṇ theo nhiều cách nhưng cần làm rõ ý nghĩa của sự thấu cảm đối với cá nhân và xã hội. Có thể theo hướng sau:

• Sự thấu cảm bồi đắp lòng nhân ái, giúp con người biết sống yêu thương, biết chia sẻ và có trách nhiệm.
• Sự thấu cảm tạo nên mối quan hê ̣thân thiện giữa người với người, giúp cho xã hội tốt đẹp hơn.

d. Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm) Đảm bảo chuẩn chı́nh tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt.

e. Sáng tạo (0,25 điểm)

Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.

Câu 2 (5,0 điểm) Cảm nhận đoạn thơ và bình luận quan niệm về đất nước của Nguyễn  Khoa Điềm 

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận (0,25 điểm): Mở bài giới thiệu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận (0,5 điểm): Cảm nhận đoạn thơ và bình luận quan niệm về đất nước.

c. Triển khai vấn đề nghị luận: Vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng.

* Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm đoạn trı́ch (0,5 điểm)

* Cảm nhận đoạn thơ (2,0 điểm)

• Về  nội  dung: Đoạn trích thể hiện cảm xúc, suy tư và là sự cắt nghĩa khái niệm đất nước của tác giả từ nhiều phương diện.
• Địa lí: Không gian đất nước rông lớn, mênh mông mà gần gũi, thân quen; thiêng liêng mà bình dị; là nơi sinh tồn của bao thế hệ….
• Lịch sử: gắn với cội nguồn, sự tiếp nối của các thế hệ từ  quá khứ đến hiện tại và tương lai, làm nên đất nước trường tồn,...
• Văn hóa: gắn với những quan niệm, phong tục,  tập quán,... kết tinh vẻ đẹp tâm hồn nhân dân.
• Về nghệ thuật : Đoạn trích sử dụng hiệu quả, sáng tạo thể thơ tự do, chất liệu, văn hóa và văn học dân gian; kết hợp hài hòa giữa chất trữ tı̀nh và chı́nh luận; cách cắt nghĩa khái niệm Đất Nước theo lối chiết tự…

* Bình luận quan niệm về đất nước (1,0 điểm)

Thí sinh cần bình luận hợp lí, thuyết phục. Có thể theo hướng sau:

• Nguyễn Khoa Điềm quan niệm đất nước là sự tổng hợp, thống nhất các phương diện lịch sử, địa lí và văn hóa trong mối liên hệ gắn bó với đời sống nhân dân. Điều đó góp phần thể hiện tư tưởng cốt lõi của đoạn trích Đất Nước – tư tưởng Đất Nước của Nhân dân.
• Đây là quan niệm mới mẻ, sâu sắc, tiêu biểu cho quan niệm về đất nước trong văn hoc̣  Cách mang giai đoạn 1945 - 1975; góp phần thức tı̉nh tinh thần dân tộc  ở thế hệ trẻ đô thi vùng tạm chiếm miền Nam thời chống Mĩ; khơi gợi tình yêu, trách nhiệm với đất nước của tuổi trẻ ngày nay.

d. Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm) Đảm bảo chuẩn chı́nh tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt (0,25 điểm)

e. Sáng tạo (0,5 điểm) Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.